Petrol fiyatlarındaki düşüş Ukrayna ekonomisini nasıl etkiler?
Brent petrolün varil fiyatının 13 yılın en düşük seviyesine düşmesinin ardından gözler ekonomi yönetiminin alacağı kararlara çevrildi. Vergiler düşer mi? Akaryakıt fiyatları nasıl bir seyir izleyecek? Petrol fiyatlarındaki düşüş Ukrayna’nın ihracatını nasıl etkiler?
Dünya pisayalardaki ekonomik büyümeye yönelik endişelerin sürmesi, petrolde talep beklentisini bası altına alırken, jeopolitik risklerin düşük olması petrol fiyatlarındaki gerileme seyrinin sürmesine neden oluyor.
Piyasalardaki belirsizlik devam ederken İran’a uygulanan ambargonun kaldırılması petrol fiyatlarının daha da düşeceği bekletisini arttıyor.
Bu ülkenin ilk etapta petrol piyasalarına günde 500 bin varillik bir kapasite ile girmesi öngörülüyor.
Bank of America Merrill Lynch’un raporuna göre ham petrol varil fiyatı bu yıl 20 dolara kadar gerileyecek. Şirket tarafından hazırlanan raporda, OPEC’teki fiyat savaşlarının kızışması, İran’a yönelik ambargonun kalkması, Çin ulusal para birimi ‘yuan’ın daha da düşmesi endişesi, piyasada oluşan arz fazlası ve sıcak hava koşulları nedeniyle ham petrolün varil fiyatının 20 dolar seviyesine kadar düşeceeği öngörülüyor.
Fiyatlardaki düşüş Ukrayna ekonomisi için ne anlama geliyor?
Petrolde (ve doğalgazda) büyük ölçüde dışa bağımlı olan Ukrayna için petrol fiyatlarındaki düşüş, ithalattan doğan giderlerin gerilemesi anlamına geliyor.
Akaryakıttan alınan vergileri azaltmayı şimdilik düşünmeyen ekonomi yönetimi, bu şekilde bütçeye daha fazla kaynak sağlama hedefinde.
Ödemeler dengesinin sürekli açık verdiği Ukrayna ekonomisi için bu olumlu bir durum olarak değerlendirilebilir.
*Benzin ve dizel yakıt fiyatlarında büyük düşüşler beklememek gerekiyor.
Akaryakıt fiyatlarındaki göreli istikrar tablosu, grivnadaki değer kaybı nedeniyle eleştirilere maruz kalan ekonomi yönetimini biraz olsun rahatlatacak gibi gözüküyor.
İhracat gelirleri düşer mi?
Petrol fiyatlarındaki gerileme eğilimi emtia fiyatlarını da aşağı çekiyor.
Örnek vermek gerekirse petrolün varil fiyatının 60 dolar seviyelerinde olduğu 2005 yılında çeliğin ton fiyatı 480 dolarken, petrolün varil fiyatının 100 doların üstüne çıktığı 2008’de çeliğin ton fiyatı küresel piyasalarda 1000 dolara yaklaşmıştı.
Tahıl piyasalarında da durum pek farklı değil.
Petrol fiyatlarının 100 doların üstüne çıktığı 2011’de mısırın ton fiyatı 800 dolarken, bugün mısırın ton fiyatının 364 dolar seviyesinde olması petrol fiyatları ile tahul fiyatları arasındaki bağlantıya örnek olarak gösterilebilir.
Bu açıdan bakıldığında dış ticaret gelirlerinin büyük bölümünü hammadde ihracatından sağlayan Ukrayna için tablo pek de iç açıcı görünmüyor.
Dünya ekonomisindeki büyümenin yavaşlaması Ukrayna’nın başlıca ihraç kalemleri demir çelik ve tahıla olan talebi azaltıyor. Küresel hammadde fiyatlarının, petrol fiyatları ile birlikte gerilemesi Ukrayna’nın ihracat gelirlerinde azalma anlamına geliyor.
Dış pazarlara yönelik gerçekleştirilen üretim hacmindeki düşüş ise ekonomik büyümeyi olumsuz etkileyecek bir faktör olarak değerlendiriliyor.
İhracat hacmindeki gerileme bir yandan bütçe gelirlerini olumsuz etkilerken diğer yandan sanayi üretimini aşağı çekecektir.
Petrol fiyatlarındaki düşüş bir yandan Ukrayna ekonomisi üzerindeki yükü hafifletirken, diğer yandan yeni sorunları beraberinde getiriyor.
Ekonomi yönetimini zorlu bir 2016 bekliyor.
QHA /Serkan BAĞ
