KAFKASSAM – Kafkasya Stratejik Araştırmalar Merkezi

  1. Anasayfa
  2. »
  3. Ermenistan
  4. »
  5. Türkiye Ermenistan arasında uçak diplomasisi!

Türkiye Ermenistan arasında uçak diplomasisi!

Ömür Çelikdönmez Ömür Çelikdönmez - - 11 dk okuma süresi
402 0

Güney Kafkasya; Kafkasya`da Kafkas Sıradağlarının güneyinde kalan bölgedir ve buraya Transkafkasya da denir. Güney Kafkasya`da Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan bulunuyor. Ayrıca bağımsızlık ilan eden Gürcistan`a bağlı Abhazya ve Güney Osetya, Azerbaycan`a bağlı Karabağ da yer alır. Türkiye’nin Doğu-Batı Enerji Koridoru projesi Trans-Hazar ve Trans-Kafkasya petrol ve doğal gaz boru hatlarının yapımını öngörüyor. Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Ham Petrol Boru Hattı, Bakü-Tiflis-Erzurum (BTE) Doğal Gaz Boru Hattı ile Hazar Geçişli Doğal Gaz Boru Hattı projeleri, Doğu-Batı Enerji Koridorunun bileşenlerini oluşturur. Türkiye’nin Güney Kafkasya’ya yönelik politikası; bölge ülkelerinin bağımsızlık ve egemenliklerinin pekiştirilmesi, bölgenin siyasi ve ekonomik istikrarının korunması, bölgesel işbirliğinin desteklenmesi, bölge ülkelerinin Avrupa-Atlantik kurumlarına entegrasyonlarına desteğe yöneliktir. Bu dış politik perspektif nedeniyle Türkiye–Ermenistan ilişkileri Kafkasya barışı açısından önemli.

Ermenistan’ın 16 Aralık 1991’de bağımsızlık ilanını tanıyan Türkiye, ciddi ekonomik problemler yaşayan bu ülkeye insani yardımda bulundu. Ermenistan’ın bölgesel kuruluşlar, uluslararası toplum ve Batılı kurumlarla bütünleşmesi yönünde çaba harcadı. Hatta Türkiye; Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü’ne (KEİ) Ermenistan’ı kurucu üye olarak davet etti. Türkiye’nin iyi niyetli bu girişimlerine rağmen, Ermeni Diasporası üzerinden Ermenistan’ı provoke eden uluslararası güç odaklarının müdahalesi nedeniyle bugüne kadar Ermenistan’la diplomatik ilişki tesis edilmesi ve ikili ilişkilerin gelişmesi için uygun koşullar oluşmadı. Ermenistan, 1992’den beri Azerbaycan’a ait Yukarı Karabağ ve çevresindeki 7 rayonu (vilayeti) işgal altında tuttuğu ve 1993’de Azerbaycan’ın Kelbecer bölgesini işgal ettiği için Türkiye’den Ermenistan’a doğrudan ticaret sona erdirildi ve iki ülke arasındaki sınır kapatılarak kara/demiryolu ve havayolu bağlantıları kesildi.

Uzun süredir Türkiye Ermenistan arasındaki sınırın Türkiye tarafından kapatılarak kara/demiryolu ve havayolu bağlantılarının kesilmesi nedeniyle Ermenistan ekonomik krizle pençeleşiyor. Özellikle belirtmek gerekirse bu kriz; Ermenistan’ın bölgede izlediği politika nedeniyle kendini tecrit eden tercihi. Türkiye’nin girişimleriyle 1993’te merkezi Bakü/Azerbaycan olan Avrupa Kafkasya Asya Ulaştırma Koridoru (TRACECA;) Karadeniz, Kafkasya ve Orta Asya’da uluslararası ulaştırmayı geliştirmeyi ve siyasi-ekonomik ilerlemeyi hedefleyen hükümetler arası program olarak başlatıldı. Program 1993’te Avrupa Komisyonu, Ermenistan, Azerbaycan, Gürcistan, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan hükümetlerinin katılımı ile Brüksel’de düzenlenen Konferansta gündeme gelmişti. TRACECA 1998’de Bakü Zirvesinde imzalanan ve 12 ülkece onaylanmış olan Çok taraflı Temel Anlaşma (MLA) uyarınca bir Hükümetler arası Komisyona dönüştü. TRACECA bölgesel bir ulaştırma ağı ve ekonomik ilişkileri, ticareti ve ulaştırma bağlantılarını geliştirmeyi amaçlıyor. TRACECA’nın en aktif üyelerinden Türkiye, ulaşım altyapısı ve ulaşım potansiyelini, Avrasya ulaşım ağının hizmetine sunmak amacıyla çalışmalar yürütüyor ve uluslararası trafik ve sınır geçişlerinde yaşanan tıkanıklarının giderilmesine öncelik veriyor.(1)

