Şii kelimesinin anlamı “takip etmek, izinden gelmek” anlamını taşımaktadır. Kısacası Şiat-ı Ali denilmesinin maksadı da Ali’nin takipçisi anlamındadır. Türkiye ve Suriye’deki Şiiler çoğunlukla Alevi’dir. Geçmişe bakıldığında aslında Şia bir siyasal sorunu da oluşturmuştur. Arabistan’ın sorunlarının başında olan din ve mezhep günümüzdeki sorunlarında başını çekmektedir. Peygamberimizin (Hz. Muhammed) ölümü ile halife seçimi yapılmış ve halife olarak başa geçmesi gereken Hz. Ali olmalı diyen topluluk oluşmuştur. O dönemdeki başka bir topluluk da Hz. Ebubekir’in halife seçilmesini istemiş ve ayrılmalar başlamıştır. Suud ve İran arası çatışması da Şii nüfusuna bağlı olarak artmaktadır. Katar, Kuveyt, Bahreyn, Lübnanda da oldukça fazla Şii nüfusu bulunmaktadır. Fakat kendi içlerinde Hizbullah Şiileri ve Suud Şiileri olarak da farklılık göstermektedirler. Suud Şiileri de kendi içinde Zeydilik, İsmaililik, İsnaaşerilik olarak ayrılmaktadır. Çoğunluk olarak Arap asıllı olsa da Irak kökenli olan Şiiler de vardır. Siyasi sisteme bakıldığında dini liderin yetkilerinin en yüksek ve sınırsız olduğunu fark ederiz. Irak Şiileri lideri olarak (din lideri) ‘’Ayetullah’’ yer almaktadır. Hizbullah liderini takip eden “El saffar” da en önemli gruplardan biridir. Kendi içlerinde bir çok akım ve gruptan oluşmaktadırlar. İran Şiiliğine yakın olan bir diğer grup ise Müdürresiye grubudur. Ayrıca daha çok çeşitli gruplarda bulunmaktadır.
Arap isyanlarına bakıldığında da Sünni ve Şii ayrımı esas alınmaktadır. Yani Arabistan ve İran arası sorunlar hiç bir zaman bölgesel olmamıştır. İslam Devrimi ile ikili ilişkiler daha da derin bir hal almıştır. 1900 yıllara gelinmeden yaşanan Suud güvenlikleri ve Şiiler arasında ki çatışma binlerce Şii’nin ölmesine sebep olmuş ve ateşi oldukça fitillemiştir. Bu olaylardan sonra 1991-98 arasında Suudi Arabistan diplomatik anlaşmaları kesilmiştir. İran jetlerine saldırılar yapılmış ve bunun gibi ardı arkası kesilmeyen saldırılar da yaşanmıştır.
Son zamanlarda yaşanan Suriye krizine bakıldığında da birbirlerinden zıt olduklarını fark ederiz. İran Esad yönetimini, Suud ise İslamcı silahlı askerleri desteklemektedir. Şii din adamı El-Nimr’in de aralarında bulunduğu bir kaç kişi ile terör suçuyla idam edilmesi son olayların yaşanmasına sebep olmuştur. Şiiler protesto başlatmış sonucunda olaylar çatışmaya dönüşmüştür. Suudi Arabistan tekrardan İran ile tüm ilişkileri kestiğini açıklamıştır. Başta olan Riyad hava trafiğini ve bir çok bakımdan iletişimi keseceğini de eklemiştir.
Aslına bakılırsa İslamiyet’in en temel sorunu mezhep sorunudur. Gayrimüslümler bunu kullanarak bütün savaşları fitillemiştir. Savaşların temeli de aslında apaçık bellidir.
Ceren Güloğlu
KAYNAKÇA:
http://www.aljazeera.com.tr/gorus/arap-isyanlarinin-sunni-sii-ayrismasina-etkisi
https://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/01/160105_5_soruda_iran_suudi_gerilimi