Spor-siyaset ilişkisini açıklayan üç önemli görüş var. Birincisine göre siyaset, sadece yönetimsel meseleleri içeren bir terimdir. Spor da devletlerin düzenlemelerine ve bazen özel uygulamalara muhatap olsa da genel çerçevesiyle devletin hukukuna tâbi olması dolayısıyla, kaçınılmaz olarak siyasidir. İkinci görüşe göre spor; güç mücadelesi, insanların davranışlarını kontrol etme ve etkileme gibi meseleleri içermektedir. Buna göre spor, devletle veya hükümetle doğrudan etkileşimi olmasa bile kendi içinde siyasi mücadelelere sahiptir. Üçüncü olarak; spor, hiç şüphesiz, geniş kitleleri bir araya getirmesi ve uluslararası ilişkilerdeki giderek artan önemiyle beraber, en önemli sosyal ve kültürel yapı olarak görülmektedir.(1) Spor sosyolojisi açısından Fenerbahçe spor kulübünde Ali Koç’un başkanlığı ile sonuçlanan kongre sürecinin politik yansımalarından söz edilebilir. Türk siyasilerin Azizi Yıldırım ve Ali Koç arkasında saf tutması kamuoyunda sanki 24 Haziran seçimleriyle ilgisi var kanaati oluşturmuştur. Bu tablonun oluşmasında en büyük katkı hiç şüphesiz siyasilerin kongreye ilişkin açıklamalarıdır.
Dünya basınının kongreye göreceli ilgisi Türk futbolunun geleceğine dönük kaygısı mıdır yoksa kongrenin Uluslararası konjonktürde Türkiye’nin siyasi kaderini etkileyebilecek potansiyelde görülmesi midir? Sporun uluslararası diplomaside araç olarak kullanıldığı bir gerçek. Bu açıdan; futbol ve futsalın (salon futbolu) dünya çapındaki en üst düzey yönetim organı, FIFA ya da açılımıyla Uluslararası Futbol Federasyonu’dur. 21 Mayıs 1904’te Paris’te kurulan organizasyonun merkezi İsviçre’nin Zürih kentindedir ve başkanlığını İsviçreli Gianni Infantino yürütüyor. FİFA’ya 211 ulusal futbol federasyonu üye. FİFA deyip geçmeyin, dünya futbolunu yönettiği gibi futbolun kurallarını belirliyor, değiştiriyor, futbol turnuvaları düzenliyor. en önemli turnuva 1930’dan bu yana gerçekleştirilen FIFA Dünya Kupası. Bu kupa 2014’deki turnuva da dahil olmak üzere şimdiye dek yirmi kez düzenlendi. Demek istediğim FİFA, BM kadar güçlü ve etkili organizasyon. Birleşmiş Milletler’in yapamadığını Futbol yapıyor spor yapıyor.
İktidar ve spor ilişkisini, sporun siyasallaştırılmasını, hukukun siyasallaşmasının nasıl sporu terörize etmeye çalıştığını yakın bir zamanda Türk futbol tarihinin en çok konuşulan isimlerinden birisi olan Fenerbahçe Başkanı Aziz Yıldırım’ın şike davasında görmüştük. Diyarbakır/Ergani doğumlu, Aziz Yıldırım’ın sahibi olduğu Maktaş Mühendislik firması, dava sürecinde, NATO altyapı ihalelerine katılan önemli inşaat firmalarından birisiydi. 30 Nisan 2017’de Ankaragücü’nün şampiyonluğu ne anlama geliyor? Sorusuna Ankara’da kartların yeniden karıldığı cevabını vermiştirm. Ankaragücü’nün şampiyonluğu ile eski cumhurbaşkanı Abdullah Gül, mevcut Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar ve hem Gül’ün hem de Tayyip Erdoğan’ın danışmanlığını üstlenen Şükrü Karatepe’nin gençlik yıllarında Londra’da çekilmiş resimleri üzerinden Ankara’daki kartların yeniden karıldığını söylemek ne kadar mümkün? Sorusu da ironik bir içeriğe sahipti.(2)
Fenerbahçe Spor Kulübü’nün başkanlığını1998’den beri üstlenen kulüp için Metris’te bir sene hapis yatan, FETÖ’yle mücadelede efsaneleşen Aziz Yıldırım; 20 yıl sonra tamam dedi. Aziz Yıldırım, ilk sandık sonuçlarının ardından stadı terk etti. Fenerbahçe Spor Kulübü Olağan Genel Kurulu’nda yapılan seçimle kulübün yeni başkanı Ali Koç oldu. Divan Kurulu Başkanı Vefa Küçük, Aziz Yıldırım’ın 4 bin 644 oy aldığını, Ali Koç’un da 16 bin 92 oy alarak kulübün başkanı seçildiğini duyurdu. Kongrede 20 bin 736 geçerli oy kullanıldı. Başkanlık koltuğuna seçilen Ali Koç, kürsüye büyük tezahürat eşliğinde çıktı. Ali Koç, “Ben size teşekkür ederim, ben sizi tebrik ederim. Ben sadece bu başarının vitriniyim. Bu yolda kimseye biat etmedik, kimseden menfaat beklemedik. Siz bana inandınız, ben size inandım. Camiaya layık olabilmek için titiz davrandık” dedi.(3) Acaba Ali Koç’un konuşmasında geçen “Bu yolda kimseye biat etmedik” ifadesi Cumhurbaşkanı Erdoğan’a yönelik bir başkaldırının işaret fişeği mi?
