Dünya Bankası’nın en son gıda güvenliği güncellemesi , gıda fiyat enflasyon oranlarının 2024’te Kafkasya ve Orta Asya’daki çoğu ülkede daha da yükseldiğini gösteriyor. Ancak 2024’ün başında en yüksek oranlara sahip olan iki ülke olan Kazakistan ve Özbekistan, yıl boyunca gıda fiyat enflasyonunun ılımlı seyrettiğini gördü.
BM İnsani İşler Koordinasyon Ofisi’ne (OCHA) göre, dünya çapında yaklaşık 280 milyon insan her gün akut açlık yaşıyor. Orta Asya ülkelerinde nispeten az sayıda hasta var, ancak komşu Afganistan, Taliban’ın Kabil’de iktidara dönmesinden üç buçuk yıl sonra bile gıda güvensizliğinin merkezi olmaya devam ediyor.
Bankanın güncellemesinde, “Sürekli olarak [Afganistan’a] yardım sağlanmasına rağmen, gıda güvenliği durumu kırılgan olmaya devam ediyor. Nüfusun büyük bir kısmı, tarımsal üretimi istikrarsızlaştıran ve ciddi gıda kıtlıklarına yol açan devam eden kuraklık ve çatışmalar nedeniyle hala önemli miktarda gıda yardımına ihtiyaç duyuyor” ifadeleri yer alıyor.
Daha geniş bir şekilde, Dünya Bankası’nın ayrı bir tahmini , dünya çapında 2,8 milyar bireyin sağlıklı bir diyeti karşılayamadığını gösteriyor. Buna göre, gıda fiyat enflasyonu gıda güvensizliğinin önemli bir kaynağı olmaya devam ediyor; rapor, 2024’ün son çeyreğinde düşük gelirli ülkelerin yüzde 70’inden fazlasının gıda fiyat enflasyon oranlarının yüzde 5’i aştığını belirtiyor.
Kafkasya ve Orta Asya’daki birçok ülkede gıda maddelerine yönelik enflasyonist baskı 2024’te nispeten ılımlıydı. Dünya Bankası raporunun “alt orta gelir kategorisinde” Kırgızistan, Aralık ayında yıllık bazda %4,1’lik bir oranla gıda enflasyonunda artış gördü. Bu arada Tacikistan’daki oran, yılın her ayı için %3’ün altında kalarak sabit kaldı. Özbekistan, Ocak 2024’te %9,3 olan gıda fiyat enflasyon oranında Aralık ayında %2,5’e düşerek önemli bir düşüş gördü.
Banka raporunda Türkmenistan’daki gıda fiyat enflasyonu, veri eksikliği nedeniyle ölçülmedi. Ancak Dünya Bankası blog yazarının daha önceki bir raporunda, Türkmenistan’ın gıda güvensizliği yaygınlığı açısından çift haneli orana sahip tek eski Sovyet devleti olduğu belirtildi .
“Üst orta gelirli devletler” arasında Azerbaycan ve Gürcistan istikrarlı bir artış yaşadı; Azerbaycan Aralık ayında %4,4’lük bir gıda fiyat enflasyonu oranı kaydederken, Gürcistan aynı ayda %3,6’lık bir oran kaydetti. Ermenistan’daki oran da yükseldi ancak 2024 boyunca %2’nin altında kaldı.
Kazakistan’daki oran 2024 boyunca inatla yüksek kaldı ve yıl Aralık ayında %5,5’te sona erdi. Ancak geçen yılın Ocak ayında oran %8,2 idi.
Dünya Bankası güncellemesinde alıntılanan bir BM raporu, enflasyonist baskıların beslenme düzenlerinde değişikliklere neden olan bir faktör olduğunu belirtiyor. BM’nin Tarım Emtia Piyasalarının Durumu 2024 başlıklı raporuna göre, bunun sonucunda birçok düşük ve düşük orta gelirli ülke “aşırı kilo ve obezitenin artan yaygınlığını görüyor, ancak birçoğu henüz yetersiz beslenmeyi ortadan kaldıramadı” . “Bu ülkeler, yetersiz beslenme, mikro besin eksikliği, aşırı kilo ve obezite dahil olmak üzere aynı ülke, toplum veya hane içinde bir arada bulunan çeşitli yetersiz beslenme biçimleriyle yükümlüdür.”
Obezite ve tip 2 diyabet gibi çeşitli sağlık sorunlarıyla bağlantılı olan ultra işlenmiş gıdaların artan bulunabilirliği, beslenme düzenlerindeki değişiklikleri körüklemede önemli bir rol oynuyor gibi görünüyor. BM raporuna göre, ultra işlenmiş ürünler de dahil olmak üzere küresel gıda ihracatının hacmi son yirmi yılda iki katından fazla arttı. Raporda, “Şüphesiz, gıda ticaretindeki bu önemli genişleme, iç pazarlardaki gıdaların bulunabilirliğini, erişilebilirliğini, karşılanabilirliğini ve çeşitliliğini etkiliyor” denildi.
