KAFKASSAM – Kafkasya Stratejik Araştırmalar Merkezi

  1. Anasayfa
  2. »
  3. Azerbaycan
  4. »
  5. Rusya Ermenileri Azerbaycan’la savaşa hazırlıyor!

Rusya Ermenileri Azerbaycan’la savaşa hazırlıyor!

Ömür Çelikdönmez Ömür Çelikdönmez - - 12 dk okuma süresi
356 0

Rusya Ermenileri Azerbaycan’la savaşa hazırlıyor!

 

Rusya’nın kendi yörüngesinden çıkmasını asla istemediği ve en çok rahatsız olduğu hangi ülkedir? Bu sorunun bendeki ilk elden cevabı Azerbaycan. Neden mi? Sovyetler Birliği’nin dağılması ile 18 Ekim 1991’de Azerbaycan Yüksek Konseyi, Bağımsızlık Bildirisi’ni ülkede yapılan referandum yoluyla halka oylattı, kabul edilmesinin ardından bağımsızlığını ilan etti.

Azerbaycan; 8 Aralık 1991 tarihinde Rusya Federasyonu, Ukrayna ve Beyaz Rusya arasında imzalanan anlaşma ile kurulmuş Bağımsız Devletler Topluluğu (BTD)  üyesi olmasına rağmen zaman zaman Rusya’nın şizofren politikalarına maruz kalabiliyor. Bağımsız Devletler Topluluğu’na Azerbaycan’dan başka üye olan diğer ülkeler; Beyaz Rusya, Ermenistan, Kazakistan; Kırgızistan, Moldova, Özbekistan, Rusya ve Tacikistan.

Türkiye ile 17 km’lik sınırı bulunan Azerbaycan’ı diğer ülkelerden farklı kılan petrol ve doğalgaz ihracatcısı bir ülke olmasının yanı sıra, Türkçü değerlerin halk nezdinde itibar görmesi ve yönetimin kısmen politikalarını bu değerler üzerinden şekillendirmesidir. Türkiye ile ilişkilerini etnik, dini, kültürel ve siyasi bağlarla güçlendiren Azerbaycan Türkiye sevgisini; “İki devlet bir millet” sözüyle dillendirmekten çekinmeyen bir çizgide.  Hatta öyle ki Türkiye ile birlikte Turan Ordusu kurucularından. Kamuoyunda “Turan Ordusu” adını verilen Avrasya Askeri Statülü Kolluk Kuvvetleri’ni oluşturdu.

Avrasya Askeri Statülü Kolluk Kuvvetleri (Avrasiya Hərbi Statuslu Hüquq-Mühafizə Təşkilatı / The Association of the Eurasian Law Enforcement Forces with Military Status ) adı altında, Türkiye, Azerbaycan ve Kırgızistan ve Moğolistan’ın yer aldığı bu askeri örgütlenmenin temeli 2011 yılında Ankara’da atıldı. Örgütün ana karargâhı Ankara olarak belirlendi ve kuruluş amacı, “Askeri statülü kolluk kuvvetleri arasındaki işbirliği ve dayanışmayı geliştirmek” olarak açıklandı. Şimdi bu askeri ittifakın gücünü Rusya tahmin edemiyor. Bkz  08 Aralık 2015/http://www.kafkassam.com/ Rusya Azeri Petrolüne Saldırdı, Türkiye Musul’la Cevap Verdi!

Azerbaycan Uluslararası toplumun saygın bir üyesi.  Üyesi Olduğu Uluslararası Kuruluşlar arasında; Birleşmiş Milletler (BM), UNESCO, Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT), İslam Konferansı Örgütü (İKÖ), Gürcistan, Ukrayna, Azerbaycan ve Moldova Grubu (GUAM), Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (KEİ), CICA, Asya Kalkınma Bankası, Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası (EBRD), Ekonomik İşbirliği Örgütü (ECO), Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası (IBRD), Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO), Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), Uluslararası Para Fonu (IMF), Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO), Avrupa Kafkasya Asya Ulaştırma Koridoru (TRACECA), Uluslararası Polis Teşkilatı (INTERPOL), Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO), Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü(AGİT), Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD), Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) bulunuyor.

