– Hocam kısaca sizi tanıyabilir miyiz?
Hasan Oktay,1964 Samsun doğumludur. İlk, Orta ve Lise eğitimini Samsun’da tamamlayıp, İstanbul Üniversitesi Tarih bölümünü tamamlamasının ardından Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi’nde akademik hayatına başlamıştır. Tarih uluslararası ilişkiler alanında çalışmalarını sürdürmektedir. Altı yıl Kuzey Makedonya’da uluslararası Vizyon Üniversitesi’nde Rektör Yardımcılığı yapmıştır. 2008 yılında Kafkasya Stratejik Araştırmalar Merkezi (KAFKASSAM)’ni kurmuştur. Halen aktif olarak KAFKASSAM başkanlığını sürdürmektedir. KAFKASSAM, Merkezi Ankara’da olup, bölgesel araştırmalar yapan bir strateji merkezidir. Başta Rusya olmak üzere Kuzey Kafkasya, Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan ve İran’da gönüllülük esasına göre çalışan uzmanlarla birlikte (www.kafkassam.com olarak bir sitemiz vardır.) çalışmalarımızı sürdürmekteyiz.
– Son aylarda İsrail Filistin savaşı neden tüm Ortadoğu ülkelerine sıçratıldı?
KAFKASSAM, faaliyet alanı içerisinde olan İran ve Rusya söz konusu olduğu için ister istemez; İsrail’deki kriz Rusya ve İran boyutuyla ilgili alanımıza girmektedir. Uzmanlarımız bu konuları sürekli takip etmektedir. Uzmanlarımızın yapmış olduğu incelemeler neticesinde HAMAS eylemlerinin arkasında çoğunlukla Rusya ve İran’ın bulunduğunu düşünmekteyiz. Rusya, Ukrayna krizini unutturabilmek, dikkatleri İsrail Üzerine çekebilmek ve aynı zamanda da Rusya ve İran, Türkiye İsrail ilişkilerinin rayına girmemesi için ve Doğu Akdeniz kaynakları üzerinde Türkiye’nin enerji hamlesini engelleyebilmek maksadıyla böyle bir hamle yaptığı düşünülmektedir. İran’ın 13 Nisan’daki işgali İsrail saldırısı ile çatışmaların Ortadoğu’ya yayılmasının da önünü açtı. Fakat İsrail ve müttefik güçleri, İran adına Ortadoğu’da vesayet savaşı yürüten örgütleri temizlemeden İran’a bir operasyon düşünülmemelidir. Bunun da örneğini iki gün önce Babil’de Haşdi Şabi karargâhına büyük bir operasyon düzenleyerek gösterdiler. Savaş, İran İsrail savaşından ziyade İran’ı temsil eden vekâlet güçlerine karşı bir operasyona dönüşmüştür.
– Amerika’nın yeni Ortadoğu projesi nedir? Bu amaca İsrail üzerinden mi ulaşmak isteniyor?
Amerikan Birleşik Devletleri’nin yeni Ortadoğu projesi; Bölgede faaliyet gösteren bütün terör örgütlerinin temizlenmesi şeklinde tezahür edecektir. Amerika’nın bölgedeki terör örgütü unsurlarına karşı koyacağı tavrını PKK ve PYD’yi de kapsayacak şekilde genişletmesini sağlamak için Sn. Erdoğan Kuzey Irak’a 12 Yıl aradan sonra Merkezi Irak yönetimi ve bölgesel Irak yönetimi ile görüşmek için Irak’ı ziyarete gitti. Türkiye İsrail, Filistin meselesinde ne kadar da Amerikan Birleşik Devletleri ile farklı görüşler dillendirse de bu konuda müzakerelere açık bir diplomasi yürütmektedir. Mayıs ayında gerçekleşmesi beklenen Erdoğan, Biden görüşmesinde Amerikan Birleşik Devletleri’nin yeni Ortadoğu politikası ve Türkiye’nin rolü daha da netleşecektir.
– İran, İsrail gerginliği nereye evrilir? Türkiye ve Azerbaycan’a yansımaları nasıl olacaktır?
İran’a karşı bir operasyon yürütmeden önce vekâlet Savaşı yürüten yapılar tasfiye edilecek, sonra İran’a bir operasyon yapılıp, yapılmayacağı konusu gündeme gelecektir. İran’da ikili bir yapı söz konusudur. Teokratik yönetimi temsil eden dini rehber Seyyid Ali Hamenei, İran dışındaki bütün askeri yapı ve operasyonları kontrol edip yönetmektedir. Amerika tarafından bu gruplara karşı yapılacak operasyonlar neticesinde grupların bitirilmesiyle, dini rehberin gücü oldukça zayıflayacak ve bir sistem değişikliğine doğru gidilecektir. Bu olmazsa İran daha da saldırgan bir hale dönüşebilir. Geçtiğimiz günlerde Isfahan’da gerçekleşen patlama gibi Saldırı ve sabotaj stratejileri gerçekleşirse İran buna cevap verme refleksiyle hareket edeceği için bölgede ciddi kargaşalıklar meydana gelebilir. Özellikle İran ve Azerbaycan ilişkileri, bu gelişmelerden son derece etkilenebilir. Çünkü İsrail ve Azerbaycan ilişkileri, Azerbaycan üzerinden İran’a sızmalar olma ihtimalini gündeme getirecek, bu da İran ve Azerbaycan ilişkisini oldukça gerginleştirecektir. Yada diğer bir senaryo ile İran içindeki aktif olmayan unsurları harekete geçirebilirler. Bu da İran’da 30 yıl sürecek bir kargaşaya sebebiyet verebilir.
