Üçtərəfli anlaşmalara, eləcə də, Azərbaycan-Rusiya müttəfiqlik sənədinin öhdəliklərinə görə, Kreml Qarabağda erməni separatizminin qarşısını almağa, silahlı terror dəstələrinin ləğvinə borcludur… Ancaq Rusiya həmin öhdəliklərə nəinki riayət etmir, əksinə Kreml rəsmi Bakının Ukraynanın ayrılmaz tərkib hissəsi olan Donbas və Krımdakı rus separatçıları dəstəkləməsini istəyir…
Rusiya Cənubi Qafqazı yenidən qarışdırmağa çalışır. Kreml bu regionun Rusiyanın əlindən “sürüşüb” çıxmaq üzrə olduğunu artıq ciddiyə almağa başlayıb. Ukrayna savaşında “hərbi-siyasi bataqlığa” düşsə də, Rusiya Cənubi Qafqaza nəzarət mexanizmlərini bərpa etmək qərarı vermiş kimi görünür. Və bu, o deməkdir ki, Kreml üçün Cənubi Qafqazın strateji əhəmiyyəti mövcuddur.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, hazırda Rusiyanın hər üç region dövləti ilə ciddi problemləri mövcuddur. Belə ki, Kreml Gürcüstanın ərazi bütövlüyünə təcavüz edib, separatçı Abxaziya və Cənubi Osetiya bölgələrini Rusiyaya birləşdirib. Yəni, Kreml həm separatizmi dəstəkləyir, həm də bundan Rusiyanın ərazisini genişləndirmək üçün istifadə edir. Və bu baxımdan, Rusiyanın beynəlxalq hüquq normalarına, qonşu ölkələrin suverenliyinə olduqca ciddi təhlükə qaynağı olduğu qətiyyən şübhə doğurmur.
Maraqldır ki, Rusiya oxşar hərbi-siyasi cinayətləri Ukraynaya qarşı da törətməkdədir. Kreml bir tərəfdən, Ukraynaya qarşı işğalçılıq müharibəsi aparır. Digər tərəfdənsə, beynəlxalq hüquqa görə, Ukraynanın ayrılmaz tərkib hissəsi olan Donbas və Krım yarımadasını ilhaq edərək, Rusiya ərazisinə qatıb. Üstəlik, həm Donbasda, həm də Krımda qeyri-qanuni seçkilər keçirtməklə, beynəlxalq hüququ pozur.
Nə qədər qəribə də olsa, Kremldə hesab edirlər ki, beynəlxalq hüquq normaları məhz Rusiyanın maraqlarından və verdiyi qərarlardan ibarətdir. Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin Azərbaycana qarşı son etirazları da məhz bunu təsdiqləyir. Belə ki, Kreml rəsmi Bakıya etiraz edərək, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanımasının yolverilməz olduğunu bəyan edib. Halbuki, Kremlin rəsmi Bakıya qarşı bu etirazı olduqca məntiqsiz və mənasız xarakter daşıyır.
Məsələ ondadır ki, Azərbaycanın Xarici İşlər Nazirliyi Ukraynanın ərazi bütövlüyünü tanıdığını, dəstəklədiyini bildirib. Eyni zamanda, Azərbaycanın diplomatiya idarəsi separatçı Donbas və Krımda keçirilən qondarma “seçkiləri” tanımadığını birmənalı şəkildə bəyan edib, qınayıb. Və bu, həmin əraziləri ilhaq edib, öz ərazilərinə qatan işğalçı Rusiyanın qıcıqlanmasına səbəb olub.
Halbuki, rəsmi Bakının bu addımı BMT-nin Nizamnaməsinə və digər bütün beynəlxalq hüquq normalarına tamamilə uyğundur. Donbas və Krım Ukraynanın ayrılmaz tərkib hissəsidir və bu hüquqi reallıq dəyişməz qalmaqdadır. Çünki Kreml bu bölgələri işğal edib, öz ərazisinə qatsa da, heç bir dövlət, o cümlədən də, BMT-nin Təhlükəsizlik Şurası Donbas və Krımı Rusiya ərazisi kimi tanımayıb. Yəni, Kreml rəsmi Bakıya o vaxt etiraz edə bilərdi ki, Azərbaycan Donbas və Krımın Rusiya ərazisi kimi təsdiqləndiyi halda, həmin bölgələrdə keçirilmiş “seçkiləri” qınamış olardı.
