Böyük dövlətlər Yaxın Şərqdə müharibənin dayandırlması məqsədilə səylərini davam etdirirlər. Çünki davam edən müharibənin mənfi təsirini böyük dövlətlərin əksəriyyəti öz üzərində hiss edir. Mülki insanların ölümünü dayandırmağın yolları aranır.
Amerika Birləşmiş Ştatları İsrailin “Həməs”a qarşı savaşını haqlı saysa da, qruplaşmanın girovluğunda olan insanların azad olunması üçün formul axtarır. Vaşinqton girovların zərər görməməsi üçün İsrailin hücumlarına fasilə verməsi gərəkliyi qənaətindədir. İsrail hökuməti isə fərqli düşünür, baş nazir Benyamin Netanyahu müharibədə fasilənin “Həməs”in işinə yarıyacağını bildirib.
Pekin müharibənin dayandırılması məqsədilə beynəlxalq konfransın çağırılması ideyasını irəli sürüb. Pekin hesab edir ki, bu konfransda Fələstin məsələsi müzakirəyə çıxarılmalıdır. Pekin yeni təklifini bütün maraqlı tərəflərə təqdim edib. Çinin xarici işlər naziri Van Yi bu mövzuda ərəb dövlətlərinin xarici işlər nazirləri ilə müzakirələr aparıb. Pekin Qəzzanın bombalanmasından narahatlığını gizlətmir. Pekin son zamanlar ərəb ölkələri ilə təmaslarını genişləndirib. “New York Times” dərgisində yayımlanan məqalədə yazılıb ki, Çin Yaxın Şərqdəki müharibədə neytral siyasət yürütməyə çalışsa da, Pekin son zamanlar İsraili sərt tənqid etməyə başlayıb və bu siyasətində Kremllə eyni cərgədə dayanıb. Pekin Səudiyyə Ərəbistanını İranla barışdırdıqdan sonra İsraillə Fələstini də barışdırmaq istəyirdi. Ancaq bu alınmadı. İsrailin bundan sonra Pekinin vasitəçiliyini qəbul edəcəyi problematikdir. Pekinin Tehranla sıx əlaqələri və iki ölkə arasında artan ticarət də İsrailin narahatlığına səbəb olub.
Benyamin Netanyahu Vaşinqtonun “müharibəyə fasilə verin” təklifi ilə razılaşmadığı kimi Pekinin beynəlxalq konfrans təklifini də qəbul etməyəcək. Ümumiyyətlə İsrail hökuməti indiki vəziyyətdə Fələstinin dövlət kimi tanınması məsələsini müzakirə etmək istəmir. Çünki Tel-Əviv hesab edir ki, bu müzakirələrə razılaşsa İsrail zəif dövlət kimi görünəcək. Yəni “Həmas” İsrailə qarşı terror hücumu həyata keçirdi, İsrail dövləti Qəzzanın bombardmanından nəticə əldə etməyərək Fələstinin müstəqilliyinin tanınmasıyla bağlı masaya oturmağa məcbur qaldı. İsrail beynəlxalq aləmə belə bir görüntü vermək istəmir.
Buna baxmayaraq, İsrailin planlarına mane ola biləcək əsas dövlət ABŞ və Rusiya deyil, Çin ola bilər. Çünki Çin bu aydan başlayaraq BMT Təhlükəsizlik Şurasına sədrlik edəcək. Təhlükəsizlik Şurasının yaxın aylarda əsas mövzusu isə Yaxın Şərqdəki müharibənin dayandırlması olacaq. Çin BMT Təhlükəsizlik Şurasının sədri kimi İsraili durdurmağa çalışacaq. Pekin hesab edir ki, İsrail özünümüdafiə siyasətinin sərhədlərini aşıb. Pekinin bu çalışmalarına Təhlükəsizlik Şuranın digər daimi üzvü ABŞ mane olacaq. Vaşinqton hər nə qədər Yaxın Şərqdə müharibəyə fasilə verilməsinin tərəfdarı kimi çıxış etsə də, BMT Təhlükəsizlik Şurasında İsrail əleyhinə hər hansı sənədin qəbuluna imkan verməyəcək.
Elhan Şahinoğlu
