ABD, İran’ın yaptırımları kaldırması için koyduğu süre sınırını reddederken, Moskova ve Paris Tahran’ı gerilimi tırmandırmamaya çağırdı. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, maksimum baskı politikasının “başarısız olduğunu” ileri sürerek yeni ABD yönetimini “hataları telafi etmeye” çağırdı.
ABD Dışişleri Bakanlığı, İranlı yetkililer tarafından belirlenen süreler ne olursa olsun Tahran’ın nükleer anlaşmaya “tam uyum” teklifinin masada kalacağını ve bir sonraki adımı belirlemek için Kongre’nin yanı sıra ABD’nin uluslararası ve bölgesel ortaklarıyla geniş kapsamlı istişarelerde bulunulacağını söyledi.
Bu tutum, İranlı yetkililerin ABD yaptırımlarının kaldırılması için 21 Şubat’ı bir son tarih olarak belirlemelerine ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price’tan bir yanıt olarak geldi. Topu tekrar Tahran’ın sahasına gönderen Price, İran’ın kararına bu kez niteliğini belirlemediği toplu tedbir tehdidiyle cevap verdi.
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (UAEA) İran’ın 8 Şubat’ta metalik uranyum üretmeye başladığına dair raporla ilgili soruya Price şu yanıtı verdi: “Tahran’ın anlaşmadan uzaklaşmak için attığı adımlar endişelerimizi artırdığı gibi aynı zamanda müttefiklerimiz ve ortaklarımızla bu zorluğun üstesinden gelmenin aciliyetini de artırıyor. İran ile en yüksek başarı şansına sahip tutarlı ve eşzamanlı bir yaklaşımımız olmasını sağlamak için Tahran’ı Kapsamlı Ortak Eylem Planına (KOEP) tam uymaya devam etmeye çağıryoruz. Bu durum, acil bir meydan okuma olarak gördüğümüz şeye diplomatik bir çözüm bulmanın yolunu açacaktır.”
Bu konudaki son İran açıklamaları sorulduğunda ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, “eğilimlerimiz, açıkça müzakere etme cazibesinden kaçınmaktır” şeklinde cevap verdi. Price, ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken’in İngiltere Dışişleri Bakanı Dominic Raab, Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian ve Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas ile yürüttüğü istişarelerin ayrıntılarını açıklamayı reddetti.
Çin Dışişleri Bakanlığından dün yapılan açıklamaya göre, çarşamba günü İran’ın talebi üzerine ABD’nin İran Özel Temsilcisi Robert Malle ile görüşen Çin Dışişleri Bakan Yardımcısı Ma Chaoshu, iki tarafın İran nükleer dosyası hakkında derinlemesine görüş alışverişinde bulunduğunu kaydetti.
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın İran’ın metalik uranyum üretmeye başladığını doğrulayan raporunun ertesi günü, Paris ve Moskova, İran’ın 2015 sözleşmesinde öngörülen yükümlülüklerinden kademeli olarak vazgeçme politikasının son tedbirinde, nükleer dosyadaki sorumluluğu üstlenmesi çağrısında bulundu.
Fransa Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi: “Müzakere çözümü aramak için siyasi alanı korumak amacıyla, İran’ı durumu daha da kötüleştirecek herhangi bir yeni önlem almaktan kaçınmaya çağırıyoruz. Yeni ABD yönetiminin, KOEP’e geri dönme amacıyla İran nükleer dosyasına diplomatik bir yaklaşım benimseme arzusunu memnuniyetle karşılıyoruz.”
Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov, Rus RIA Novosti haber ajansına verdiği demeçte şunları söyledi: “Eylemlerin mantığını ve İran’ı harekete geçiren nedenleri anlıyoruz, ancak buna rağmen, itidalli ve sorumlu bir yaklaşım benimsemek gerekiyor. ABD, Tahran’a uygulanan yaptırımları kaldırmalı. Yaptırımlar gereksiz yere uzatılmamalı.”
Öte yandan, dün, İran resmi haber ajansı IRNA’ya konuşan İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, “Yeni ABD hükümetinden iyi niyet göremedik. Biden hükümeti eğer söylediklerinde samimiyse hızlı bir şekilde politikasını değiştirmeli ve sorunları telafi etmelidir. Çünkü önemli olan, ne yaptığınızı ve hatalarınızı nasıl telafi ettiğinizi görmemiz için söylediklerinizi sahada eyleme dökmenizdir. Yeni Amerikan yönetimi bu suçları nasıl telafi edeceğini düşünmeli ve bu bakış açısına göre yanlış ve başarısız olduğu kanıtlanan yoldan tamamen geri dönmelidir. İran halkına karşı azami baskı politikasının başarısızlığından dünyadaki hiç kimse şüphe duymuyor. Yeni Amerikan yönetimi söylemlerinde samimiyse, rotasını hızla değiştirmeli ve geçmişi telafi etmek için yeni bir yola girmelidir” açıklamalarında bulundu.
İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, dün, Twitter hesabından yaptığı açıklamada şunları söyledi: “ABD’li yetkililer, İran’ın Kapsamlı Ortak Eylem Planına (KOEP) uyması gerektiğinden bahsetmeye devam ediyor. Bunu ne adına yapıyorlar? ABD Mayıs 2018’de bu anlaşmayı terk etti, KOEP’i ihlal etti ve BM kararına uyanları cezalandırdı. Bugün bile, ABD tam olarak aynı pozisyonda. Başkalarına vaaz vermeden önce kendileri anlaşmaya uymalı.”
Ali Berda
şarkulavsat