Bağımsızlık ilanı, siyasi istikrarın sağlanması ve Ermenilerle geçici ateşkese varılmasından sonra 20 Eylül 1994 tarihinde “Asrın Anlaşması” olarak adlandırılan Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi ile dünyanın önde gelen petrol şirketleri arasında “Hazar Denizinin Azerbaycan’a ait bölümünde  Azeri, Çırağ, Güneşli Yataklarının Birlikte İşlenmesi ve Paylaşılması Hakkında” ilk Anlaşma imzalandı. Bu anlaşmaya uygun şekilde Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Şirketi SOCAR; Azerbaycan’ın iki rafinerisini ve tüm petrol ve gaz boru hatlarını işletiyor aynı zamanda uluslararası konsorsiyumların ülkede gerçekleştirdiği petrol ve doğal gaz projelerini de denetliyor. Azerbaycan’ın kamuya ait en büyük ve tek olan petrol şirketi SOCAR’ın; Gürcistan, Türkiye, Romanya, Avusturya, İsviçre, Kazakistan, İngiltere, İran, Almanya ve Ukrayna’da temsilcilikleri İsviçre, Singapur, Vietnam ve Nijerya’da ticari şirketleri mevcut.

Hazar petrol ve doğal gazının dünya piyasalarına ihracında öncü ülke Azerbaycan. Bakü-Supsa, Bakü-Novorossiysk ve Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hatları ve Bakü-Tiflis-Erzurum doğal gaz boru hattıyla Azerbaycan, bölgedeki ekonomik ve stratejik önemi çok büyük olan projelerin çıkış noktasında yer alıyor. Kazakistan petrolünün ve Türkmenistan doğal gazının da Hazar geçişli, Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) ve Bakü-Tiflis-Erzurum (BTE)  hatları ile dünya piyasalarına ihracı durumunda, Azerbaycan sadece enerji ihraç eden değil aynı zamanda enerji ihraç koridorunda yer alan bir ülke olarak da ekonomik ve stratejik açıdan daha önemli hale gelme potansiyelinde.

Bu bağlantıları, ekonomik büyüme hızı ve uluslararası toplumla olan iyi ilişkileri nedeniyle Azerbaycan, Rusya için kolay bir lokma olmadığı gibi, Rusya’nın ayar verebileceği siyasi ve sosyal bir yapıda da değil. Ancak Rusya’nın her geçen gün ekonomisi ve ordusuyla bir deve dönüşen Azerbaycan’a direkt değil de Azerbaycan toprağı Dağlık Karabağ’ı işgal eden Ermenistan’ı kışkırtarak saldırabileceği uzmanların öngörülerinde önemli yer tutuyor. Siyasi tarihi, mevcut ekonomik durumu Rusya’ya hayır deme şansını Ermenistan’a bırakmıyor.

Ermenistan Ulusal İstatistik Kurumu’nun yayımladığı rapora göre Ermenistan’ın dış ticaret hacmi, bu yılın ilk 10 ayında yüzde 20,4 azaldı. 2015’in ocak-ekim döneminde ülkenin dış ticaret hacmi, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 20,4 azalarak 3 milyar 900 milyon dolara geriledi. Rusya’daki elverişsiz ekonomik durum ve Rusya’dan Ermenistan’a gerçekleştirilen transferler hacmindeki daralma, Ermenistan’ın dış ticaretteki düşüşün ana sebebi görülüyor. Ermenistan İstatistik Kurumu’nun verilerine göre, ülkede işsizlik oranı da artarak yüzde 37’ye ulaştı.

Türkiye ile Rusya arasında yaşanan uçak krizi, soğuk savaş dönemine geri dönüşü tetikledi. Rusya Türkiye’ye dönük ekonomik yaptırımlar paketi hazırladı ve uyguluyor. Türkiye ile hesaplaşması farklı kulvarlarda. Hazar denizinde Azerbaycan’a ait petrol platformunun yanması, bunun bir kundaklama olabileceğini gündeme getirdi. Platform yangınından hemen sonra Rusya Deniz Kuvvetleri’nin, Hazar Denizi’nde askeri tatbikata başlaması dikkatlerden kaçmadı. Azerbaycan ile Ermenistan’ın sınır çatışmalarını bahane ederek, Ermenistan’a silah sevkiyatında bulundu.

Rusya’nın Ermenistan’ı kapsayan ve Azerbaycan’ı dışlayan yeni askeri ve ekonomik yapılanmaya gitmesi BDT’nin kurulmasıyla başladı denilebilir. Geçtiğimiz aylarda Kremlin yönetimi; Bağımsız Devletler Topluluğu ülkeleri arasında yapılan ticarette ABD Doları ve Euro kullanımını sonlandırmakla işe başladı. Burada amaç Rusya ile topluluk üyesi eski Sovyet cumhuriyetleri arasında, ortak bir mali piyasa zemini oluşturmak.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in bir diğer teşebbüsü de Ermenistan ile ortak hava savunma sistemi kurulması için hükümete talimat vermesi. Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) Savunma Bakanları Konseyi’ne göre, Doğu Avrupa, Kafkaslar ve Orta Asya’da ortak savunma sistemleri kurulması, BDT’nin ana hedefleri arasında yer alıyor. Putin’in, Ermenistan ile ortak hava savunma sistemi kurma kararının, barışa odaklanmayan ve bölgedeki gerginliği artıracak bir adım olarak yorumlandığını söyleyebiliriz.

