Kasım Süleymani öldürüldükten sonra Suriye’de bozulan dengeleri lehine çevirmek için canhıraş bir hamle yapan İran Suriye’de Türkiye ile Rusya’yı karşı karşıya getirdi. İran bir taraftan yapısal sorunlarla boğuşurken diğer taraftan da Çin ile giriştiği stratejik işbirliğinin sonucu ülkesine gelen korona virüsü ile boğuşuyor. Bu iki büyük sıkıntı devam ederken Kasım Süleymani sonrası başta Suriye olmak üzere Yemen Lübnan Irakta yürüttüğü dış operasyonlarda büyük kayıp vermektedir. Bu mücadeleyi kaybederse İran’da büyük değişim yaşanacağı için Suriye’de idlip operasyonunu Beşar Esad’ın orduları içerisindeki güçleri ile İdlip harekatını başlattı. Yani İran Suriye’deki milislerini Esad’ın ordusu gibi harekete geçirdiği için resmiyette esat güçleri ile Türkiye arasında bir savaş görüntüsü ortaya çakmıştır. Bu ikircikli kriz karşısında Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in İdlib krizine ilişkin yaptığı telefon görüşmesinin ardından Ankara, Erdoğan, Putin, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Almanya Başbakanı Angela Merkel’in 5 Mart’ta İstanbul’da yapılacak olan dörtlü zirvede bir araya geleceklerini açıkladı.
Türkiye, Suriye rejim güçleri içerisindeki İran unsurlarının ülkenin batısını doğusuna bağlayan stratejik M4 karayoluna ulaşmak için yeni bir saldırı başlatmaya hazırlandıkları bilgisiyle birlikte İdlib bölgesine yönelik askeri takviyeyi artırdı.
Moskova’nın, büyük bir yanılsama içerisinde Şam rejimi görüntüsü altında İranın İdlib’de gerçekleştirdiği operasyonun devamı için verdiği desteği yinelerken, aynı zamanda Ankara’ya da güven vermeyi hedeflemesi dikkatlerden kaçmadı. Rusya İranın bu oyununu görmemezlikten gelmemesi gerekir ve Suriye’de İranın açtığı bu hileli stratejiye düşmemelidir. Aynı şekilde Türkiye adına Suriyede strateji geliştirenler Çin İran ittifakının Suriye’de Türkiye ile Rusya’yı karşı karşıya getirecek olan bu hamleyi iyi okumaları gerekir.
Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Verşinin, Suriye hükümetinin, Türkiye ile sınır bölgelerine ulaşma değil, terör saldırılarını durdurma misyonu olduğunu vurgulayan açıklaması Rusya’nın bölgedeki gelişmelerde İranın parmağını görmemeyi yeğlediğini göstermektedir. Suriye ordusu içinde konuşlanmış İran askerlerini Suriye ordusu olarak değerlendirmek ve bu idlip operasyonunu da rejim güçlerinin harekatı olarak görmek Rusya için ciddi sıkıntılara sebep olacak gibi gözükmektedir. 5 martta istanbulda gerçekleşecek olan zirvede idlip meselesinin arkasındaki İran amaç ve hedefi görülerek Suriye’ye barışın gelmesinin önündeki bir engel kaldırılmış olur.
Prof Dr Hasan Oktay 
