Dünya ılık savaş dönemi ile yeniden şekillenmeye başladığı günümüzde bölgemizin dünyanın karar merkezi konumu, yeni ticaret yollarının,yeni enerji merkezlerinin ve savunma çizgilerinin geçtiği coğrafi yapısıyla mücadele alanı olarak İran’dan Suriye’ye kadar bir çok yerde güç mücadelesi devam ederken yeniden Hamas ve İsrail arasındaki savaş ile yeni boyuta kavuştuğunu görmekteyiz.
Balkanlarda, Kosova, Sırbistan çatışması planlayanların ,Kafkasya’da Azerbaycan, Ermenistan çatışması ile destekledikleri,Ukrayna ,Rusya krizinde istedikleri sonuçları elde edemedikleri,20 yıl kaldıkları Afganistan’dan çekilerek prestij kayıp ettikleri ,Afrika kıtasında ve Sahel Bölgesinde sömürgeci ve emperyal yapılanmalara destek veren yönetimlerin bir bir darbe girişimine maruz kaldıkları dünya ılık savaş dönemi ile sıcak savaş ve soğuk savaş sonrası yeni dönemi bölgesel olarak bir çok alanda kriz kaos ve çatışmalar ile vekil aktörler üzerinden devam ettiği görülmektedir.
Hamas 75 yıldır acı ve baskı altında yaşayan Filistin Halkının savunma da kaldığı dönemden taarruz eden stratejiye geçmesiyle bütün çizgilerin yeniden dizayn edilme sürecini başlatmıştır.
Hamas bu çıkışı bölgenin yeniden ateş çemberi içinde çok sert ve çetin bir savaşın başlaması, Ukrayna Rusya krizinden gözlerin bölgeye dönmesini sağlamıştır.
Yeni savunma teknolojileriyle cephe savaşı olmadan saldırıya geçen Filistin Halkının haklı davasında yeniden devlet kurma ve devrim yapma hedeflerini ortaya koyduklarını açıklamışlardır.
Bu durum İsrail’in tarihinde hiç görülmemiş bir durumla karşılaşmasını sağlarken İsrail istihbarat yapılanmaları olan MOSSAD,AMAN ve ŞİN- BEZ’in kibir ve vurdum duymazlıklarını aynı zamanda da zayıflıklarının ortaya çıkarırken siyasi çekişmelerin kurumlar içine kadar sızdığını göstermektedir.
İsrail açısından da büyük bir prestij ve aynı zamanda İsrail halkında bir panik ve güvensizliğe neden olduğu sonucunu ortaya çıkarmıştır.
Siyasi çekişmeler ile devamlı protesto edilen Netanyahu hükümetinin Hamas sonrası kendine güvenli çıkış yolu olarak hükümet politikalarından devlet politikalarına dönüşü ve İsrail Savaş Kabinesi kurarak muhalefet partilerininde dahil olduğu bir hükümetle kendine çıkış yolu bulmuştur.
Bu durum Netanyahu hükümetinin gelişmeler sonrası için karşılaşacağı hesap sorulmaması manası taşımamalıdır.
İsrail halkında oluşan psikolojik güvensizlik neticesinde dünyanın her tarafından şimdiye kadar getirdikleri yaklaşık 750.000 civarındaki yerleşimcilerin güvensiz ortamda kalmak istememelerine yol açacağı aşikardır.
Hamas sonrası iç çekişmelerin siyaset arenasında daha çok his edileceği gerçeğini ortaya çıkarırken aşırı gruplarla ılımlı gruplar arasındaki görüş farklılıklarının da çatışma ve bölünmeye doğru götüreceği görülmektedir.
Hamas elinde bulunan günümüz savaş teknoloji ürünlerinin İsrail’in elinde bulunanlarla eş değer görev yeteneklerine sahip olması İsrail’in uluslararası savaş hukuku dışına çıkararak yasak olan bombaları kullanması ve caydırıcı güç olarak kendini kabul ettirme girişimi geçmiş de yapılan savaşlar için geçerlidir.
Bugün için Hamas’ın vurucu gücü yüksek ve uzun menzilli füzeler ile İsrail’in her tarafını vurma yeteneğine kavuşması İsrail içinde panik ve korku yaratmaktadır.
İsrail’in hak ihlallerine karşı artık dayanma gücü kalmayan Gazze bölgesinde yaşayan 2.5 milyon insanın gücünün bittiği bir noktada savaşın başlanmasına neden olmuştur.
Hamas 17 yıldır savunmada kaldığı düşünüldüğünde ilk defa AKSA TUFANI ile alan hakimiyetine geçerek havadan,karadan ve denizden İsrail’e karşı müdahale etmiştir.
Filistin halkına cesaret ve prestij kazandırırken bu durum ile İsrail’in sahada kayıp etmesi sonucunu ortaya çıkarmasına neden olmuş İsrail ordusu içinde ve devlet kurumlarında bir çok istifayı ve tepkiyi meydana getirmiştir.
Hamas güçlerinin çok dikkatli bir şekilde ve daha önceden çok iyi planlandığı ortaya çıkan AKSA TUFANI ile korku salanlara karşı korku saldığı ve İsrail’de bölünmüş olan siyasi yapının aşırı sağcı hükümet başbakanı Benyamin Netanyahu’nun savaştayız açıklamasıyla dünyanın karşı karşıya kalmasını sağlamıştır.
Hamas’ın çıkışı sonrası bölge ülkelerinden gözlerin İran üzerine çevrildiğidir.
Uluslararası açıklamalar ile batı her zaman olduğu gibi İsrail’in yanında yer alarak ABD İsrail için ne lazım ise yapacaklarını açıklayarak barış, huzur ve ateşkesi istemediklerinin ortaya koymuşlardır.
ABD bölgeye askeri uçak gemilerinin gönderterek İsrail’in yanında olacağını açıklamasıyla Hamas İsrail savaşı üçüncü ülkeler boyutuna ulaşarak küresel ölçekli alan çatışmasına dönmüştür
Son yapılan NATO toplantısı ile NATO Genel Sekreteri Stoltenberg’in açıklamalarıyla ABD’nin bölgedeki varlığının artırılması gerektiği açıklaması bölgeden dengelerin BOP çerçevesinde değişim ve krizlerin habercisi olarak değerlendirilmelidir.
Hamas İsrail Savaşında bölgedeki gelişmelerin; 1- İnsani boyutu
2-Manevi değerler boyutu
3-Bölgesel gelişmeleri etkilemesi,
4-Küresel ölçekli boyutu,
5- İran’ın kayıpları ve kazanımları,
6-Hamas ve Filistin’de yeni güç mücadelesi ,Gazze ve Batı Şeria yönetimlerinin bakışları,
7-BOP projesinde yeni döneme geçiş ve dizayn edilme süreci,
8-Yeni dinamiklerin ortaya çıkışı ve yayılma hızı
9- Azerbaycan Karabağ Savaşı’nda asıl kayıp edenin kim olduğu sorusunun cevabının aranması,
9- Ermenistan’da son gelişmelerden İran’ın kayıpları
10-İsrail Suudi Arabistan yakınlaşmasının önüne geçilmesi
11-Türkiye İsrail görüşmelerinin geldiği son durum, bölgeye etkisi ve kimleri rahatsız ettiği,
12-Dünya için İsrail’deki son gelişmeler daha büyük bir kriz ve kaosun habercisi olarak değerlendirilmesi,
13-İsrail için her türlü eylemi yapmasını meşru kılacak şekilde değerlendirilmesini sağlayacak olması
14-Orta Doğu için Tel Aviv ( Bahar demek) kışın geldiğinin göstergesi olarak Orta Doğu kışı ile yeni dönemin başladığını
15- ABD ve AB Hamas’a destek veren İran’ı tamamen hedefine alacak ve savaşın boyutlarının bölgeye yayılması
15 Kafkasya’da ABD’nin Hazar üzerinden kendine çıkış yolları ile Çin’in önünü kesme hamlesi,
16-Hamas üzerinden son aylarda İran kayıplarını tekrar nasıl kazanabilir politikası ile kayıp ettiği noktalar olan
