KAFKASSAM – Kafkasya Stratejik Araştırmalar Merkezi

  1. Anasayfa
  2. »
  3. Gündem
  4. »
  5. İran Suriye Esed

İran Suriye Esed

Kafkassam Editör Kafkassam Editör - - 9 dk okuma süresi
265 0

1979 devriminden beri İran, Esed ailesinin her daim yanında olmuştur. Aslında neredeyse Suriye iç savaşının altında yatan sebeplerden birinin İran olduğu da ortaya koyulan iddialar arasındadır. Zira Mart 2011’de Türk makamları, Suriye’ye giden İran kargo uçağındaki silahları elegeçirdi. “Oto yedek parçaları” olarak etiketlenen kargoların, otomatik tüfekler, roketatarlar ve harçlar içerdiği bildirildi. Türkiye, Mart ayı sonlarında Birleşmiş Milletleri bilgilendirdi. Gönderi, BM silah ambargosu ihlal etti. Bu noktada ortaya çıkmıştı ki, İran artık Suriye‘nin her alanda iç savaşında destekçisi konumundaydı. İran artık tüm profesyonel ekibi ile birlikte Şam yönetiminin yanındaydı ve her türlü eğitim, silah ve personel desteğini vermekteydi. Aslında İran’ın Suriye’nin yanında olmasının sebebini 2011 Temmuz ayında belirgin etmişti. Zira İran’dan başlayıp Suriye limanlarında son bulacak bir gaz boru hattı projesini Şam yönetimi ile İran yönetimi hayata koydu. Projenin maliyeti 10 milyar dolar değerindeydi. Ardından İran ile Şam yönetimi İran’ın Suriye’de bir üs kurma fikrini kabul etti.2012 yılında farklı geçmedi. İran her fırsatta Suriye’ye maddi ve manevi desteğini eksik etmedi. ABD ‘li yetkililer İran’ın Suriye’de Şiilerden Esed yanlısı bir ordu kurduğunu bile iddia etti. Eylül 2012 ‘de İran’ın Kudüs gücünün Suriye’de görev yaptığı resmi ağızdan doğrulandı. 2013 yılında İran’ın kıdemli komutanlarından Hassan Şateri Şam-Beyrut yolunda öldürüldü. İran İsrail’i suikast ile suçladı. Batı Türkiye’yi Suriye’ye İran silahlarını sevk etmekle suçladı. John Kerry ırakta Nuri el maliki ile Irak hava sahasının İran uçaklarına kullanmasını yasaklanması için Irak’a ziyarette bulundu.2014 yılında İran’ın Suriye’de Hamas’ı kurduğu iddia edildi. Fars haber ajansı 13 bin mücahidi Suriye’ye istedikleri zaman gönderebileceklerini iddia etti. Ocak 2015’te İranlı General Muhammed Ali ve altı Hizbullah savaşçısı Suriye’deki Golan Tepelerindeki bir İsrail hava saldırısında öldürüldü. Eli Ekber velayeti liderliğinde bir heyet Şam ‘ı ziyaret etti ve Esed’e İran’ın tam desteğini belirtti. İran’ın Suriye rejimini desteklemek için harcadığı paranın neredeyse 6 milyar dolar olduğu iddia edildi. İran Ekim 2015’te Viyana’da barış toplantılarında bir anda ağız değiştirdi. O güne kadar Esed’e tam destek veren İran bir anda toplantıda Esed’in sonsuza kadar iktidarda olmasını savunmadığını İran Dışişleri Bakan Yardımcısı ve delegasyon üyesi Amir Abdollahian ağzıyla söyledi. İşte ne olduysa o günden sonra oldu. Suriye ile İran arasında Kara kedi girdi. 8 Ekim’de IRGC Tuğgeneral Hüseyin Hüseyin Hamedani, Halep dışındaki DAEŞ savaşçıları tarafından öldürüldü. Bir haftadan kısa bir süre sonra Suriye’nin güneyinde iki IRGC albay öldü. 22 Ekim’de, Tuğgeneral Reza Khavari ve diğer yedi IRGC personeli, Hama eyaletinin merkezinde İslam Devleti savaşçılarıyla çatışmalarda öldü. Aralık 2015’te viyana müzakerelerinden sonra İran Suriye’den güçlerini çekmeye başladı.
En önemli sorun ise Suriye’de Esed rejimine yardım için getirdiği ve kimliksiz Afganlılardı. Bunlar hem Suriye hem de İran için çok önemli sorun olmaya başladı. İnsan hakları örgütü Kasım 2013’ten 2016’ya kadar İran’ın binlerce Afgan’ı Suriye’ye savaşmak için getirdiğini raporda belirtti. Suriye savaşına artık Rusya müdahil olmuştu. İran Rusya’nın Suriye ikmali konusunda hava alanlarının kullanılmasına müsaade etti.2016’dan sonra uluslararası arenada İran’ın Rusya ile ABD’yi barıştırmaya çalıştığı iddiaları ortaya atıldı. Suriye konusunda ABD ile Rusya’yı sürekli masaya oturtmaya çalışan bir ülke olarak göründüğü uzmanlar tarafından dillendirildi.
İran Suriye ve ırakta Askeri gücünün yanında yumuşak gücünü de kullanmaya devam etmektedir. Tahran yönetimim Azad üniversitesini Suriye’de kurmaya 2018 yılında karar verdi. Üniversite kurulması gibi bu çalışmalar İran’ın yurtdışındaki eğitim, kültür ve yardım kuruluşları da ülkenin sert güç stratejilerini tamamlar ve zaman zaman Devrim Muhafızları çalışanlarına bölgesel istikrar pahasına yıkıcı faaliyetler yürütmeleri için sivil bir koruma sağladığı akademik camianın iddialarındadır. Bugün Halep’te İran’dan Suriye ye gelmiş ve Kamu ve özel sektörde çalışmakta olan binlerce gönüllü bulunmaktadır. Bunların birçoğunun yumuşak güç kamu diplomasisi perspektifinde bölgeye İran tarafından yönlendirildiği ve Suriye’ni gelecekteki inşasında var olmayı planladıkları birçok analist tarafından ortaya koyulmaktadır.
İsrail’in mevcut yönetiminin dünyadaki siyasal din yönetimleri ile arka kapı trafiği yönettiği bilinmektedir. İran ile ilişkileri de bu arka planda çerçevede en üs safhadadır. İsrail’in siyasal dini katların her iktidarın da İran’ın İsrail’e yönelik saldırı ve tehditleri de aslında bu safhada okunmalıdır şeklinde analizler mevcuttur. İsrail’in mevcut yönetimi ile İran arasında danışıklı dövüş olsa da İsrail’deki ulusalcı kanadın İran’ı bölgede yapılanmasına her daim karşı olduğu bilinmektedir. İran’ın Irak-Suriye sınırındaki Abu Kamal bölgesindeki askeri üssünün İsrail tarafından bombalanması da aslında bu kanadın artık yavaş yavaş ipleri ele aldığının göstergesi olarak yorumlanmaktadır. Bu bombalamada ortaya çıkan bir diğer ilginç nokta ise bu bölgenin rejim ile YPG arasında bir bölge olması ve koalisyon güçleri tarafından sürekli havadan kontrol edilmesidir. Buna rağmen bölgede bir üs kurulmuş olması ilginçtir.
İran yakın zamanda bölgede en büyük rakibinin Türkiye olduğunun farkına varmıştır. Zira bölgedeki Şiileştirme projesine artık Türkmenleri katamamakta bu sebeple bölgedeki Türkler dışındaki unsurlara yönelmiştir. Bu faaliyetlerinin ise karşısındaki en büyük güç Türkiye’nin bölgedeki varlığıdır. Yine bölgedeki faaliyetlerinin Türkiye-Rusya yakınlaşması ile teknolojik ve istihbarı olarak ta görünür hale gelmesi İran’ı rahatsız etmektedir. Bu sebeple Türkiye’nin bölgede varlığını rahatsız edecek algı operasyonlarını zaman zaman düzenledi gide bilinmektedir. İran bir diğer korkusu ise mevcutta Suriye genel sahasında paramiliter olarak kullandığı Afgan grupların Türkiye veya Rusya safına geçmesidir. Bu sebeple Irak sınırında bir bölge oluşturmaya yukarıda belirttiğimiz Abu makal gibi) bölgeyi geçiş olarak kullanmaya çalışmaktadır şeklinde güvenlik uzmanlarının iddiaları da mevcuttur. Bu ve bunun gibi sorunlar yüzünden İran’ın 2018 yılında İran’daki görüşmeleri canlı verilip Erdoğan ve Putin’i zor duruma düşmüş gibi göstermesi de bu fikir ayrılıklarının ve siyasi amaç farklılıklarının göstergesi olarak yorumlanmıştır.
Kafkassam