Çünkü Fenerbahçe’de 3 Haziran Pazar günü yapılacak seçimler öncesi açıklamalar yapan Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Temenni ederim ki Fenerbahçe yeni bir sürece çok daha diri çok daha güçlü ama tecrübenin de hakim olduğu bir yapıyla devam eder.” demişti. Erdoğan’ın tecrübeye vurgu yapması, seçimde Aziz Yıldırım’ı desteklediği yönünde yorumlanmıştı.(4) Kongre sonrası Saadet Partisi Genel Başkanı ve cumhurbaşkanı adayı Temel Karamollaoğlu, Fenerbahçe Başkanı seçilen Ali Koç’u 24 Haziran seçimlerine gönderme yaparak tebrik etti: “Kimse, bu değişiklikte bir dip dalganın geldiğini kestiremedi. Kanaatimce seçimlerde de aynısı olacak.”5 görüşünü belirtti.(5) Fenerbahçe’nin yeni başkanı Ali Koç’u tebrik eden CHP’nin cumhurbaşkanı adayı Muharrem İnce’nin Twitter üzerinden yaptığı paylaşım’da siyasi kodlar içeriyor; “Aziz Yıldırım’a bugüne kadar yaptığı hizmetlerden dolayı teşekkür ediyor, Fenerbahçe Başkanlığı’na seçilen Ali Koç’u tebrik ediyorum. Fenerbahçe camiası değişimi gerçekleştirmiştir, şimdi sıra Türkiye’deki büyük değişimdedir.”
İYİ Parti Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı adayı Meral Akşener de Twitter’dan Fenerbahçe’nin yeni başkanını tebrik etti. Akşener, “İktidar eliyle yapılan baskılara rağmen demokratik iradesinden taviz vermeyen Fenerbahçe Spor Kulübü kongre üyelerini tebrik eder, yeni dönemin tüm Fenerbahçe camiası için hayırlara vesile olmasını dilerim” dedi.(6) Karamollaoğlu’nun fark edilemeyen dip dalgadan söz etmesi, İnce’nin Fenerbahçe camiası değişimi gerçekleştirmiştir, şimdi sıra Türkiye’deki büyük değişimdedir ifadesi, Akşener’in İktidar eliyle yapılan baskılara rağmen demokratik iradesinden taviz vermeyen Fenerbahçe imajına vurgusuna bakılırsa, Ali Koç’un başkan seçildiği kongre 24 Haziran seçimlerinin provası niteliğinde.
Kongre’de uluslararası bağlantılar rol oynamış mıdır? Bilindiği gibi Aziz Yıldırım, 3 milyar doları aşkın servetiyle Türkiye’nin en zengin 19. kişisi, dünyanın ise 749. zengini olarak Forbeslistesine de adını yazdıran Faruk Yalçın’ın yeğeni. Yalçın İsviçre’nin Zürih kentinde öldüğünde ardında çok büyük bir servet, binlerce hayvanın bulunduğu bir hayvanat bahçesi bırakmıştı. Yalçın, Devlet Demiryolları’nın bursunu kazanarak, İsviçre’ye gitti ve orada mühendislik eğitimi aldı.
