KAFKASSAM – Kafkasya Stratejik Araştırmalar Merkezi

  1. Anasayfa
  2. »
  3. Rusya
  4. »
  5. Kremlin’in bürokratik yapısında devrim niteliğinde değişim

Kremlin’in bürokratik yapısında devrim niteliğinde değişim

Kafkassam Editör Kafkassam Editör - - 9 dk okuma süresi
272 0

Amerikan dış politikasının belirlenmesinde, düşünce kuruluşlarının önemi herkes tarafından bilinmektedir. Bu kuruluşlarda görev alacak alanındaki en iyi uzmanlar, tüm dost-düşman ülkelerden davet edilerek üst düzey imkanlarla çalışmaları sağlanır. Bu uzmanlardan özellikle geldikleri ülkeler hakkında analiz ve raporlar yazmaları beklenir. Amerikan yönetimi, bu düşünce kuruluşlarına yıllık milyarlarca dolar fon ayırmaktadır. Washington yönetiminin, dünya siyasetinde bir çok konuda yönlendirme ve müdahale edebilmesinin önemli nedenlerinden biri bu düşünce kuruluşlarına verilen olağanüstü önemdir. Bu yapılanma sayesinde, ülke içerisinde yada dünyanın herhangi bir bölgesindeki bir konu üzerine, Amerikan başkanına onlarca farklı bakış açısına sahip analiz ve olası senaryolar ulaşmaktadır.

Emperyal devletlerin yönetimlerinde düşünce kuruluşları,o ülkelerin dış politikalarını belirlemede birinci dereceden önem arz eder. Bu anlamda bilgi ve analize verilen önem bakımından Washington ekolüne en yakın iki ülke İngiltere ve Almanya’dır. Rus bürokrasisinde ise, tam anlamıyla batı tipi yapılanmanın oluştuğu söylenemez, dolaylı olarak sovyet kültüründen kalan alışkanlıklar sürdürülür.

Hatırlanacağı gibi, sovyet sisteminde, KGB kadrolarından siyaset bilimciler ve bazı akademisyenler Politbüro için analizler, raporlar hazırlar bu analizler daha sonra devlet başkanına sunulurdu. Dolayısıyla bu dönemde devlet başkanı için birinci danışma kaynağı KGB idi. Sovyet rejiminin yıkılmasının ardından, bu gelenek Boris Yeltsin döneminde köklü bir değişme uğramadı. Yani bir çok konuda devlet başkanı için danışmanlık görevini FSB (KGB’nin yeni hali) sürdürdü. Buna paralel, zaten eski bir KGB görevlisi olan Vladimir Putin devlet başkanı seçildi.

Putin döneminde Kremlin yönetimi, belirlediği tüm politikalarda FSB’yi birinci dereceden danışma kaynağı olarak kullanmayı sürdürdü. Devletin istihbarat kuruluşunun, bir çok alanda devlet başkanına rapor vermesi normaldir ancak ekonomi, kalkınma planları ve yatırımlar gibi bazı spesifik konularda bu kurumun verdiği analizlerin ne kadar verimli olacağı tartışma konusudur. Öte yandan, toplumsal hareketler ve diğer ülkelerdeki toplumsal gelişmelerin izlenmesinde FSB, SVR ve sivil uzmanların bakış açısının çok farklı olduğu unutulmamalıdır. Bu anlamda her iki grubun bakış açısına ayrı ayrı ihtiyaç duyulmaktadır.

Konu ile bağlantılı olarak, sovyetlerin yıkılmasına paralel yetersiz maaşlar nedeniyle bizzat bürokratlar tarafından oluşturulan aile fertlerinin bürokrat adına yürüttüğü vekaletle ticaretin yürütülmesi “aile şirketi” anlayışının devasa boyutlara ulaştığı bilinmektedir. Dolayısıyla bazı üst düzey FSB görevlileri bu yapıda önemli yer tutar. Bu küçük grubun kendi kişisel ticari çıkarlarını koruma maksadı gözlerden kaçmamaktadır. Bu küçük grubun bazı ekonomi politikalarının belirlenmesinde kendi ticari çıkarları doğrultusunda politika belirleme isteği dikkat çekmektedir. Bu nedenle Kremlin’in, özellikle ekonomi konularında sivil uzmanlarla çalışması elzem gözükmektedir.

