Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, yerel televizyon kanallarına verdiği röportajda, Azerbaycan’ın bir devlet olarak dış ve iç idaresindeki yenilikler kavramını kapsayan zengin teoriler ortaya koydu.
Bu, Azerbaycan’ın stratejik savunma kapasitesini zayıflatmak için rakiplere karşı savaşabilme becerisi anlamına gelen noktalara açıklık getiriyor.
Cumhurbaşkanı, bölgedeki mevcut gerçeklerden memnun olmayan iddialı günlüklerin özünü açıkladı, riskler ve bölgesel güvenlik arasındaki sınıra işaret etti.
Kavramsal olarak yaklaştığımız bu kısımları ayrı demetler ile anlatmaya çalışalım.
Azerbaycan-Ermenistan ilişkileri
Cumhurbaşkanı, Azerbaycan’ın Ermenistan üzerindeki koşullarının arka planında giderek hayal edilebilen barış gündeminin ve Bakü’nün ilkeli perspektifli stratejik çerçevesinin temelini gösterdi.
Azerbaycan’ın Ermenistan işgali altındaki sekiz köyünün geri dönüşü, sınır delimitasyonu bağlamı ve barış anlaşmasının konturları Bakü-İrevan ilişkilerinin geleceğine dair olası seçenekleri değerlendiriyor.
Aliyev prensipte, Ermenistan ile sınırların sınırların daraltılması konusunda barış anlaşmasının imzalama sürecinin iki ayrı aşama olarak kalması gerektiğini ve Erivan’ın yapıcı bir konum oluşturması gerektiğini belirtti.
Aksi takdirde Azerbaycan’ın artan askeri kapasiteleri görevinin tamamlanması için sahada olacak ve Erivan depresif bir durumda olacak.
İlham Aliyev bu konuyu üç meseleden daha net ifade etti:
– Bakü’nün çıkarları göz önüne alınarak, Nahçıvan’ın kuru yoldan geçişi için Zəngəzur koridoru “Azərbaycan-Azerbaycan denetimsiz” ilkesi ile gerçekleştirilmelidir. Bu noktada, “Azerbaycan-Azerbaycan” rotasının büyük stratejik çıkarlar bağlamında anlamından da bahsedilebilir;
– Bu notların anlatımları, Azerbaycan-Ermenistan ilişkilerinde delimitasyon anlaşmazlıklarının çözümü bağlamında gündemde. Bu nedenle, Ermenistan sınırların sınırların sınırlarını sınırlamasında Azerbaycan’ın stratejik iradesine karşı illüstrasyon fikirlerini tercih ederse, daha geniş bir basınç dalgasıyla karşı karşıya kalacak. Bu, delimitasyondaki kritik noktaları açıklıyor ve hangi haritaların üzerinde gerçekleştirileceğini belirleyen nüansları vurguluyor.
Bu konu, Aliyev’in Ermenistan’a verdiği toprak hibeleri, Erivan’ın verilmesiyle ilgili hatırlatmalar, tarihi gerçekler ışığında açıklığa kavuştu;
– Ermenistan’ın revanşist kimliğini iade etme girişimlerine karşı Azerbaycan, önleyici savunma gerekliliklerinden kaynaklanan tedbirleri alacak – tabii ki gerçek bir tehdit ve tehlike varsa.
Cumhurbaşkanı, Ermenistan’ın arkasındaki asıl görüntüyü ortaya çıkardı ve Fransa’ya vurgu yaptı.
Ermenistan tatlıya aldanıp tehditlerini bölgenin ufkunun rengini karartan seviyeye taşımaya çalışırsa Azerbaycan bölgenin stratejik hatlarını tek taraflı olarak yeni bir safhaya taşıyacaktır.
10 Kasım Açıklaması
İkinci Karabağ savaşını bitiren 10 Kasım’a “10 Kasım etkinliği de bir dönemdi” diyen Cumhurbaşkanı görüşmede iki noktayı ortaya koydu.
– Aliyev konuşması sırasında his geçmiş zamanını kullandı. Bu, savaşı bitiren 10 Kasım Deklarasyonu’nun birçok maddesinin Azerbaycan tarafından uygulanması arka planında kaldırılmasını açıklıyor;
– Bölgede Karabağ’a konuşlandırılan Rus barış gücü birliğine dayanak kalmamıştır, çünkü çatışma yok, askeri olay yok, bölücülük yok;
– Rusya ile barış güçlerinin görevden alınmasını içeren bir programın hazırlanması için görüşmelere başlanabilir.
Erken başkanlık seçimi
İlham Aliyev, Azerbaycan’ın egemenliğinin yeniden kurulmasının ardından denk gelen erken cumhurbaşkanlığı seçiminin sırrını açıklarken önemli bir noktaya değindi.
Cumhurbaşkanının “gelecekteki kalkınma konusunda elbette düşüncelerim var, çoğu durumda da belirleyici olacak” demesi, erken seçimden sonra yön belirlemesini sağlıyor. Bu, Azerbaycan’ın dış politika taraflarındaki konumunun güçlendirilmesi ve bunu desteklemek için iç politikadaki olası değişiklikler alanını kapsamaktadır.
Azerbaycan’ın stratejik müttefiki Türkiye ile ilişkilerde bir sonraki sayfaları çevirerek bölgedeki hırsları zayıflatma planları, büyük stratejik özerklik elde edişini belirleyen bir faktör haline gelecek.
Söz konusu iç idarede değişim modeli olunca Azerbaycan’ın devlet kullarında ilgili planları olduğuna şüphe yok.
Çünkü seçimden sonra Azerbaycan bölgesinde caydırıcılık kapasitesini artırmak için iç siyasi durum hem hukuki hem de bölgesel gerçeklerin gerektirdiği çerçevede biçimlendirilebilir.
SONUÇ
Görünen o ki Aliyev, Ermenistan ile ilişkilerde barış temelinde güç uygulama gündemiyle caydırıcılık becerilerini geliştireceğini ilan ediyor.
Yeni gerçekliklerin ışığında, erken cumhurbaşkanlığı seçimi başarılı bir siyasi kursun en üst seviyede tutulması için önemli hale geliyor.
Aqşin Karimov