Daha bir önəmli məqam ondan ibarətdir ki, Kreml rəsmi Bakını Azərbaycan-Rusiya müttəfiqlik anlaşmasına zidd davranmaqda suçlayır. Halbuki həmin sənəd Azərbaycanın üzərinə Rusiyanın qonşu ölkələrə qarşı işğalçılıq siyasətini qeyd-şərtsiz dəstəkləmək öhdəliyi qoymur. Və indiki halda, rəsmi Bakı “müttəfiqlik anlaşması”nı qətiyyən pozmayıb.
Əksinə, əgər, həmin sənədin pozulmasından danışmağa ehtiyac varsa, onda məhz Rusiyanı öz öhdəliklərinə riayət etməkdən yayınmaqda günahlandırmaq olar. Belə ki, müttəfiqlik fəaliyyəti barədə Moskva bəyannaməsinə görə, Azərbaycan və Rusiya bir-birinin ərazisində separatizmi və terrorizmi dəstəkləməmək, hər iki dövlətə qarşı yönələcək belə cinayətlərə qarşı ortaq mübarizə barədə öhdəlik götürüblər. Və hazırda Kreml bu öhdəlikləri kobud şəkildə pozmaqda davam edir.
Məsələ ondadır ki, Rusiya Azərbaycanın Qarabağ regionunda erməni separatizmini və terrorizmini açıq şəkildə dəstəkləyir. Kreml Xankəndi və ətraf bölgədə keçirilmiş qondarma “seçkilərə” münasibətdə hələ də israrla susur. Halbuki müttəfiqlik barədə sənədə əsasən Rusiyanın Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəstəklədiyini xüsusi olaraq, vurğulamaqla, həmin qondarma “seçkiləri” qınaması vacibdir. Yəni, rəsmi Bakının Donbas və Krım ilə bağlı mövqeyini Kreml erməni separatçılara münasibətdə təkrarlamağa borclu idi. Çünki beynəlxalq hüquq normaları bunu tələb edir.
Əslində, bu, qətiyyən təəccüblü deyil. Çünki Azərbaycan ərazisində erməni separatizminin və terrorziminin əsas dayağı rolunda məhz Rusiya çıxış edir. Rus sülhməramlılar erməni separatçı-terrorçuları qoruyur, bu cinayətkarların təhlükəsizliyini təmin edir. Erməni silahlı terror dəstələrinin silahlandırılması, onlara döyüş mövqelərinin qurulması, istehkamların yaradılması və s. də rus sülhməramlılar tərəfindən reallaşdırılır.
Halbuki, üçtərəfli anlaşmalara, eləcə də, Azərbaycan və Rusiya arasındakı müttəfiqlik sənədinin öhdəliklərinə görə, Kreml Qarabağda erməni separatizminin qarşısını almağa, silahlı terror dəstələrinin ləğvinə borcludur. Ancaq Rusiya bütün bunların heç birisini etməyib və belə bir niyyəti də yoxdur. Bunun əvəzinə Kreml rəsmi Bakının Donbas və Krımdakı rus separatçıları dəstəkləməsini istəyir. Və Kremldə unudurlar ki, Azərbaycan Rusiyadan fərqli olaraq, beynəlxalq hüquq normalarına hörmət edən, separatizmə, terrorizmə qarşı mübarizə aparan dövlətdir.
Belə anlaşılır ki, Ermənistanın xəyanəti qarşısında aciz qalan Kreml indi rəsmi Bakı ilə münasibətləri Rusiyanın maraqlarına uyğun şəkildə nisbətən gərginləşdirmək niyyətinə düşüb. Ola bilsin ki, Rusiya Ukrayna üzərindən Azərbaycana “hücum” etməyə çalışmaqla, Cənubi Qafqazda zəifləyən mövqelərinin bərpasına nail ola biləcəyinə ümid bəsləyir. Halbuki, Kremldə anlamalıdırlar ki, Azərbaycan artıq çoxdan dəyişib və Kremldən verilən təlimatlara riayət etməyəcək qədər müstəqil dövlət olduğunu da dəfələrlə sübut edib.
Elçin XALİDBƏYLİ
