Kenan Novruzov: Paşinyan’dan İki Anlamlı Açıklama: Azerbaycan ile Barış Rusya’ya Ne Vaat Ediyor?

Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, St. Petersburg’da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yaptığı ikili görüşmede, Azerbaycan ile Ermenistan arasında imzalanacak barış anlaşmasının Rusya ile ilişkilerin geliştirilmesi için yeni fırsatlar sunacağını belirtti.
Paşinyan’ın dile getirdiği bu fikirler oldukça ilgi çekicidir. Bilindiği üzere, Azerbaycan ve Ermenistan arasında bir barış anlaşması artık kaçınılmaz bir gerçekliğe dönüşmüş durumda. Erivan da bunun farkında ve bunu kabul ediyor. Ermenistan’da yapılacak parlamento seçimlerini Paşinyan’ın kazanması durumunda, önümüzdeki yıl barış anlaşmasının imzalanması bekleniyor. Ermenistan iktidarı, şimdiden hem iç hem de dış kamuoyunu bu sürece hazırlıyor.
Uluslararası toplumun tepkisinden bahsederken Rusya’nın konumuna özel bir parantez açmak gerekiyor. Resmi Moskova, Güney Kafkasya’ya komşu bir ülke olarak bu bölgede yaşanan süreçlerle, özellikle de Bakü-Erivan ilişkileriyle yakından ilgilenmektedir.
Tarih boyunca Rusya, Güney Kafkasya’da barışın sağlanmasıyla pek ilgilenmemiştir. Aksine, bölgesel gerilimler vasıtasıyla kendi çıkarlarını temin etmiş ve bölgedeki nüfuzunu güçlendirmiştir. Bunu zaman zaman kullandığı retorikle de kanıtlamıştır.
Doğrudur, Rusya artık eski Rusya değil; önemli ölçüde zayıflamış durumda. Buna rağmen, Kremlin’in Güney Kafkasya ile ilgili niyetlerinden vazgeçmesi inandırıcı görünmüyor. Rusya, bölgeye hâlâ “parçala ve yönet” formülüyle yaklaşıyor.
Belki de Rusya, şu an için Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki ilişkilerin normalleşmesini istiyor olabilir. Ancak bu durum geçici bir nitelik taşıyor. Moskova, dikkatinin savaşa (Ukrayna) dağıldığı bu dönemde; dış güçlerin bölgeye müdahalesini engellemek ve ana arabulucu rolündeki ABD ile ilişkileri daha fazla germemek adına barış sürecini destekliyor olabilir. Fakat Doğu Avrupa’daki çatışmalar sona erdikten sonra Rusya yeniden “suları bulandıracaktır”. Yani Güney Kafkasya’da barış, Rusya için stratejik değil, taktiksel bir öneme sahiptir.
Paşinyan’ın açıklamasına gelince; Ermenistan’ın Rusya’yı kışkırtmak istemediği ve olası bir barışın Rus çıkarlarına aykırı olmadığı konusunda Moskova’yı ikna etmeye çalıştığı söylenebilir.
Gerçekte ise olası bir barıştan sonra Erivan’ın Moskova’nın “şemsiyesi altından çıkması için” eşsiz bir ortam oluşacaktır. Paralel olarak Ankara ile ilişkilerin geliştirilmesi de buna zemin hazırlayacaktır. Yani Türkiye, gerektiği takdirde Ermenistan’ı dış baskılardan, buna Rusya da dahil, koruyacaktır. Bu durumda Erivan-Moskova ilişkilerinde gerçekten de yeni bir dönem başlayabilir. Ancak Ermenistan, Rusya’ya böyle bir şeyin yaşanmayacağı konusunda güvence vermek istiyor.
Kanaatimce, olası bir barıştan sonra Rusya’nın Güney Kafkasya’daki nüfuzu önemli ölçüde azalacaktır; bu da doğal olarak Moskova-Erivan ilişkilerini doğrudan etkileyecektir.
Kenan Novruzov