https://www.reuters.com/article/us-iran-sanctions-un/exclusive-turkey-says-seizes-illegal-iran-arms-shipment-idUSTRE72U6GJ20110331
https://www.treasury.gov/press-center/press-releases/Pages/tg1224.aspx
https://www.criticalthreats.org/analysis/iraq-iran-foreign-relationshttps://www.washingtonpost.com/world/middle_east/elite-iranian-units-commander-says-his-forces-are-in-syria/2012/09/16/431ff096-0028-11e2-b257-e1c2b3548a4a_story.html?noredirect=on

https://en.farsnews.com/newstext.aspx?nn=13940801000462
https://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-syria-insight/for-iran-and-hezbollah-a-costly-week-in-syria-idUSKCN0Y42FZ
https://www.bbc.com/news/av/world-middle-east-34486883/leading-iranian-general-killed-in-syria-fighting-is
https://www.hrw.org/news/2016/01/29/iran-sending-thousands-afghans-fight-syria
https://www.reuters.com/article/us-mideast-security-syria-iran/iran-welcomes-syria-deal-urges-political-solution-idUSKCN11H0B7
http://www.understandingwar.org/report/iranian-strategy-syria
https://rusi.org/sites/default/files/201608_op_understanding_irans_role_in_the_syrian_conflict_0.phttps://www.mei.edu/publications/irans-soft-power-islamic-azad-university-opening-branches-major-syrian-and-iraqi
http://www.aymennjawad.org/2017/05/administrative-decisions-on-local-defence-forces
http://www.aymennjawad.org/2017/03/al-ghalibun-inside-story-of-a-syrian-hezbollah

Iran’s Options in Southern Syria

İlgili Yazılar

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir