KAFKASSAM – Kafkasya Stratejik Araştırmalar Merkezi

  1. Anasayfa
  2. »
  3. Türkiye
  4. »
  5. Hüseyin Aytun: YENİ TALİBAN YÖNETİMİ VE AFGANİSTAN’DAKİ EĞİTİM DURUMU

Hüseyin Aytun: YENİ TALİBAN YÖNETİMİ VE AFGANİSTAN’DAKİ EĞİTİM DURUMU

Kafkassam Editör Kafkassam Editör - - 5 dk okuma süresi
265 0

ABD 20 yıl sonra ülkeden çekilmesiyle Taliban denetimine altına alınan Afganistan’da eğitim yeniden başladı. Halkın ve özellikle kız çocuklarının en büyük endişelerinden biri ise eğitim. Daha önceki Taliban yönetiminde (1996-2001) kadınlar birçok alandan uzaklaştırılmış, çalışmaları ve eğitim görmeleri Taliban tarafından engellenmişti.2001 yılında ise Taliban’ın devrilmesiyle birlikte eğitim öğretimde önemli adımlar atılmış örneğin okulların sayısı 3 katına çıkarılmıştı. Öyle ki kadın okuryazarlığı neredeyse iki katına çıkarak %30 artmıştı.
Taliban, ABD’nin çekilmesi sonrasındaki dönemde halkın eğitim öğretim konusunda endişe duymaması gerektiğini savundu. Örneğin Yeni Yüksek Eğitim bakanı Şeyh Abdülbaki Hakkani tarafından yapılan açıklamada kız çocuklarının eğitime devam edebileceklerini, sadece lisans değil yüksek lisans ve doktora da yapabileceklerini söyledi. Bunun yanında yeni Taliban yönetiminde eğitim alanında yabancı ülkelerle iş birliği yapılabileceğini de belirtti.
Afganistan’daki yeni eğitim-öğretim döneminde “Taliban yöntemleri” görmek gayet mümkün. Kabil’deki İbn-i Sina Üniversitesinde paylaşılan fotoğraflarda erkek ve kız öğrencilerin ayrı oturduğu ve aralarına perde çekildiği görüldü. Diğer yöntemlerden birisi de. 13-18 yaşları arasındaki öğrencilere okullarda yapılan cinsiyet ayrımı. Taliban yönetimi ortaokulların “erkek çocuklar” için yakın zamanda açılacağını belirtmişti. Kız çocuklarının eğitime katılıp katılamayacağı hala merak konusu. Bazı liseler ve ortaokullar güvenlik sağlanamadığı gerekçesiyle hala tam anlamıyla açılmış değil.
Yeni Taliban yönetiminin BM daimî temsilci adayı Suhail Shaheen “Kunduz Eyaleti, Khan Abad’da kızlar liselere gidiyor” diye tweet atmış olsa da Kabil eğitim bakanlığı yetkilisi Mohammad Abid “liselerin hala kız çocukları için kapalı olduğunu” açıkladı. Taliban’ın kız öğrencilerin eğitiminin sekteye uğraması konusunda söylediği gerekçelerden biri de kadın öğretmen eksikliği.
Afganistan’daki yeni hükumetin yüksek eğitim bakanı Hakkani üniversitelerde karma eğitim verilmeyeceğini, ders içeriklerinin de gözden geçirileceğini belirtti. Hakkani ayrıca başka bir açıklamasında lise ve ortaokullardaki eğitimlerde de karma eğitime son verileceğini açıklamıştı.
Kamuoyu ise cinsiyet ve eşitlik konularındaki politikalar konusunda ikiye bölünmüş durumda. Bazı kadın aktivistler kızların okula gidememe olasılığına karşın gizli okul açma planları yapıyor buna bağlı olarak kitap, kara tahta ve tebeşir gibi eğitimde kullanan materyalleri topluyorlar. Özellikle taşra bölgelerde eğitim konusundaki tutumlar Taliban yönetimiyle beraber değişmiş. Kız çocuklarına eğitim olanağı tanınması konusunda yeterince ilgi gösterilmiyor. Lise, ortaokul çağındaki kız çocukları aileler tarafından okula gönderilmek yerine evliliğe zorlanıyorlar. Bazı protestolarda kadınların çarşaf giydiği, Taliban bayrakları sallandığı görülürken bazılarında ise (örneğin Şehr-i Nev parkındaki protesto) Afgan kadınlar tarafından “Afganistan’da kadın haklarının korunması çağrısı yapılıyor.
Taliban yönetimi özellikle eğitim konusunda uluslarası toplumun tepkisini çekti. Birleşmiş Milletler, Afganistan’da okul çağındaki kız çocuklarının geleceği için “derinden endişeli” olduğunu duyururken, UNICEF ise “Daha büyük kızlar da dahil olmak üzere tüm kızların daha fazla gecikme olmadan eğitimlerine devam etmeleri çok önemli. Bunun yüzden eğitime devam etmek için kadın öğretmenlere ihtiyacımız var” şeklinde açıklamada bulundu
Her ne kadar Taliban yönetimi eğitim konusunda Afganistan’da İslami değerlere uygun bir eğitim sistemi yaplandırmaya çalıştığını savunsa da gittikçe radikalleşen bir tutum sergilediği açık bir şekilde görülmektedir. Kamuoyunda net bir görüşün olmaması, halkın tabiri caizse ikiye ayrılmış olması da Taliban’ın yönetim serbestisinde daha fazla alan bulmasına imkân tanımaktadır. Özellikle kız çocukların eğitimden kasti olarak mahrum bırakılmalarının ülkede bir çatışmaya neden olup olmayacağı da ayrı bir tartışma konusudur. Uluslarası alanda da Taliban’a gösterilen tepkilerden de anlaşılacağı üzere, Taliban yönetimi eğitim konusundaki tutumu sebebiyle uluslarası alanda tanınırlık kazanabilme yolunda olumsuz etkilenecektir.

Hüseyin Aytun

İlgili Yazılar

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir