[ خدیو ]
Arapça : Büyük Vezir ( Başbakan) , Hakim anlamında Mısır Valilerine verilen ünvandır. Kavalalı Mehmed Ali Paşa ve Hanedânı / halefleri için kullanılıyordu.
***
Kavalalı Mehmed Ali Paşa Arnavut değildir. Anadolu’nun Malatya taraflarından olup Türkiyyü’l asıldır.
Arapça bilmezdi. Paris’e tedkik için gönderdiği elçisinin dönüşünde gördüklerini Arapça yazıp kendisine sunması üzerine , Mehmed Ali Paşa Arapça bilmediği için bunun derhal Lisân-ı Türkî’ye bi’t tercüme kendisine takdim edilmesini istemiştir.
Hanedânın son temsilcisi Kral Faruk da Türkçe konuşurdu.
***
Osmanlı Diplomatiğinde Sadrazamlar için de tazim ifadesi olarak Hidiv ünvanı kullanılmış.
Mısır Valilerine : Hidiv-i Mısır diye hitab edilir.
Elkâb-ı Resmiyede:
Fermân-fermâ-i Mısır ve Hicaz,
Daver-i dil-nüvâz,
Hidiv-i mümtaz
Müşîr-i meali- tıraz
Devletlü, inayetlü ,übbehetlü, celâdetlü veliü’n niam, âli-himem-i hatem-şiyem El-Hac Mehmed Ali Paşa Efendimiz hazretleri.
Şeklinde kelâma ağaz edilir.( Konuya bu cümle ile başlanır)
—————————–
Münşeât-ı Hayret Efendi el-Darendevî.
Mısır Bulak Matbaası Sene 1242
**********************************************************************
Fâidesi evlâd-ı vatanı şâmil olsun içün işbu mahale muhtasar olarak meşruhat verildi. Etem Coşkun