Avrupa Kafkasya Asya Ulaştırma Koridoru’nun önemli ayağını oluşturan, Cumhurbaşkanı Erdoğan, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Gürcistan Başbakanı Giorgi Kvirikaşvili, Kazakistan, Özbekistan başbakanları ile çok sayıda bakanın katılımıyla açılan Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu hattı, ekonomik krizle boğuşan Ermenistan içinde can simidi. Ermenistan Başbakanı Karen Karapetyan’ın Ermeni işadamlarının, elverişli teklif almaları durumda “Bakü-Tiflis-Kars’’ demiryolunun hizmetlerinden yararlanabileceklerini açıklaması, Ermenilerin daha fazla tecrit politikasına devam edemeyeceğini gösteriyor.(2)Bir diğer gelişme de Türk Hava Yolları (THY) Yönetim Kurulu Başkanı İlker Aycı’nın, önümüzdeki dönemde Ermenistan’ı uçuş başlatacaklarını açıklaması. Aycı, bu yıl 69 milyon yolcuyu taşımayı amaçladıklarını belirterek, Önümüzdeki dönemde Ürdün’de Akabe’ye, Rusya’da Krasnodar’a, Sierra Leone’de Freetown’a uçmaya başlayacaklarını ayrıca Ermenistan’ı da uçuş ağına ekleyeceklerini duyurdu.(3) Türkiyeʹnin Bakü Büyükelçisi Erkan Özoral bu haberi yalanlamıştı. Halen Yerevan-İstanbul-Yerevan seferleri Türk havayolları şirketi Atlas Global tarafından gerçekleştiriliyor. Aycı’nın açıklamasına cevap gecikmedi, Ermenistan Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü basın sözcüsü Satenik Hovhannisyan Türkiye Hava Yolları (THY) tarafından Türkiye-Ermenistan seferleri için başvuru almadıklarını, bildirdi.(4)

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Adalet ve Kalkınma Partisi’nin Ağrı İl kongresinde yaptığı “Ermenistan, özellikle de diasporanın etkisi ile ülkemizle dostluk kanallarını ısrarla kapalı tuttuğu için ticaret yollarının dışında kalmıştır, kalmaya da devam edecektir. Buna karşın Gürcistan, bir köprü vazifesi yaparak kendisine aydınlık bir gelecek inşa etmiştir. Bizimle dost olan kazanır, husumet besleyen kaybeder.” açıklaması, Ermenilerin tutumunun Türkiye’nin bir numarası tarafından ilanıydı. Rusya merkezli “Regnum” haber ajansı, ünlü Rus siyaset bilimci Stanislav Tarasov’a Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Ermenistan ile ilgili açıklamasını analiz ettirdi. Tarasov; Erdoğan’ın “Ermenistan Türkiye ile dostluk kanallarını kapalı tuttuğu için tüm enerji, ulaşım ve ticaret yollarının dışında kalmıştır” ifadesine dikkat çekti. Rus siyaset bilimcisine göre Türkiye ile Ermenistan arasında ilişkilerinin normalleşmesi, sadece Güney Kafkasya’daki jeopolitik durumunun değişimi değil Ankara için Avrupa’ya bir yolun açılması anlamına geliyor. Tarasov “Yerevan ulaşım ve iletişim (otomobil ve demiryolu) bölgesel projelere katılabilir. Ermenistan Türkiye üzerinden kara yoluyla Avrupa piyasasına girebilir” görüşünde.(5) Ermenistan’ın tüm olumsuz karşı koymalarına rağmen Türkiye bu komşu ülkeye hasmane tavır içinde değil. Türkiye zaman zaman Ermenistan’a jestte yapıyor. Örneğin Ermenistan Cumhuriyeti’nin 26. bağımsızlık yıldönümü vesilesiyle 14 Ekim 2017 Cumartesi günü İstanbul’da bir konser ve davet gerçekleştirildi. Etkinliğin ev sahibi Karadeniz Ekonomik işbirliği Örgütü nezdinde Ermenistan Cumhuriyeti Daimi Temsilcisi olan Arsen Avagyan ve Temsilci Yardımcısı İgor Mardirosyan’dı.(6)

