Geçtiğimiz aylarda Kıbrıs’ın Güney kesiminin açıklarında doğalgaz araması yapan İtalyan ENİ şirketi’nin çalışmalarına Türkiye tarafından engel konulmuştur.
İtalyan hükümetinin güvencesinde olan şirket Rum kesimine güvence verdi. Rum tarafı Güney Kıbrıs’ın açıklarında tek taraflı olarak ilan ettiği 13 sektörden altıncısında arama çalışmalarına 3. sektörden itibaren devam etmiştir.
Türkiye bu duruma BM Deniz Hukuku Sözleşmesine aykırı olduğu gerekçesiyle müdahale etmiştir. Ancak Türkiye bilindiği üzere bu sözleşmeye taraf değildir. Dolayısıyla bu durum akla sözleşmeye taraf olmayan devletin bu sözleşmeye dayanarak müdahalede bulunmasının meşruiyeti sorunu gelmektedir. Ancak bilinen şudur ki, 3. bölge itiraflı ve kesişen deniz bölgeleri olarak kabul edilmektedir. KKTC bu kesişen alanlarla ilgili Türk petrol anonim şirketiyle işbirliği anlaşmasını yaptı. Böylece arama yapılan 6 sektörün 4’ünde çakışma durumu ortaya çıktı. ENİ şirketi’nin yaptığı anlaşma doğrultusunda 2,3,8, ve 9 numaralı sektörler de çakışan bu alanlar olarak bilinmektedir.
Dolayısıyla Türkiye’nin itirazı BM Deniz Hukuk Sözleşmesi’nden ziyade aslında yapılan anlaşma doğrultusunda anlaşmadan doğan hakların ihlali hususunda söz konusudur.
Diğer taraftan bu deniz alanlarının da doğalgaz arama çalışmalarını Güney Kıbrıs egemenlik alanı olarak algılanırken KKTC’nin egemenlik haklarını görmezden gelmektedir.
Bir başka deyişle Kıbrıs’ta hala bir kendi kaderini tayin etme hakkı sorunu söz konusudur ve bu sorun ilginç bir şekilde AB tarafından da görmezden gelinmiş ve Kıbrıs AB’ye tek bir ülke olarak dahil edilmiştir. Bu durumda haliyle deniz alanları dahil olmak üzere birçok sorunu beraberinde getirmektedir.
Z. Deniz Altınsoy KAFKASSAM Uzmanı