Niyə 40-dan çox Avropa ölkəsi arasından Çin sədri Si Cinpin Parisdən sonra səfər turunu davam etdirmək üçün Serbiyanı seçdi?
Əslində tərəflər arasında əlaqələrin qədim tarixi var. Dağılmış Yuqoslaviyanın hüquqi varisi kimi Serbiyanın marşal Tito dövründən Çin ilə münasibətləri mövcuddur.
Lakin 1999-cu il mayın 7-də baş verən hadisə iki dövlət arasında münasibətləri “möhkəmləndirdi”. Həmin bədbəxt gündə NATO-nun keçmiş Yuqoslaviyanı bombalaması zamanı Çin səfirliyinə bomba düşdü, 3 nəfər öldü, 20 işçi yaralandı. ABŞ dərhal bombanın təsadüfən oraya düşdüyünü iddia etdi. Bu bəhanə Amerika texnologiyasının dəqiqliyindən yəqin ki, xəbərdar olan Pekində inam yaratmadı. Çin Serbiyanın vəziyyətini analiz etdikdən sonra öz ordusunu modernləşdirməyə başladı. Bu prosesin nəticəsini bu gün artıq görə bilərik!
Məhz dünən, 2024-cü il mayın 7-də Vuçiçin dəvəti ilə Çinin diplomatik nümayəndəliyinə hücumun 25-ci ildönümündə Si Cinpin Belqrada səfər etdi. Görünür, Çin liderinin hazırda həyata keçirilən bütün Avropa turu Parisə səfər etmək arzusu ilə deyil, bu kədərli tarixi qeyd etmək istəyi ilə bağlı idi.
Serbiya hökuməti açıq şəkildə NATO-ya qoşulmağın əleyhinədir, lakin ölkənin 2012-ci ildən namizəd statusuna malik olduğu Aİ daxilində danışıqlara qarşı deyil. Çinin həqiqətən də Avropaya çox da dostluğu ilə seçilməyən (Macarıstanla birlikdə) belə bir tərəfdaşa ehtiyacı var.
Üstəlik, Si Cinpinin özünün sözlərinə görə, Serbiya bütün Şərqi və Mərkəzi Avropada Çinin ən böyük ticarət tərəfdaşıdır.
Həqiqətən də, hər tərəfdən Aİ üzvləri və ya amerikapərəst Avropa İttifaqına namizədlərlə əhatə olunmuş Serbiya Çin üçün daha geniş perspektivlərin “adası” olaraq qalır.
Serbiyanın Balkanların mərkəzində və Mərkəzi Avropa ilə sərhəddə geosiyasi mövqeyi Çinin öz maraqlarını irəli sürməsi üçün sərfəlidir. Bundan əlavə, Macarıstan icmasının olduğu Voyvodina bölgəsi ilə bağlı Serbiya və Macarıstan arasında hər hansı fikir ayrılığı yaranarsa, Çinin də vasitəçilik potensialı var.
Çin lideri qlobal güc olduğunu hər addımı ilə sübuta yetirməyə çalışır və Si Cinpinin Avropaya səfəri zamanı da bunu müşahidə etdik.
İlyas Hüseynov