Ermenistan’ın işgali altındaki Dağlık Karabağ’a giden siyasetçi Ufuk Uras, yazar Sait Çetinoğlu, gazeteciler Ali Bayramoğlu ve Erol Katırcıoğlu’na yönelik Azerbaycan adli makamlarının, kendi izinleri olmadan, Ermenistan’ın işgali altındaki Dağlık Karabağ’a giden bu isimler hakkında soruşturma başlatmasına müsaade etmedi. Azerbaycan Başsavcılığı’ndan yapılan yazılı açıklamada, ‘Uras, Çetinoğlu, Bayramoğlu ve Katırcıoğlu’nun 22 Eylül’de, ilgili Azerbaycan makamlarının izni olmadan Ermenistan üzerinden Dağlık Karabağ’a gittiklerinin belirlendiği’ kaydedilmişti.(7) Azeri siyasetçi ve gazeteciler, Azerbaycan’dan izni sormadan Karabağ’ı ziyaret eden 4 Türk vatandaşının Azerbaycan yargısına teslim edilmemesinden rahatsızlık duyduklarını deklare ettiler.

Azerbaycan Çağdaş Strateji Araştırma Merkezi Başkanı Seymur Süleymanov, 22 Eylül’de Artsakh Cumhuriyeti’ni ziyaret eden Türk siyasetçi Ufuk Uras, yazar Sait Çetinoğlu, gazeteciler Ali Bayramoğlu ve Erol Katırcıoğlu’nun teslim edilmemesinin, Azerbaycan’da hayal kırıklığı yarattığını kaydetti. “Azerbaycan’ın halihazırdaki gündemi kardeş gibi bildiğimiz Türkiye devletinin, 4 Türk vatandaşını hâlâ neden Azerbaycan’a teslim etmediği konusudur.” diye yazan Süleymanov, bu 4 Türk vatandaşı hakkında Azerbaycan başsavcılığı tarafından soruşturma başlatıldığını ve Türkiye’den, ismi geçen kişilerin Azerbaycan’a teslim edilmesi talep edildiğini hatırlattı. Süleymanov, “Maalesef. Azerbaycan bu konuyla ilgili çok kırgın. En yakın arkadaş ve kardeş ülke Türkiye’den hemen iade etmesi bekleniyordu. Ancak nedense Ankara bu olaya soğuk davranıyor. Azerbaycan siyasilerinin son zamanlarda en sık kullandığı kelime “Türkiye’den bunu beklemiyorduk.” ifadelerini kullandı.(8)

Bu olaydan sonra Dışişleri Bakanlığı, Türk vatandaşlarını Azerbaycan’ın işgal altında bulunan bölgelerine seyahat etmekten kaçınmaları konusunda uyardı. Dışişleri Bakanlığı, Türk vatandaşlarını Azerbaycan’ın işgal altında bulunan bölgelerine seyahat etmekten kaçınmaları konusunda uyardı. Bakanlığın “Azerbaycan’ın işgal altında bulunan bölgelerine seyahat etmeyi öngören Türk vatandaşlarına yönelik seyahat ve güvenlik duyurusu”nda Türkiye’nin Azerbaycan’ın topraklarının yaklaşık beşte biri üstünde devam eden işgalin sona erdirilmesi için çeyrek asırdır Azerbaycanlı kardeşleriyle yakın dayanışma içerisinde hareket ettiği vurgulandı.(9) Türkiye barış güvercinlerini uçmasına uçuruyor da Ermeniler de barış yapacak yürek yok! Uçak diplomasisi umarım işe yarar…

Bakınız:
1- http://www.mfa.gov.tr/avrupa-kafkasya-asya-ulastirma-koridoru.tr.mfa
2- https://www.ermenihaber.am/tr/news/2017/11/02/Karapetyan-demiryolu/116476
3- https://www.ermenihaber.am/tr/news/2017/11/30/THY-Ermenistan-u%C3%A7u%C5%9F-Yerevan/118339 – http://www.agos.com.tr/tr/yazi/19790/thy-ermenistana-ucusa-hazirlaniyor
4- https://www.ermenihaber.am/tr/news/2017/12/01/Ermenistan-THY-T%C3%BCrkiye/118387
5-https://www.ermenihaber.am/tr/news/2017/12/05/T%C3%BCrkiye-20-y%C3%BCzy%C4%B1l-Osmanl%C4%B1/118685
6- http://www.agos.com.tr/tr/yazi/19541/26-yil-sonra-ilk-kutlama
7- https://tr.sputniknews.com/turkiye/201709281030353430-karabag-azerbaycan-sorusturma/
8- https://www.ermenihaber.am/tr/news/2017/11/02/T%C3%BCrkiye-Da%C4%9Fl%C4%B1k-Karaba%C4%9F-Azerbaycan/116419
9- http://tr.minval.az/news/35207/turkiyeden-azerbaycanin-isgal-altindaki-topraklarina-gidecek-vatandaslara-uyari/

Ömür Çelikdönmez
Twitter: @oc32oc39

İlgili Yazılar

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir