2023 yılının Eylül ayının sonunda Dağlık Karabağ’ın yapısı ortadan kaldırıldıktan sonra bölgedeki güç dengesi önemli derecede değişmekte ve bölge üzerindeki Batı ülkeler ve bölgesel güçlerin çalışmaları yoğunlaşmaya doğru ilerlemektedir. Durum böyleyken Batı ülkeler Dağlık Karabağ’da yaşanan durumla ilgili olarak Azerbaycan’a karşı eleştirileri güçlendirmekte ve bu bağlamda ABD ve AB’de Azerbaycan’la savunma işbirliğinin askıya alınması ve silah ambargosunun uygulanması önerilmiş ve bu teklif Avrupa Parlamentosu’nda ise kabul edilmiştir. Batı’nın Azerbaycan’a karşı sert tutumunun arkasında Kafkasya’daki Batı ülkeler ve Rusya arasında mevcut olan güç dengesinin değişmesini net bir şekilde görebiliriz.
Dağlık Karabağ’da geçen ay meydana gelen çatışma konusunda, Rusya olayı Batı yanlısı Ermenistan hükümetini devirmek için araç olarak kullanmak istemiştir. Moskova Taşnakçılar ve Karabağ klanını kullanarak Ermenistan’ı çatışmaya müdahil etmeye çalışırken Ermenistan ise Sorunun sadece Rusya ve Azerbaycan arasında çözülmesi gerektiğini dile getirerek taraf olmayı reddetmiştir. Daha sonra Rusya Ermenistan’da eylemleri düzenleyerek hükümeti devirmeye çalışmışsa da başaramamıştır. Dağlık Karabağ’ın siyasal yapısı ortadan kaldırıldıktan sonra Rus ordusu bölgeden çekilmeye yönelmekte ve Rusya Güney Kafkasya üzerindeki nüfuzu hızla kaybetmektedir.
Bununla orantılı olarak Batı ülkeler Güney Kafkasya üzerindeki nüfuzunu hızla artırmaya çalışmaktadır. Gerçekten de bu Eylül ayında Ermenistan ABD ile ortak askeri tatbikatı düzenlemiş ve Ermenistan hükümeti ABD ve Fransa başta olmak üzere Batı ülkeleriyle sıkça görüşmeleri gerçekleştirmektedir. Batı ülkeler Kafkasya’yı kendi bloğuna çekmek için Ermenistan ve Gürcistan’ı kendi önemli müttefikleri olarak görmekte ve Dağlık Karabağ’da mevcut olan Rus yanlısı yönetimi engel olarak nitelendirmekteydi. Bu yüzden Dağlık Karabağ’da de facto yönetimin varlığı Batı’nın çıkarlarına uymamaktaydı ve Batı için bu yönetimim ortadan kaldırılması istenmekteydi. Bu Eylül ayının sonunda Dağlık Karabağ’da mevcut olan siyasal yapı lağvedildiğinden dolayı Batı ülkeler bölgede Rusya’ya karşı kendi avantajlı konumu daha pekiştirmiş oldu.
Bu durum altında Azerbaycan bölgede Rusya’ya en yakın devlet olarak karşımıza çıkmakta ve Batı ülkeler için engel olmaktadır. Bölgede Rusya’nın nüfuzu güçlüyken Rusya’nın desteğine dayanarak Azerbaycan Batı’ya karşı güç dengesini koruyabilmiştir. Fakat Dağlık Karabağ’dan Rus ordusu çekileceğinden dolayı bu yöntem artık imkânsız hale gelmiş ve Batı’ya karşı zayıf kalmıştır. Batı ülkeleri de Azerbaycan’ı bölgedeki Rus yanlısı ülke olarak görmekte ve bu durumdan faydalanarak Azerbaycan’ı Batı’ya yönlendirmek için üzerindeki baskıyı artırmaya çalışmaktadır. Bu bağlamda AB ve ABD’deki Azerbaycan aleyhine olan teklifler Batı ülkelerin Azerbaycan’a karşı caydırıcı politikasındaki adımlardan biri olarak değerlendirilebilir ve onların Azerbaycan üzerindeki çalışmaların daha yoğunlaşmaya doğru gitmesi beklenmektedir.
Dr. Öğr. Üyesi Keisuke Wakizaka (İstanbul Gelişim Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü)