Rusya’nın risk bölgesindeki krizi fırsata dönüştürerek siyasi ve askeri üstünlüğü pekiştirmek istemesinin ötesinde, Hazar petrol havzasındaki Avrupalı ve ABD’li petrol konsorsiyumlarının havzayı terk etmelerini arzuladığı yadsınamaz. Bu arzusunu gerçekleştirmesi için Azerbaycan ile Ermenistan arasında yaşanabilecek bir savaş, Rusya için bulunmaz Hint kumaşı veya paha biçilmez kaftan olacaktır. Yukarı Karabağ sorununun yaklaşık 20 yıldır çözüme kavuşturulamaması nedeniyle tarafların son zamanlarda ağır silahlar kullanması, Rusların beklediği fırsatı ayaklarına getiriyor.

 

Azerbaycan, Ermenileri Ruslar tarafından provoke edilebilir potansiyelde gördüğünden caydırıcı önlemler kapsamında, Ermenilerin sınır ihlallerine çok sert karşılıklar veriyor. Nitekim Azerbaycan Savunma Bakanlığı’nın, “Ermenistan ordusu son günlerde Yukarı Karabağ’da ve sınırda provokasyon girişimlerinde bulundu, Azerbaycan ordusunca bu provokasyonları başarılı bir şekilde önlendi” içerikli son açıklamasını böyle okumak gerekir diye düşünüyorum.

Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri tarafından, cephe hattında Ermenistan’a ait sığınaklarda bulunan zırhlı araçların havan topu ateşiyle imha edilmesinin ardından Ukrayna’dan ilhak ettiği Kırım’a füze konuşlandıran, geçen eylül ayında Suriye’de Lazkiye yakınlarındaki Himeymim Hava Üssü’ne savaş uçakları, gelişmiş tanklar ve S-400 hava savunma sistemleri gönderen Rusya, Ermenistan’a 14 helikopter gönderdi. Rusya Savunma Bakanlığı, Ermenistan’daki Erebuni hava üssüne 7 askeri helikopter gönderdi. Rus hava üssü Erebuni, 1995 yılında kuruldu. Ermenistan’ın Gümrü şehrinde bulunan diğer bir Rus üssünde; S-300 savunma füze sistemleri, MiG-29 savaş uçakları ve yaklaşık 4 bin 500 Rus askeri bulunuyor.

Rusya’nın Güney Kafkasya da tek askeri üssü Ermenistan’da bulunuyor. Rusya’nın Ermenistan’da iki askeri üssü mevcut. 102. Gümrü askeri üssü ve aynı üsse ait olan ve başkent Erivan’daki Erebuni askeri havaalanında yer alan 3624. hava üssü. Ermenistan’daki Rus Askeri Üsleri diğer bölge tarafından bölgesel güvenliğe tehdit olarak algılanıyor. Rusya’nın Ermenistan’daki üslerine silah ve lojistik malzeme nakli için İran’ın kendi hava sahasını kullanmaya müsaade etmesi,  Türkiye ve Azerbaycan’ın jeopolitik ve jeokültürel birlikteliğine karşı Ermenistan’ı destekleme politikasının bir sonucu.

 

Rusya’nın Ermenistan’ı silahlandırması tüm hızıyla devam ediyor. Amaç Ermenileri, Azerbaycan’la savaştırmak. Böylesi bir durumda, Irak ve Suriye’de Türkiye ile karşı karşıya gelen İran, muhtemel bir Azerbaycan Ermenistan çatışmasında tarafsızlık adı altında Ermenistan’ı destekleyebilir. Rusya ile İran arasındaki Suriye işbirliği Azerbaycan’a yönelik bölgesel provokasyonlarda gün ışığında daha netleşecektir. Ancak böylesi bir durumda, İran’da Güney Azerbaycan’da yaşayan ve İran’ın üçte birinden fazlasını oluşturan Azeri Türkleri, Kuzey Azerbaycan’daki gardaşlarına yapılacak bu ihanetin bedelini İran’a nasıl ödetir düşünmek bile istemem.

Ömür Çelikdönmez

Twitter: @oc32oc39

omurcelikdonmez@hotmail.com

İlgili Yazılar

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir