Kenan Novruzov: İran İçin Zor Seçim: Ya ABD İle Uzlaşmalı, Ya Da

İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, “Russia Today”e verdiği röportajda, ABD’nin İran ile adil bir anlaşmaya hazır olmadığını belirtti. Bu bağlamda, Washington’un aşırı taleplerini ve Batı’nın İran’ın sunduğu fikirleri reddetmesini örnek gösterdi:
> “Her şey, onların müzakerelerin dikte etmekten farklı olduğunu anlayıp anlamamalarına bağlıdır. Müzakereler yoluyla elde edilen adil ve dengeli bir anlaşmaya hazırız ama dikteleri kabul etmeye hazır değiliz. İyi fikirler sunduk ama hepsi reddedildi. Bundan sonra şu sonuca vardık ki: Bu kadar yeter. Onlar adil bir anlaşmaya hazır değiller.”
>
İran Dışişleri Bakanı, ABD Başkanının özel temsilcisi Steve Witkoff ile de temasların kesildiğini ekledi:
“Gerçek şu ki, Steve Witkoff ile iletişim halindeydim ve onunla İran’ın nükleer programı hakkında görüşmeler yapıyordum; ancak birkaç ay önce bu temasları sonlandırma kararı aldık. Beş tur müzakere yaptık ve hatta altıncı turu 15 Haziran için belirlemiştik; fakat bundan iki gün önce İsrail bize saldırdı ve ardından ABD de buna katıldı.”
Daha önce, İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu’nun 29 Aralık’ta Florida’da ABD Başkanı Donald Trump ile İran’a yönelik yeni saldırı düzenleme imkanlarını görüşeceği bildirilmişti. Bundan önce ise Mossad Başkanı David Barnea, İran’ı hâlâ nükleer silah üretmeye çalışmakla suçlamıştı.
Tüm bunlar, Tahran ile Washington arasındaki gerginliğin sürdüğünü düşünmek için temel oluşturuyor. ABD iddialarından vazgeçmiyor, İran ise geri adım atmıyor. Bu durum, tarafların uzlaşmaya varmasını engelliyor.
Devam eden gerginlik İsrail’in çıkarlarına hizmet ediyor. İsrail bu gerginlikten faydalanarak İran üzerindeki baskının artırılmasına çalışıyor. Dikkat edilmelidir ki, İsrail’in haziran ayındaki İran saldırısında da temel amacı, nükleer dosya üzerinden ABD ile yürütülen müzakereleri engellemekti. Tel Aviv o dönemde bu amacına belli ölçüde ulaştı. Bundan sonra ise ABD-İran normalleşmesi daha zorlu bir aşamaya girdi. Tahran’ın Washington’a olan güveninin artık azaldığı tahmin edilebilir; bu da müzakereleri zorlaştırıyor.
ABD, İran ile “orta yol” bulamazsa, İsrail aracılığıyla bu devlete yönelik baskıları artıracaktır. Bu durum bölgede yeni bir gerilime (eskalasyona) neden olabilir. Aksi takdirde ise ABD, İsrail’i “dizginlemeye” çalışacaktır.
Fikrimce, şu an İran için en rasyonel seçenek ABD ile uzlaşmaya gitmektir. Eğer ABD İran’dan istediğini alırsa, ona sadece güvenlik garantisi vermekle kalmayacak, aynı zamanda İsrail’e karşı daha “mesafeli” duracaktır. Her ne kadar Tel Aviv, Tahran-Washington yakınlaşmasından rahatsız olacak ve buna engel olmaya çalışacak olsa da durum budur.
Kenan Novruzov