Rusların 200 yıllık Güney Kafkasya stratejileri çöküyor mu. 27 Eylül’de başlayan Azerbaycan’ın işgal altındaki topraklarını azad etme harekatı bütün dikkatleri Rusya’ya, Rus lider Putin’e çevrilmesine sebep oldu. Putin’in bu süreçte adeta sessizliğe büründüğü olayları görmemezlikten geldiği şeklinde yorumlara sebep olmuştu. Oysa Ruslar 200 yıldır Güney Kafkasya’da uyguladıkları yöntem ve strateji ile imparatorluklarını sürdürebilmişler. Hem Çarlık hem de SSCB döneminde aynı stratejileri uygulayan Ruslar Federasyon dönemine geçiş sürecinde bir kırılma yaşamamak için her bir işlerini bir tarafa bırakarak Güney Kafkasya politikalarını Ermenistan Azerbaycan çatışması üzerine kurguladılar. şimdi gelinen noktada Putin 200 yıllık Rus stratejisinin çökme noktasına geldiği bir anda Rusya adına son bir hamle olarak devreye girme hazırlığı yapmaktadır. Putin Rusya’nın çöküntüsünün Güney Kafkasya çatışmaları üzerinden durdurabilecek mi yoksa Rusya’da yeni bir glasnost açılım ve değişim süreci hızla başlayacak mı. işte bu soruya cevap verebilmek ve Rusya’nın çöküşünü geciktirebilmek adına Putin beklendiği gibi sahneye çıktı.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Dağlık Karabağ’daki çatışmalara ilişkin olarak ülkesinin Azerbaycan ve Ermenistan’a eşit mesafede olduğunu belirtti. 200 yıllık Rusya’nın Kafkasya politikalarında böyle bir açıklama ilk defa yapılıyor dense abartılmamış olunur. Zira Rusya Güney Kafkasya politikalarında Ermeni ve Ermenistan öncelikli bir politika izliyordu. bu açıklama ile Azerbaycan söylem bazında da olsa bir ilerleme kaydetmiş oluyordu. Azerbaycan’ın topraklarını işgalden kurtarma kararlılığı bu sürece gelinmede önemli rol oynamış oluyor.
Putin, video konferans yoluyla katıldığı Uluslararası Tartışma Kulübü Valday’ın toplantısında, Ermenistan’ın işgali altındaki Dağlık Karabağ’daki duruma ilişkin değerlendirmelerde bulunarak, tarafların bu bölgedeki çatışmalarda büyük kayıplarının olduğuna dikkat çekerek insani bir boyuttan hareket ederek Rusyanın bölgesel çıkarlarını perdelemektedir.
Rusya’nın hem Azerbaycan hem de Ermenistan ile her zaman iyi ilişkileri olduğunu belirten Putin, Rusya’da 2 milyondan fazla Ermeni ve yaklaşık 2 milyon Azerbaycan vatandaşının yaşadığını bildirdi. Karabağ’daki çatışmaların Rusya federasyonunun hemen her noktasına sıçrama ihtimali Putin’in endişelendirdiği anlaşılan bu yaklaşım ister istemez Putin’i temkinli konuşmaya sevketmiş gibi gözükmektedir.
Bu kimselerin Rusya’da çalışarak milyarlarca doları ailelerine gönderdiğine dikkat çeken Putin, ayrıca bu kimselerin Rusya’da insani yardım seviyesinde sürdürülebilir yakın ilişkileri olduğunu da vurguladı.
Putin, “Bu yüzden hem Azerbaycan hem Ermenistan bizim için eşit değerde ortaktır. Orada insanların ölmesi bizim için büyük trajedidir” diye konuştu.
Hem Azerbaycan hem de Ermenistan ile tam teşekküllü ilişkiler kurmak istediklerini söyleyen Putin, “Bu ilişkileri birbirinden ayıran bazı noktalar vardır. Mesela, Ermenistan ile ortak noktamız Hristiyanlıktır. Fakat Azerbaycan ile de başka yönlerde çeşitli ilişkilerimiz var. Rusya’daki nüfusun yüzde 15 civarında Müslüman olduğuna dikkati çekmek isterim. Bu bağlamda, Azerbaycan bizim için yabancı bir ülke değildir” ifadelerini kullandı.
Putin Güney Kafkasya’da kontrolü elinden kaçırmamak için dengeli bir politika takip ederken ABD başkanlık seçimlerinin sonucuna göre bir harekat stratejisi çizeceğinin de sinyallerini vermiş oldu. Bunun yanında Putin 200 yıllık Kafkasya politikalarının tarihsel kökeninde Rusya’nın oynadığı başat rolü örtebilmek adına 1. Dünya savaşına atıfta bulunmuştur. aslında Putin Rusların Güney Kafkasya politikalarında Ermenileri nasıl kullandığına da işaret etmiştir. Ruslar 1801-1828 yıllarında başlattıkları Ermeni stratejisinin 2. aşaması olan 1914 -1920 uygulaması ve 1991-1994 uygulamaları dikkate alındığında Putin her aşamaya dikkatli bir şekilde vurgu yaparken olayı salt bir Azerbaycan Ermenistan devleti problemi haline dönüştürüp Rusların bölge stratejisini örtpas etmeye çalışmıştır. Putinin Sumgayıt olayları ve Karabağ/Hocalıya atıfta bulunması Rus stratejistlerinin son gelişen olayları anlama konusundaki zafiyetini ortaya koyması bakımından son derece önemli örneklerdir. Putinin konuşması bölgede yaşayan Azerbaycan Ermeni yönetici entellektüel ve halkının uyanmalarına vesile olacak gibi gözükmekte olup 200 yıllık Rus stratejisinin çökmeye yüz tuttuğu görüşü artık kabul görmeye başlamıştır.
Putin yeni Gorbaçov, Putin yeni Yeltsin olarak yeni bir Rusya’nın şekillenmesinde Güney Kafkasya’nın ne kadar önemli olduğunu anlamaya başlamış gibi gözükmektedir. Yeni Rusya’da Ermeniler değil Azerbaycan Türkleri ön plana çıkacak gibi gözükmektedir.
Hasan Oktay