1963’te Türkiye’ye döndü ve. İş hayatına çok hızlı girdi, kurduğu taşeron şirketle Amerikan şirketlerinin işlerini yapmaya başladı, bir yandan da yıllar sonra neredeyse sıfatı haline gelen ‘NATO müteahhidi’ unvanını hak edercesine, NATO’yla ilişkilerini geliştirdi. Çalıştığı Amerikan, Fransız, İsviçreli ve Alman firmalarıyla yaptığı işler, onu yüksek teknolojiyle tanıştırdı. Bu arada tanıştığı önemli isimler, ona NATO ile ilişkilerin de yolunu açtı. Hemen projelerini hazırladı ve kendi tabiriyle ‘işleri kaptı’. Yıllar içinde şirketler grubu haline gelen ve yıllarca yönetim kurulu başkanlığını yaptığı Makyal’ı, NATO’yla uzun yıllar iş yapan ender şirketlerden biri haline getiren de Yalçın’ın yeniliklere açık olmasıydı. Bu özelliği sayesinde dünyanın birçok yerinde havalimanı inşaatları, askeri alanlar, limanlar, restorasyon işleri yaptı. gündeme gelmesi kız kardeşinin oğlu Aziz Yıldırım sayesinde oldu. Yıldırım göreve geldikten sonra futbolcu teminat mektuplarına, dayısının imza attığı öne sürüldü.(7)
Türkiye’nin en zengin 19’uncu işadamı olan 3 milyar doları bulan servetiyle dünya zenginleri listesine de giren Faruk Yalçın’ın izni ile 1998 yılında Fenerbahçe Başkanlığı’na adaylığını koyan Aziz Yıldırım, dayısının sözünden çıkmazdı. Aziz Yıldırım, önce yönetimine Faruk Yalçın’ın oğlu olan Osman Yalçın’ı aldı, sonra da Yalçın’ın yerine diğer kuzeni Neşet Yalçın’a kulüpte yöneticilik görevi verdi. Faruk Yalçın, Fenerbahçe yönetimindeki Neşet Yalçın’ın amcasıydı. Faruk Yalçın Türkiye’nin en büyük müteahhitlik firmasına sahipti. Arkasında milyar dolarlık miras bıraktı. NATO müteahhidi olarak tanınan ve Fenerbahçe Kulübü Asbaşkanı Neşet Yalçın’ın da amcası olan Yalçın Zürih’de öldüğünde 84 yaşındaydı. ‘Nato müteahhidi’ olarak bilinen Yalçın, uzun süredir İsviçre’de lenf kanseri tedavisi görüyordu. Fenerbahçe Kulübü Başkanı Aziz Yıldırım’ın dayısı ve kulüp asbaşkanı Neşet Yalçın’ın amcası olan Faruk Yalçın 84 yaşındaydı. Faruk Yalçın, doğa ve hayvanseverliğiyle ün yapmıştı. 1993’te doğa ve hayvan tutkusunu toplumla paylaşmak amacıyla Darıca’da Boğaziçi Hayvanat Bahçesi’ni kuran Yalçın, 1994’te kendini emekli ettikten sonra zamanın büyük bölümünü burada geçirdi. Bayramoğlu’nda botanik müzesine dönüştürdüğü evinin bahçesinde, Koi balıkları yetiştiren Yalçın ayrıca, bitki ve hayvan bakımı üzerine 21 kitap yazdı.(8)
Bu bilgilerden anlaşıldığı gibi Aziz Yıldırım’ı Fenerbahçe camiasına kazandıran NATO müteahhidi dayısı Faruk Yalçın’dı. Faruk Yalçın’ın en yakın dostlarından birisi de Galatasaray Kulübü eski başkanı Ünal Aysal’dı. Ortak özellikleri Aysal’ın da Faruk Yalçın gibi NATO altyapı ve inşaat işlerini üstlenmesiydi. Ünal Aysal, 2 Haziran 1941 tarihinde İstanbul’da doğdu. Babası emekli Doktor Albay Fazıl Aysal. Ünal Aysal baba tarafından aslen Manastırlı Makedonya, anne tarafında ise aslen Selanik’li. Kaderin cilvesine bakın ki evlendiği ikinci eşi Fani Grammatikogiann’de Selanikli. Aysal’on çok renkli bir hayatı var. Galatasaray Lisesi 1960 mezunu. İstanbul Hukuk Fakültesi’nde öğrenim gördü. Bu dönemde para kazanmak için çeşitli işler yaptı. İki yıl okuduktan sonra İsviçre’nin Neuchatel (Nöşatel) Üniversitesi’ne geçti. Yüksek öğrenimini Neuchatel Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde tamamladıktan sonra, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden muadelet diplomasını aldı. Eğitiminin ardından 1968-1970 arasında askerliğini asteğmen olarak Erzurum Gezköy’de yaptı. 