Elhan Şahinoğlu: Ukrayna İçin Yeni Barış Planı: 20 Madde

Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, ağır şartlarına rağmen 20 maddelik barış planını kabul etmeye hazır. Bu plan, ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin başlangıçta sunduğu 28 maddelik planın kısaltılmış ve üzerinde düzeltmeler yapılmış versiyonudur.
Enerji ve Stratejik Düzeltmeler
Örneğin, Washington’un orijinal planının maddelerinden birinde, işgal altındaki Zaporijya Nükleer Güç Santrali’nin ABD yönetimine devredileceği ve üretilen elektriğin Ukrayna ile Rusya arasında 50/50 oranında paylaştırılacağı yazılıydı. Güncel planda ise bu madde; elektriğin Ukrayna ile ABD arasında 50/50 oranında bölüşüleceği şeklinde değiştirilmiştir.
Bu aslında çok büyük bir değişiklik değil; zira ABD zaten kendi payına düşen o %50’yi Rusya’ya aktaracaktır. Ancak Kiev, metinde elektriğin yarısının doğrudan Rusya’ya verileceği ifadesine onay veremezdi.
Askeri Kapasite ve Güvenlik Garantileri
• Ordu Mevcudu: Planın ilk versiyonunda, barış döneminde Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’nin mevcudunun 600 bin olması öngörülüyordu. Mevcut planda bu sayı 800 bin olarak güncellendi.
• 5. Madde Benzeri Garanti: Planın 5. maddesinde; ABD, NATO ve Avrupa’nın Ukrayna’ya Madde 5 örneğinde güvenlik garantileri vereceği, Rusya’nın yeniden müdahale etmesi durumunda askeri yanıt ve yaptırımların geri geleceği belirtiliyor.
Buna rağmen, bu madde belirsizliğini korumaktadır. Ukrayna’ya verilecek güvenlik garantisi, 1994 yılındaki (Budapeşte Memorandumu) garantilerden özünde farklı olmalıdır. Bu öyle bir madde olmalı ki; Rusya gelecekte Ukrayna’ya saldırmayı planlarsa karşısında çok daha büyük güçlerin duracağını anlamalı ve bu faktör onu komşusuna yönelik yeni bir hamleden caydırmalıdır.
Toprak Meselesi ve Tavizler
Yeni planın en kritik maddelerinden biri topraklarla ilgilidir:
1. Geri Çekilme: Rus askeri güçleri Dnipropetrovsk, Mikolayiv, Sumi ve Harkov bölgelerinden çekilmelidir.
2. Mevcut Durum: Donetsk, Lugansk, Zaporijya ve Herson bölgelerinde ise “nerede durmuşsak orada kalıyoruz” ilkesi devreye girmelidir.
Bu, Ukrayna’nın yapabileceği maksimum tavizdir. Yani Ukrayna, kaybettiği toprakları hukuki olarak Rus toprağı olarak tanımasa da, realiteden yola çıkarak bu toprakların askeri yolla geri alınmayacağı gerçeğini kabul etmektedir.
Sonuç: Gözler Kremlin’de
Şu an itibarıyla Kiev ve Brüksel mevcut planı kabul etmeye hazır. Washington’un da bu yeni plana itiraz etmeyeceği öngörülüyor. Asıl mesele, Kremlin’i bu plana ikna etmektir. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in özel temsilcisi Kirill Dmitriev, ABD’yi ziyaret ederek planı Moskova’ya iletti. Ancak Kremlin sahibinin bu yeni planı kabul etmesi zor görünüyor. Putin, hâlâ Donbas’ın tamamını talep ediyor. Putin, 20 maddelik planın çoğu maddesine itiraz etmese bile, topraklarla ilgili maddeyi muhtemelen kabul etmeyecektir. Bu durumda planın hayata geçmesi mümkün olmayacak ve savaş tüm şiddetiyle devam edecektir.
Elhan Şahinoğlu