Elhan Şahinoğlu: Rusya üçlü formatı yeniden canlandırabilecek mi?

Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Andrey Rudenko, Rusya-Hindistan-Çin formatının yeniden canlandırılması için çalıştıklarını söyledi. Bakan yardımcısının verdiği bilgiye göre, Moskova bu konuda Delhi ve Pekin ile görüşmelerde bulunuyor. “Çin ve Hindistan, Rusya’nın önemli ortaklarıdır, BRICS örgütünün kurucularıyız” diyen Rudenko, bu nedenle üçlü formatın başlatılmasının gerekliliğine dikkat çekti. Üçlü formatın öncüsü 1996 yılında dönemin Rusya Dışişleri Bakanı Yevgeni Primakov oldu. Üç ülkenin dışişleri bakanları ilk kez 2002 yılında BM Genel Kurulu’nda bir araya geldi. 2021 yılına kadar düzenli olarak görüşmeler yapıldı. Ancak Çin ile Hindistan arasında sınır çatışmaları nedeniyle artan gerginlik nedeniyle üçlü görüşmelere ara verildi. Şu anda Pekin ile Delhi arasında diyalog ve iki ülke dışişleri bakanları arasında görüş alışverişleri yeniden başlatıldı. Kremlin’in üçlü formatı yeniden canlandırmaya çalışmasının en az iki nedeni var. Birincisi, Rusya’nın Ukrayna’ya karşı yürüttüğü saldırgan savaş nedeniyle Batılı ülkelerle ilişkileri kötüleşti. Rusya’ya yönelik yaptırımlar artıyor. Moskova, Pekin ve Delhi ile ilişkilerini genişleterek Batı’ya alternatifi olduğunu göstermeye çalışıyor. İkincisi, Rusya Batılı ülkelere petrol ve doğalgaz satamaz. Ancak Ukrayna’ya karşı savaş başlayana kadar Rus petrol ve gazının başlıca alıcıları Avrupa ülkeleriydi. Rusya, enerji kaynaklarının başlıca alıcılarının Çin ve Hindistan olduğunu düşünüyor. Kremlin, Batı’nın Pekin ve Delhi üzerindeki baskıyı artırarak bu iki ülkeyi Rusya’daki enerji kaynaklarından vazgeçmeye yöneltmesinden endişe ediyor. Kremlin, bunun önlenmesi için üçlü formatın yararlı olacağına inanıyor. Çin’de düzenlenen Şanghay İşbirliği Örgütü toplantısına katılan Rusya Enerji Bakanı Sergey Tsivilyev’in, örgüte üye ülkeler arasında enerji sektörünün sürdürülebilir kalkınmasına ihtiyaç duyulduğunu söylemesi tesadüf değil. Rus heyeti bu maddeyi nihai bildiriye eklemeyi başardı. Rus bakan, üye ülkelerin enerji güvenliğinin sağlanması ve istikrarlı pazarlara erişiminin sağlanmasının büyük önem taşıdığını söyledi. Rusya ayrıca Şanghay İşbirliği Örgütü üyesi ülkeler arasındaki ticaretin ulusal para birimleriyle yapılmasını istiyor. Rus heyetinin Şanghay İşbirliği Örgütü çerçevesinde gündeme getirdiği konuların Batı yaptırımlarıyla ilgili olduğu açıktır. Rusya, Batı’ya satamadığı ürünleri Şanghay İşbirliği Örgütü’ne aktarmak istiyor. Rusya’nın dış ticarette dolardan vazgeçme çabaları da bununla bağlantılı. Ancak Şanghay İşbirliği Örgütü üyesi ülkeler entegrasyondan yana olsalar da Rusya’yı Batı yaptırımlarından kurtaracak kapasiteye sahip değiller.
Elhan Şahinoğlu