Türkiye, Ukrayna ’nın bağımsızlığını 16 Aralık 1991 yılında tanımıştır. Diplomatik ilişkiler 3 Şubat 1992 tarihinde tesis edilmiştir. Türkiye – Ukrayna ilişkileri 2011 yılında kurulan Yüksek Düzeyli Stratejik Konsey ( YDSK) mekanizmasıyala stratejik ortaklık düzeyine yükselmiştir. Resmi ziyaret için 7-8 Ağustos tarihlerinde Türkiye’de bulunacak olan Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile bir araya geldi. Ekonomiden savunma sanayisine, turizmden kültürel çalışmalara kadar her alanda gelişim göstermeye devam eden Türkiye-Ukrayna ilişkileri, 2014 yılında Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesi ile birlikte stratejik bir boyuta ulaştı. Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenski’nin resmi ziyareti Ankara’dan başladı. Ukrayna liderinin, ardından İstanbul’a geçecek burada Fener Rum Patriği Bartholomeos ile de bir araya gelmesi bekleniyor. Türkiye ziyareti öncesinde Zelenski yönetiminin Ukrayna krizine çözüm bulunması için yeni uluslararası platform önerisi getirmesi dikkat çekmişti. 2014’te Kiev’de iktidar değişimi, Kırım’ın ilhakı ve doğuda Lugansk ve Donetsk ayrılıkçı bölgelerin ortaya çıkmasıyla Ukrayna, Rusya, Fransa ve Almanya’nın içinde yer aldığı Minsk Grubu oluşturulmuştu. Zelenski bu gruba Türkiye ve ABD’nin de katılması gerektiği fikrini ortaya atmıştı. Ankara temaslarında Zelenski, bu konuyu gündeme getirecek. Ukraynalı liderin, Türkiye’deki Ukrayna toplumunun ve Kırım Tatarlarının temsilcileri ile de görüşmesi bekleniyor Türkiye ve Ukrayna arasındaki ikili ilişkiler, tüm veçheleriyle gözden geçirilecek, işbirliğinin geliştirilmesi için atılabilecek adımlar ele alınacaktır. Karadeniz bölgesinde barış ve istikrarın sağlanması için bu görüşme önemlidir. Zelenski’nin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile bir araya geleceği ziyareti, yeni Ukrayna yönetiminin Türkiye ile ilişkilere verdiği önemin göstergesidir. Türkiye, dış ticarette artıda olduğu en önemli ticari ve ekonomik partneridir Ukrayna Cumhuriyetinin. Karadeniz havzasındaki en yakın komşusu ve Kırım Tatar halkının baskılardan korunması konusundaki yardımcısıdır. Bölgesel ve uluslararası konulara ilişkin görüş alışverişinde bulunulacak. Zelenski, Poroşenko’nun yaptığı gibi, Erdoğan’ı Ukrayna-Rusya ilişkilerinde arabulucuk yapmasını isteyebilir. Ukrayna Devletinin dostu olan Erdoğan ile güvene dayalı kişisel ilişkiler geliştirilmesi önemlidir. Ankara ile ilişkilerin derinleştirilmesi, ekonomik kalkınma, silahlı kuvvetlerin ve güvenlik konularındaki potansiyelin güçlendirilmesi ve Kırım’a destek açılarından büyük önem taşıyor bu ziyaret. Zelenski, Türkiye – Ukrayna İş Forumuna katılacaktır. Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan için Ukrayna, Türkiye`nin Rusya`yla ilişkilerinde dengeleyici bir faktör. Buna göre de Ukrayna`nın her hangi bir siyasi dönüşü olmasa iki ülke arasındaki ilişkilerin daha da ilerletilmesi için imkanlar vardır. Zelenski Erdoğan tecrübesinden yararlanmak istiyor. Erdoğan yeni reformlar gerçekleştirdi ve Türkiye`yi dünya liderleri sırasına çıkardı. Ukrayna da bu tecrübeden yararlanabilir.Türkiye-Ukrayna arasında jeopolitikten ekonomik ilişkilere, turizmden Kırım Tatarlarının durumuna kadar pek çok kuvvetli bağ var. Ukrayna-Türkiye ilişkileri Sovyetler Birliği’nin dağılmasından itibaren sürekli iyi düzeyde bir ilerleme gösterdi. İlişkiler stratejik ortaklık seviyesine 2011’den bu yana her sene düzenli olarak bu çalışmaları sürdürüyorlar. Bu sayede ilişkileri her geçen yıl daha da güçleniyor. Ukrayna’dan Türkiye’ye gelen turist sayısı 2018’de bir milyonu aşmıştır. Karadeniz havzasının güvenliği dahil olmak üzere, ülkeleri ilgilendiren uluslararası ve bölgesel konuları enine boyuna mütalaa edilecek. Bu konularda eşgüdüm ve istişare halinde hareket etme halinde mutabık kalınacaktır. Türkiye’nin Ukrayna’nın egemenliğini, Kırım dahil toprak bütünlüğünü ve siyasi birliğini desteklemeye devam edeceğini bir kez daha ifade edilecek. Türkiye, 2018 yılında Ukrayna’ya 1,46 milyar ABD doları ihracat yapmıştır. Ukrayna’dan ithalat ise 2,64 milyar ABD doları olmak üzere ticaret hacmi 4,1 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.Türkiye Ukrayna arasındaki işbirliğine büyük önem veriyor ve iki ülkenin ortak bir vizyon paylaşıyor. İki ülkenin coğrafi olarak birbirini tamamlıyor. Ukrayna ve Türkiye sadece Avrasya’da değil, Avrupa’da da stratejik bir köprü konumundadır. Ülkelerin kalkınma ve istikrara ulaşmak için oluşturduğu stratejik vizyon, sadece her iki ülkeye değil, tüm bölgeye yardımcı olmaktadır. Türkiye ve Ukrayna’nın ikili ekonomik, ticari ve yatırım ilişkilerini çok hızlı olarak gelişişmiştir.İki ülke arasındaki ikili ticaret hacminin gelişmesi için 2020 yılına kadar 20 milyar ABD Dolarlık bir hedefleniyor. Türkiye ile Ukrayna arasındaki ekonomik ve ticari faaliyetlerin hukuki altyapının tamamlanması ile hız kazanmıştır. STA sayesinde karşılıklı ticaret ve yatırımların büyük ivme kazanacağı değerlendirilmektedir. Topraklarının yaklaşık yüzde 55’i ekilebilir arazilerden oluşan Ukrayna dünyanın tarım potansiyeli en yüksek ülkeleri arasında bulunmaktadır. Bunun yanı sıra, altyapı ve enerji projeleri, bilgi teknolojileri, uçak yapımı, uzay ve savunma sanayii, metalurji, kimya sanayii, her türlü makine ve ekipman imalatı ve yüksek katma değer üreten birçok diğer sektörde söz sahibi olan Ukrayna ticari ve ekonomik iş birliğimizin geliştirilmesi öncelikli hedefler arasındadır.
Türkiye-Ukrayna Ticaret Rakamları (Ekonomi Bakanlığı-2016)
Türkiye’nin Ukrayna’ya ihracatı: 1,2 milyar ABD Doları
İhraç edilen başlıca ürünler:Turunçgil, dokuma eşya, motorlu taşıtlar, ayçiçeği tohumu.
Türkiye’nin Ukrayna’dan ithalatı:2,5 milyar ABD Doları
İthal edilen başlıca ürünler:Demir-çelik, soya fasulyesi, hayvansal ve bitkisel yağlar, adi metaller.
Ticaret hacmi:3,8 milyar ABD Doları
Ticaret dengesi:Ukrayna lehine 1,2 milyar ABD Doları
Dr. Murteza HASANOĞLU