1970-1972 arasında Koç Holding bünyesindeki Ram Dış Ticaret şirketinde ihracat koordinatörü olarak çalıştı. 1973’te Brüksel’deki bir firmanın ticaret müdürü olarak görev aldı. 1974’de ”Unite International” şirketini kurdu. İlk 10 yıllık dönemde demir çelik ve sanayi mamulleri satışı ile petrol swap işlemleri yaptı. 1984 yılından sonra petrol ve elektrik üretimi için santral inşa etme işine girdi. 1998 yılında yeniden ülkesine döndü. Türkiye ve İran’da elektrik santralleri kurdu. Ünal Aysal, Forbes 2011 listesine göre Türkiye’nin en zengin 100 kişisi arasında 775 milyon dolarlık servetiyle 51. sırada yer aldı. Fransızca ve İngilizce biliyor. Ünal Aysal, 1999’da bakanlar kurulu kararıyla cumhurbaşkanı tarafından verilen Yüksek Liyakat Madalyası ile onurlandırıldı. Ekim 2012’de ise Belçika Prensi H.E Philippe Leopold Louis Marie tarafından Belçika hükümeti adına “Leopold II Yüksek takdir madalyası” ile ödüllendirildi. İlk eşi Ahu Kerimoğlu ile ile 1970 yılında evlendi, 2008 yılında boşandı. 2. Evliliğini 2009 yılında Fani Grammatikogiann ile yaptı.(9)
Fani Grammatikogiann, yıllarca Yunanistan’da birçok TV kanalında muhabir olarak çalıştı. Güzel ve tecrübeli bir gazeteci Çift 2006’da Atina’da tanıştı. Atina’da yaşayan Fani, İstanbul’a geldiği zamanlarda Ünal Aysal’ın, The Ritz Carlton Otel’inin çatı rezidansında kalmaya başladı. Sonrası malum.(10) Fani Grammatikogiann kim biliyor musunuz? Sıkı durun, İngiltere Kraliçesi 2. Elizabeth’in eşi Edinburgh Dükü Prens Philip Mountbatten’ın kuzeni. Philip Mountbatten, Kral Konstantin’in yeğenlerinden biri olarak Korfu’da 1921 doğumlu. Danimarka ve Yunan melezi. Philip, İngiliz Kraliyet Donanması’nda teğmenken 1947 yılında Kraliçe 2. Elizabeth ile evlenmişti. Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glucksburg” olan soyadını Mountbatten olarak değiştirmişti. Armasında halen Yunanistan bayrağı ve Danimarka Kraliyet Bayrağı bulunmaktadır Kraliçe ile kocası at meraklısıdırlar ve Prens Philllip, İstanbul’a resmî ziyaretlerinin haricinde at satın almak için “Mister Philip Mountbatten” ismine çıkartılmış normal İngiliz pasaportu ile birkaç defa gelmiştir.(11) 1717’de Birleşik Krallık’ta (İngiltere) kurulan ve Masonluğun merkezi sayılan, Akın İpek’in de üyesi olduğu Büyük Londra Locası’nda birçok ünlü isim arasında İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth’in eşi Prens Philip Mountbatten İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth’in oğlu Prens Charles’de bulunuyor.(12)
İngiliz Kraliyet Ailesinin Türkiye bağlantısı sadece İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth’in eşi Prens Philip Mountbatten’ın kuzeni ve Ünal Aysal’ın eşi Yunanlı gazeteci Fani Grammatikogiann ile sınırlı değil. Koç Holding Şeref Başkanı Rahmi M. Koç, İngiltere’nin yüksek onur unvanı olan “Britanya İmparatorluğu Onursal Mükemmeliyet Önderliği Nişanı” ile ödüllendirilmişti. Rahmi Koç’a, Kraliçe 2. Elizabeth adına verilen ödülü, İngiltere’nin Ankara Büyükelçisi David Reddaway sunmuştu. Verilen nişanın İngilizce’deki tam adı “Commander of the Most Excellent Order of the British Empire-CBE”. Bu nişan İngiliz kültürüne ve dünya görüşüne yakınlığı olanlara, İngiltere ile ilişkilerin güçlenmesine katkı sağlayanlara veriliyor. Rahmi Koç’un kişisel özellikleri, ticaretteki başarıları ve hayırseverlik alanında yaptığı büyük hizmetler, bu ödülün verilmesinde etkili olmuş. Kasım 2011’de Rahmi Koç, Kraliçe’nin davetlisi olarak Buckingham Sarayı’na gelmişti. Koç ile İngiltere arasındaki yakınlık ilişkisi sadece kişisel tercihlerle sınırlı değil.
Koç Grubu’nun ticari faaliyetlerinde İngiltere’nin büyük yeri olduğu görülüyor. Türkiye ile İngiltere arasındaki ticaret hacmi 19 milyar pound seviyesinde. Türkiye’de 2400 dolayında İngiliz şirketi faaliyet gösteriyor. İngiltere, Koç Grubu’nun en büyük deniz aşırı pazarı. Vaktiyle İngiltere’den Ford marka kamyon ve otomobil ithal eden Koç Grubu, şimdi bu ülkeye çok sayıda Ford Transit minibüs ihraç ediyor. British Oxygen ve Aygaz’ın ortaklığı da var. Diğer taraftan kendi alanında referans bir üretici olan İngiliz Land Rover askeri araçlarının montajı, Koç Grubu şirketi Otokar tarafından Türkiye’de yapılıyor. Ev elektroniği ve beyaz eşyada dünya devi haline gelen Beko, bugün İngiltere’nin en tanınan ve ciddi pazar payına ulaşan şirketlerinden biri. Koç Grubu’nun satışları 3.5 milyar pounda ulaşmış. Anlaşılan o ki Türkiye ile İngiltere arasında bugün stratejik seviyede ciddi bir ilişki kurulmuşsa, bunda Rahmi Koç ve ailesinin önemli katkısı büyük.(13)
Ankara yönetiminin Londra’yı siyasi ve ekonomik ilişkilerinde stratejik müttefik gördüğü bir süreçte tek kusuru Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile diyaloğunu üst seviyede tutmak olan Aziz Yıldırım’ın devrilmesi bana kalırsa İngiliz operasyonu. Benim anlayamadığım İngilizler sözde destekledikleri Ak Parti hükümetine ve Recep Tayyip Erdoğan’ın Cumhurbaşkanlığına karşı futbol merkezli toplumsal muhalefet oluşturmaya neden gerek duyuyorlar? Aklıma gelmişken Uluslararası futbol platformunda kim kazandı kim kaybetti bir şey diyemem ama görünen o ki NATO müteahhitleri kaybetti. Avrupa kanadı kazandı.
Bakınız.
1- Hasan Fatih Seval- Timuçin Kodaman /Sporun Uluslararası Politikadaki Etkisi / MAKÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2015, Cilt: 2, Yıl: 2, Sayı: 4, ss.: 52-64 / http://dergipark.gov.tr/download/article-file/231893
2- http://kafkassam.com/ankaragucu-sampiyonlugunun-genelkurmay-baskaninin-resimleriyle-ne-ilgisi-var.html
3- https://www.bbc.com/turkce/spor-44349618
4- https://www.gzt.com/spor/cumhurbaskani-erdogandan-fenerbahce-secimi-yorumu-3388673
5- https://tr.sputniknews.com/turkiye/201806041033708576-saadet-karamollaoglu-24-haziran-ali-koc/
6- https://tr.sputniknews.com/spor/201806031033705383-fenerbahce-kongresi-sandiklar-aciliyor/
7- http:// http://www.milliyet.com.tr/unlu-isadami-faruk-yalcin-vefat-etti-gundem-1023417/
8- arsiv.sabah.com.tr/2008/12/07/pz/haber,00DD5177676A400595E000786824EAEA.html
9- https://www.yeniakit.com.tr/kimdir/%C3%9Cnal_Aysal
10- http://www.hurriyet.com.tr/kelebek/hayat/cimbomun-first-ladysi-fani-hakkinda-bilmeniz-gerekenler-26628678
11- http://www.haberturk.com/yazarlar/murat-bardakci/1484178-prens-philip-ve-osman-gazi
12- https://www.yeniakit.com.tr/haber/akin-ipek-de-mason-oldu-153448.html
13- http://www.posta.com.tr/yazarlar/hakan-celik/ingiltere-ve-turkiye-arasinda-koc-koprusu-99018

Ömür Çelikdönmez
Twitter: @oc32oc39