Bahsi geçen “aile şirketi” tipi yapılanma sonucunda bugün gelinen noktada oluşan oligarşi artık idare edilemez duruma gelmiştir. Bu noktada bürokratik oligarşi dış ve iç ticareti birinci dereceden etkilemeye başlamıştır. Öte yandan Kremlin’in politika belirlemesinde danışmanlık vazifesi yürüten bu kurum (FSB) asıl vazifesi olan güvenlik ve istihbarat konularından uzaklaşmaktadır. Ancak son dönemlerde, Kremlin yönetimi danışmanlık vazifesi konusunda sivillerle ve bağımsız uzmanlarla çalışmanın daha etkin çözümler sunabileceği konusunu görüyor ve bu konuyu çözmekte kararlı. Bunun en açık örneği Sosyal Araştırmalar Uzman Kurumu (EICI)’nin kurulması.

EICI nedir, neden kurulmuştur?

Kremlin’in bazı konularda danışmanlık vazifesini görecek bu yarı bağımsız uzman kuruluş, Vladimir Putin’in bilgisi dahilinde 20 mart 2017 tarihinde kurulmuştur. Bu uzman kuruluş bağımsız eksperleri bünyesinde bulundurup , Kremlin’in ihtiyaç duyduğu bazı konularda araştırmalar yapıp analizler yazmakla yükümlüdür. Başlangıçta toplumsal hareketlerin izlenmesi ve analiz edilmesi konusunu amaç edinen bu kuruluş zamanla diğer konularla ilişkilendirilmiş ve ilişkilendirilmeye devam edilmektedir. Bir çok konuda orta vadede danışmanlık konusunda FSB’nin yerini alması beklenen bu kurumun başkanlığına Moskova Devlet Üniversitesi (MGU Rusya’nın en prestijli üniversitesi) siyaset bilimi bölümü dekanı profesör doktor Andrey Yurieviç Şutov seçilmiştir. Bilindiği gibi Şutov aynı zamanda Rus Siyasi Analistler Birliği (ROP) başkanıdır.

Buradan bakıldığında profesör, hem akademik hemde birlik başkanı kimliği ile Kremlin’in tam olarak ihtiyaç duyduğu kişi olduğu söylenebilir. Öte yandan, Şutov kontrolündeki ROP’a bağlı Rusya genelindeki bir çok siyasi analistin EICI’nin dolaylı elemanı gibi çalışacağı unutulmamalıdır. Andrey Şutov’un akademik kariyeri, saygınlığı ve donanımı Kremlin’in ihtiyaçlarına rahatlıkla cevap verecektir.

Kremlin’in danışmanlık vazifesini FSB’den dolaylı olarak bu kuruma vermesi kararı, Kremlin yönetimindeki kökleşmiş ve karışık derin ilişkilerin, karar verme mekanizmasında oluşturduğu bürokratik oligarşiyi kırma isteği olarak yorumlanabilir. Bu idari değişiklik, Rus yönetimindeki meselelere güvenlik istihbarat merkezli bakma geleneğini değiştirme yönünde son derece olumlu bir adımdır. Daha açık ifade ile, Kremlin’in bu kararı, Amerikan yönetiminin 50 yıldır yaptığı bağımsız hatta bazen yabancı eksperlerden bilgi-analiz satın alma metodunun daha akılcı ve etkin olarak uygulanma kararıdır. Buradan bakıldığında, Kremlin’in artık batıyla batı tipi yapılanma ile mücadele edeceği söylenebilir. Rus iç ve dış ticaretinde, bazı kartellerin kırılmasında önemli rol oynayabilecek bu kurum, orta vadede kurulacak alt düşünce kuruluşlarına liderlik yapacaktır.

Bu adım, Kremlin’de sivilleşme isteği ve analize verilen önemin arttığı anlamına gelmektedir. Alınan bu kararla batı merkezli Rusya karşıtı propaganda ile daha etkin mücadele edileceği açıktır. Bilindiği gibi batı medyası, Rus devlet başkanlığında istihbarat görevlilerinin etkisi konusu üzerinden yoğun propaganda faaliyeti yürütmektedir.

Kremlin yönetimi, kendi geleceği ve etkinliği açısından oldukça önemli ve doğru bir karar aldı. Sivil ve bağımsız eksperlerle danışmanlık konusunda çalışma kararı Rus yönetimini hem topluma daha çok yaklaştıracak hemde oluşan bürokratik oligarşinin kırılmasında etkin rol oynayacaktır. Öte yandan FSB’nin toplum üzerindeki imajı düzeltilip, asıl işi olan alanlarda etkinliğini arttırması sağlanabilecektir. Bu anlamda Putin yönetiminin Rusya’nın geleceği için çok önemli,hatta devrim niteliğinde bir karar aldığı söylenebilir.

Engin ÖZER

İlgili Yazılar

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir