4 Ağustos 2020 tarihinde Lübnan’ın başkenti Beyrut’ta meydana gelen patlama birçok insanın hayatını kaybetmesine sebep olmuş ve Lübnan ekonomisine 5 milyar dolarlık zararı vermiştir. Bu patlamanın ardından IŞİD Beyrut’taki patlamayı düzenlediğine dair mesajı yayınlamış ve bu olayla ilgili çeşitli komplo teorileri üretilmektedir.
Bu olaya bakarken ilgili ülkelerin muhtemel hareketlerine odaklanmak oldukça önemlidir. Burada hem Suriye, hem İsrail hem de Türkiye Lübnan ile sıkı ilişkilere sahiptir ve Lübnan’daki gelişmeleri yakından takip etmektedirler.
Özellikle Suriye ve İran, Lübnan’ın siyasal ve ekonomik hayatı üzerinde çok büyük etkiye sahipti. 1980’li yıllardaki iç savaştan sonra Lübnan hükümetinin arkasında Suriye hükümeti vardı ve Lübnan devleti Esad rejiminin onayı olmadan ülkeyi yönetemezdi. Lübnan’da en büyük güce sahip gruplardan biri olan Hizbullah ise İran’ın Lübnan’daki lejyon ordusu olarak kurulmuş ve Hizbullah’ı kullanarak İran Lübnan üzerinde İsrail’e karşı büyük siyasal ve toplumsal nüfuzu oluşturmuştur. Suriye İç Savaşı, Lübnan’da ekonomik krizinin devam etmesi ve İran’ın içindeki ekonomik ve siyasal krizinden dolayı Suriye’nin Lübnan üzerindeki etkisinin kaybolmasına sebep olurken söz konusu patlama olayı, bu sürecinin hızlanmasına sebep olabilir.
Bu durum altında İsrail, İran, Hizbullah ve Suriye’ye karşı saldırıları yoğunlaştırmakta ve son zamanlarda İsrail, Suriye içindeki İran ve Hizbullah’a ait noktaları bombalamıştır. Ayrıca İsrail Lübnan’ın güney kısmında kendi etkilerini büyütmeye çabalamaktadır. Lübnan uzun zamandır devam eden ekonomik-siyasi kriz ve korona virüsünün salgınından dolayı zor duruma düşmüş ve bu patlama durumu daha da kötüleştirmiştir. Patlamanın olduğu liman bölgesi Hizbullah tarafından yönetildiği için İsrail bu olayı yakından takip etmektedir; dolayısıyla bu süreçte İsrail’in, Lübnan’a yönelik çalışmalarını daha da yoğunlaştıracağını söyleyebiliriz.
Lübnan konusundaki Türkiye’nin konumuna bakarsak, Lübnan’daki Ermeniler başta olmak üzere bazı kısımları Türkiye’ye karşı nefreti öne çıkarıp İran gibi ülkelerle yakın ilişkileri sürdürmeye çalışırken halkın önemli kısmı ne İsrail, ne Suriye ne de İran’a sempati duymakta ve bu tür güçlerin ülkede olmasına karşı rahatsızlık hissetmektedir.
Ayrıca Türkiye Doğu Akdeniz’de Arap ülkelerinin neredeyse tamamıyla çatışma halindedir ve kısa vadede Mısır başta olmak üzere Arap ülkelerle barışmak oldukça güçtür. Durum böyleyken Lübnan’ın bağımsızlığı ve istikrarı hususunda Türkiye son derece önemlidir ve Türkiye için de Doğu Akdeniz ve Arap dünyasında kendi nüfuzunu sağlamak için Lübnan son derece önemli konumdadır. Konuya bu açıdan bakacak olursak, patlama olayından sonra Türkiye-Lübnan eksenli çalışmaların hızlanması ve bölgedeki faaliyetlerin artırılması söz konusu olabilir. Böyle bir sürecin Lübnan’ın istikrarına katkı sağlamada önemli rol oynayacağı da ayrıca düşünülmelidir.
Dr. Öğr. Üyesi Keisuke Wakizaka