– Rusya Ortadoğu da nasıl bir rol alacak?
Geçtiğimiz günlerde Amerikan Birleşik Devletleri senatosu Ukrayna, İsrail ve Tayvan’a ciddi bir ekonomik yardım kararı aldıktan sonra Rusya, Hamas saldırısı ile Ukrayna üzerindeki dikkatleri Filistin’e çekmişti. Şimdi tekrar dikkatler Ukrayna’da yoğunlaşacak ve Rusya doğrudan Ortadoğu’da faaliyet göstermektense Ortadoğu’da vekâlet savaşlarını daha çok ön plana çıkaracaktır. Özellikle Suriye’de İran ve Rusya ittifakı ciddi anlamda zedelenerek yer alacaktır. Rusya, Suriye’den Ukrayna’ya asker çekecek, yani Suriye’deki askeri gücünü azaltacaktır.
– Ortadoğu’nun kaderini belirlenmesinde kilit topraklar Suriye ve Irak’mı? Amerika’nın bu bölgedeki amacı petrol ve doğalgaz kaynaklarını kontrol etmek mi?
Irak ve Suriye kavgası, bölgede çıkarları ve hedefleri olan devletler için son derece önemli bir coğrafyadır. Rusya ve İran bu coğrafyada Batı’nın Ortadoğu’ya yönelik politikalarını durdurmaya çalışmaktadır. Irak ve Suriye’yi kontrol eden Ortadoğu petrollerini de kontrol eder. Amerikan Birleşik Devletleri İsrail üzerinden bölgede varlığını sürdürmek ve dolayısıyla da Petrol kaynakları üzerindeki varlığını sürdürmek istemektedir. Türkiye’ye komşu iki devlet Irak ve Suriye’de özellikle barış ve huzurun sağlanması için güvenilir bir diplomasi yürütülmektedir. Irak ve Suriye’den sonra İran’nın da karışması Türkiye’nin bölge politikalarına olumsuz yönde etki yapacaktır. Onun için Türkiye başta İsrail ve HAMAS gerginliği olmak üzere bütün çatışma alanları ile ilgili diplomasiyi harekete geçirmiştir.
– Avrupa’nın Ortadoğu’ya bakışını nasıl değerleniyorsunuz?
Avrupa Birliği, Ortadoğu’daki gerginlikten olumsuz etkilenen bir coğrafyadır. Her bir çatışma alanı Avrupa’ya düzensiz göçmen unsurları olarak yansımaktadır. Dolayısıyla Avrupa bütün çatışma alanlarında barışın tesis edilmesi için gayret sarf etmektedir. Ukrayna, Libya, Suriye ve Irak krizleri Avrupa’ya olumsuz yansıdığı gibi Türkiye’nin Irak ve Suriye’ye komşu olması nedeniyle Avrupa Birliği çatışma alanlarına komşu olmamak için Türkiye’nin Avrupa Birliğine girme sürecini ertelemekte ve uzatmaktadır. Türkiye bir tarafta savaş yaşanan bölgelere barışın gelmesi için diplomasi yürütürken, diğer taraftan da Avrupa birliği ile görüşmelerini sürdürmektedir.
– Zengezur Koridoru’nun açılması kime fayda sağlayacaktır?
Rusya, NATO ve Avrupa Birliği’nin kendi topraklarına doğru daha fazla ilerlemesini engellemek için Gürcistan ve Ermenistan meselesini büyük bir hassasiyet gösteriyor. Gürcistan’da Bugünlerde Rusya karşıtı gösteriler artmaktadır. Yine Ermenistan Rusya’dan kopmaya çalışmaktadır. Türkiye ve Azerbaycan ilişkileri açısından Gürcistan ve Ermenistan son derece önemlidir. Gürcistan, Rusya’nın kontrolüne geçerse Türkiye, Azerbaycan’a giriş yollarını Rusya kontrolüne vermiş olur. Bu sebeple Türkiye bir yandan Gürcistan’ın Rusya kontrolüne girmesini engellemeye çalışırken, diğer taraftan da Türkiye, Ermenistan ve Azerbaycan’ın üçlü barışını tesis etmeye çalışmaktadır. Zengezur koridoru olarak ifade edilen koridorun açılması her geçen gün kamuoyunda tartışılırken bu koridorun Rusya tarafından kontrol edilebileceği beklentisi Aslında Türkiye, Ermenistan ve Azerbaycan barışını daha da gerçekçi ve olmazsa olmaz kılmaktadır. Barış gerçekleşirse Gürcistan’da bu barışa eklemlenir ve Rusya’nın bölgedeki etkisi de kırılır.
Değerli büyüğümüz Kafkasya Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanı Sayın Prof.Dr. Hasan Oktay Beyefendi ve başarılı ekibini, ülkemiz adına yapmış oldukları tüm çalışmalar için tebrik eder, başarılı çalışmalarının devamını dileriz. Kendilerine ve tüm çalışma arkadaşlarına UGEP ve eura24.com ailesi olarak saygı ve şükranlarımızı sunarız.
All Aşılı
https://www.eura24.com/mobil/yazi/kafkasya-stratejik-arastirmalar-merkezi-baskani-prof-dr-hasan-oktay-la-soylesi-1722.html
