Emil Avdaliani: Türk Ulaştırma Projeleri Güney Kafkasya Bağlantısını Yeniden Şekillendiriyor

Ankara, Divriği-Kars-Gürcistan sınır demiryolu hattını yenileyip elektriklendirecek olan Doğu Türkiye Demiryolu Altyapı Geliştirme Projesi (ETMIC) için fon çekmeyi planlıyor. Bu plan, Türkiye Hükümeti ve Dünya Bankası tarafından 25 Eylül’de yayınlanan “Doğu Türkiye Orta Koridor Demiryolu Geliştirme Projesi (ETMIC) ve İstanbul Kuzey Demiryolu Geçişi Projesi (INRAIL) Tedariki için Erken Pazar Katılımına Katılım Talebi” başlıklı belgede özetlenmiştir ( Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti , 25 Eylül) . ETMIC’in katma değer vergisi (KDV) dahil tahmini maliyeti 1,615 milyar dolardır ( BPN , 10 Ekim). ETMIC ayrıca köprüler, tüneller, menfezler ve istinat duvarları inşa edecek ve istasyonları genişletecektir. Modern trafik yönetim sistemi, trafo merkezleri, 154 kilovoltluk iletim hatları, sinyalizasyon ve telekomünikasyon ekipmanları, merkezi bir trafik kontrol sistemi (CTC) ve 320 kilometre (199 mil) uzunluğunda dağıtılmış bir akustik izleme sistemi (DAS) içermektedir. Proje, demiryolu yük trafiğinin artmasına, daha aktif iç hat yolcu treni trafiğine ve Türkiye’nin doğu kesimlerinin ekonomik kalkınmasına katkıda bulunacaktır ( Report.az , 4 Ekim). Türkiye, yeni bölgesel projeler uygulayarak bölgede bağlantının önde gelen mimarlarından biri olarak konumlanmayı hedeflemektedir.

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 5 Ocak’ta Gürcistan sınırına yeni bir demiryolu inşa etme planlarını açıkladı. Samsun-Trabzon-Sarpi hızlı tren hattı, Türkiye’nin başkenti Ankara, Karadeniz bölgesi ve Gürcistan arasında demiryolu ulaşımı sağlayacak ( Türkiye Cumhuriyeti İletişim Başkanlığı ; 1tv.ge , 5 Ocak). Yeni demiryolu, Samsun’dan başlayan bir hat üzerinden Ordu, Giresun, Trabzon, Rize ve Artvin şehirlerini birbirine bağlayacak. Proje, Anadolu yarımadasının kalbinden Karadeniz’e trafiği kolaylaştıracak olan Ankara-Kırıkkale-Çorum-Samsun hızlı tren hattının bir parçasıdır ( Railmarket , 19 Haziran). 

Gürcistan ayrıca Batum’dan Türkiye’ye 11,3 kilometrelik (yedi mil) asfalt-beton bir otoyol inşa ediyor. Güzergahın yarısından fazlası, yoğun nüfuslu bölgeleri dolaşan bir tünelden geçecek ( Business Media , 22 Ağustos). Üç proje – Türkiye’nin Gürcistan sınırına kadar uzanan yeni demiryolu hattı, ETMIC projesi ve Gürcistan’ın Batum ile Türkiye’yi birbirine bağlayan otoyolu – Karadeniz’i Orta Asya’ya bağlayan ve Orta Koridor olarak da bilinen Trans-Hazar Uluslararası Taşımacılık Güzergahı’nın (TITR) geliştirilmesine yardımcı olacak (bkz. EDM, 28 Ekim 2024 , 28 Ocak , 19 Şubat , 24 Eylül ).

Güney Kafkasya üzerinden İran’a bağlantı geliştirmek de Rusya’nın jeopolitik çıkarlarının önemli bir parçası olmuştur (bkz. EDM, 16 Ocak , 13 Mart ; Mehr Haber Ajansı , 27 Ekim). Rusya’nın halihazırda Azerbaycan üzerinden İran’la kesintisiz bir kara bağlantısı bulunmaktadır. Ekim ayında Azerbaycan, İran ve Rusya temsilcileri, Uluslararası Kuzey-Güney Ulaştırma Koridoru (INSTC) üzerinden ticareti 15 milyon tona çıkarma planlarını görüşmek üzere bir araya geldi ( Interfax , 14 Ekim).

İran ve Rusya da Orta Asya üzerinden bağlantıyı genişletiyor. Bu iki güzergah, Rusya’nın hinterlandından İran’a ve Hint Okyanusu’na uzanan INSTC’nin kollarıdır (bkz. EDM, 7 Haziran 2023 , 6 Mart 2024 , 15 Ocak ). İran, Azerbaycan-İran sınırına yakın Astara-Reşt demiryolu bölümünün tamamlanmasına öncelik veriyor ve bu da her iki ülke için de Rusya-İran bağlantısının önemini gösteriyor (bkz. EDM, 16 Mayıs 2022 , 19 Mart ; News.am , 22 Ekim). Ayrıca, Gürcistan’da yeni kuzey-güney yolları inşa ediliyor. Köprüler ve tünellerle birlikte yaklaşık yarım milyar dolarlık Kvesheti-Kobi yolu, Rusya ve Ermenistan arasındaki transit ticareti büyük ölçüde artıracak ( Asya Kalkınma Bankası , 25 Mart; Business Media , 22 Eylül).

Türkiye ve Gürcistan’ın yeni demiryolu hatları ve yolları, Türk demiryolu sistemini Gürcistan’ın ayrılıkçı bölgesi Abhazya’ya daha da yaklaştıracak. Yeni projelerin tamamlanması yıllar alacak olsa da, işlevsiz “Abhazya demiryolu”nu restore edip iki ülkenin demiryolu sistemlerini birbirine bağlamak Rusya ve Türkiye’nin çıkarına olabilir. Abhazya demiryolu bölümü, bölgenin Tiflis’teki merkezi hükümete karşı Rusya tarafından desteklenen ayrılıkçı hareketin kaynağı haline geldiği 1990’ların başından beri karışıklık içindeydi. Rusya, demiryolunun olası restorasyonunu görüştü (Rusya Dışişleri Bakanlığı, 3 Haziran 2008 , 28 Haziran 2023 ). Abhazya demiryolu projesi, Rusya’yı Ermenistan ve İran’a bağlamak için faydalı bir rota olacaktır (Gürcistan Stratejik ve Uluslararası Araştırmalar Vakfı , 10 Temmuz 2023). Türkiye, Gürcistan sınırına kadar yeni demiryolu projelerini tamamladığında, Abhazya’dan Türkiye’ye kadar olan kısım yalnızca yaklaşık 150 kilometre (93,2 mil) olacaktır; bu da Ankara ve Moskova’nın gelecekte doldurabileceği önemli bir coğrafi mesafe değildir. Rusya, gelecekte iki ülke arasında doğrudan bir demiryolu bağlantısı oluşturmak için Türkiye ile bu boşluğu kapatmak isteyebilir.