Karabağ
İsrail S.Arabistan anlaşma içinde olmaları
İsrail Türkiye yakınlaşmasının önüne geçerek Filistinlileri size desteği tek ben veriyorum algısını yaratma çabaları,
17-İran kontrolünde olan bir Hamas demek Filistin direnişinin kontrolünün İran’ın elinde olması anlamı taşıması
18-Kutuplaşmış olan İsrail’in içeride tekrar birleşmesini sağlayacak mı sorusu ile bölünme sonucuna doğru götürecek mi ,
19-Netanyahu hükümetinin uyguladığı politikaların yerini devlet politikasının alacak olması,
20-İsrail askeri stratejisinde değişime gidilecek olması ve yaratacağı sonuçlar,
21-ABD ve AB Ukrayna krizini ikinci plana alacak ve İsrail’e destek verecekler bu durumun Ukrayna tarafından hangi sonuçları doğuracağı, 22-Batı ve İsrail istihbarat yapılanmasının yeniden dizayn edilmesiyle yen bir yapıya geçilmesi
23- Dini ve tatil günleri olan Cumartesi günleri için İsrail’in yeni tedbirleri almasını sağlayacağı,
24-Arap dünyası ile IMEC projesi güzergahında çatışmalar artacak olması ile IMEC projesinin Kalkınma Yolu projesi ile bölgeye gelecek olan zenginlik refah ve huzurun önüne geçilmesi,
25- Bölgeye Çin’in gelmesinin (Esad Xi görüşmesi sonrası) önüne geçilmesi,
26-Afganistan Ukrayna Afrika’da güç kayıp eden Batı İsrail’e verilen desteklerle kendine çıkış araması,
27- İslam dünyasının ortak siyasi,savunma ekonomik güç birliğinin olmasının öneminin bir kez daha ortaya çıkması,
28- Filistin meselesine batının yaklaşımı ve verdiği cevapların neleri ifade ettiğini b,ilmemiz gerektiği
30-ABD’nin İsrail için ne gerekiyorsa destek vereceğiz söylemi barış ve ateşkesi ifade etmeyen tutumları olarak görülmeli sonuçlarına karşı gerekli tedbirlerin bölge ülkelerini nasıl etkileyeceği,
31-Enerji ve ekonomi savaşlarının dünya şekillenmesine yön verdiği manevi değerlerin sömürgeci zihniyetin kontrolünden çıkması gerektiğini ortaya sonucunu koyması,
32-Akdeniz’de sınırların yeniden belirlendiği bir dönemde son kısmı Gazze ile belirlenme sürecinin başlaması IMEC projesinin Akdeniz’e çıkış limanlarının şekillenme süreci başlaması, dahil olmak üzere bir çok konunun yeniden şekillenceği süreçlerin başladığıdır.
Sonuç olarak;
Türkiye’ye karşı son terör eyleminin arkasında kimlerin var olduğu ve neyi hedeflediklerinin iyi analiz edilmesi gerektiği sonucunu ortaya çıkarmaktadır.
Kalkınma yolu ile bölgesel değişim kimilerinin bölgeden çıkmasını sağlayacaktır.Bölge huzur ve zenginliklerine kavuşacak, bölgede ABD ve İran bir çok kazanımlarını kayıp ederken bölge huzur ve barışa kavuşacak ve refah ülkesi olarak yerini almasıyla güç merkezi konumuna gelecektir.
Zengezur Koridoru neden ABD,AB ve İran’ı rahatsız ediyor diye baktığımızda yeniden şekillenen dünyanın karar merkezi konumunda olan coğrafyaya hakim olanların hedeflerine ulaşacakları noktaya hakim olmak istemeleriden geçmektedir.
Dünya semavi dinlerinin merkezi konumunda olan bölge her daim çatışma ve kriz ortamında olmuştur bir istisna hariç Osmanlı Devleti yönetiminde huzur ve barış hakim olmuştur.
Dr. Mehmet BOZKUŞ KAFKASSAM mehmetbozkus06@hotmail.com
