Suudi Arabistan krallığının kuruluş döneminde Lawrence’ ı duymayan yoktur. Herkes bilir. Oysaki ondan daha etkin ve daha Arap olan bir kişilik daha vardır. St John Philby yada namı değer Şeyh Abdullah.1885 doğumlu Budalla doğumlu olan ,babası İngiliz hükümetine çalışan Philby ekonomik zorluklar çekmeden süren bir hayata sahip olmuştur. Jawahardal Nehru’nun sınıf arkadaşıdır. Philby, Cambridge üniversitesinden oryantal diller bölümünden mezun olmuştur. Şeyh Abdullah İngiltere sömürgeler bakanlığında istihbarat subayı olarak göreve başlamıştır.1908 yılında göreve başladı. ilk yıllarında Hindistan’da görev yapmış olan Philby, Lahor ve Pencap eyaletlerinde göreve gönderildiğinde Urduca, Beluç dili, Farsça ve Arapçayı iyi derecede bilmektedir.1915 yılında Bağdat’ta çalışmak üzere görevlendirilmiştir. Osmanlıya karşı ayaklanmalarda görevi Şat tul Arap ve Basra körfezindeki petrol alanlarının korunması idi.1930 yılında Müslüman oldu.ve Suudi kralı İbn Suud’un danışmanlığını üstlenmiştir. Birleşik Arap devleti veya federasyonu kurulması düşüncesinin fikir babalığını da yapmıştır..1916 yılında İngiliz devletinin bölgedeki gelir komiserliği görevini üstlendi.1917 ‘de Arap yarım adasına görevlendirilmiştir.
O Dönemde bölgede aşiret kavları mevcuttur. İngiltere devleti Şerif Hüseyin’i destekler iken Philby gizliden İbn Suud’u desteklemektedir.1920 ‘de Irak’ın İngiliz sömürgesine girmesinden sonra Britanya’nın İngiliz mandasındaki iç güvenlik bakanı oldu.1921 ‘de Filistin’de görevli gizli servis baş şefi görevine atandı. Bu dönemde Lawrence ve ABD ‘li Allen Dulles ile beraber çalışmıştır.
Philby’ göre hem İngiliz hem de Suud ailesinin çıkarları ortaktır ve bu ortaklık ancak Kızıldeniz’den Basra körfezine uzanan bir alana hükmetmek ile gerçekleşecektir.1924 yılında Filistin’de Yahudi göçüne izin verdiği için baskı görmeye başlamış ve istifa etmiştir. .Cidde’ye yerleşen Philby 1930’a Müslüman olduğunda İbn Suud’un baş danışmanıdır
1932 ‘De Standart oil ‘DEN IRAK petrol şirketine, birçok petrol şirketinin bölgede petrol arama ve petrol çıkarılması konusunda danışmanlık yaptımıştır.1934 yılında ABD ile Suudi Arabistan arasındaki diplomatik ilişkileri geliştirerek bölgede İngilizlerin gücünü zayıflatmaya çalışmıştır.
1938 yarım adada petrol bulunmasından sonra İngiltere -Abda Suudi Arabistan petrol görüşmelerinin tam odak noktasında yer almıştır .Bu sırada Arabistan’dan ikinci evliliğini yapmıştır. Birinci evliliğinden olan ve sonradan Rusya’ya iltica eden meşhur İngiliz istihbarat görevlisi Kim Philby ‘dir.
İkinci dünya savaşı yıllarında Avrupa’ya yapılacak petrol nakliyatını temel bireyciliği görevini üstlenmiştir. Bu konuda ABD’li yetkililer ile bir çok giliz toplantı yapmıştır.
Philby ‘nin bir diğer ilgilendiği alan ise Anti-Siyonizm’dir. Sİyonizm ile uzlaşmaya varmak için bir plan hazırlamıştır. Arap liderler ile istişareleri yönetti Filistin’e göçün temel planlayıcıları arasında yer almıştır. İsrail’in ilk Cumhurbaşkanı Weizmann, Dönemin ABD dış işleri bakanı Summer Welles’e yazığı mektupta: Hem Arapların hem de Yahudilerin meşru isteklerini ve ABD’nin stratejik ve ekonomik çıkarlarını tatmin edecek kadar geniş bir plan” şeklinde övgülerle Philby’in planını övmüştür.
1953’te Suudi kralının ölmesiyle yeni yönetimi eleştirmiştir. Lübnan’a sürgüne gönderilmiş , 956’daki Süveyş kanalı krizinde etkin bir şekilde yer almıştır. Hayatının Son dönemlerin de Riyad’a geri dönse de Beyrut’a yaptığı bir ziyarette rahatsızlandı ve burada ölmüştür.
Ömer GÖK/ Kafkassam
Kaynakça:
https://www.thecanadianencyclopedia.com/en/about/
https://www.wdl.org/en/item/18821/
https://www.britannica.com/biography/Kim-Philby
https://www.wdl.org/en/item/18821/
http://www.saudiaramco.com/content/dam/Publications/Energy%20to%20the%20World%20-%20English/Vol-1-Chapter-2.pdf
http://www.learnaboutarabia.com/learn/pdfs/explorer_philby.pdf
Susan Hattis Rolef, The Zionists and St. John Philby,Jewish Social Studies,Vol. 34, No. 2 (Apr., 1972), pp. 107-121(http://www.jstor.org/stable/4466701)
http://www.sant.ox.ac.uk/mec/MEChandlists/Philby-Collection.pdf
https://wn.com/harry_st_john_philby/news
http://www.hri.org/docs/king-crane/mesopotamia.html
Yergin, Daniel The Prize: The Epic Quest for Oil, Money, and Power. Simon & Schuster.,1990, p. 301. ISBN 978-0671502485.
https://archive.org/details/TheEmptyQuarter
https://archive.org/details/heartofarabiarec02philuoft
