Jeopolitik en basit tanımı ile coğrafyanın politika üzerindeki etkilerini araştıran bir bilim dalı olarak tanımlanmaktadır. Fakat jeopolitik bu kısa ve doğru tanımının yanında çok daha derin bir içeriğe sahiptir ve önemli görevler üstlenmektedir. Jeopolitik her şeyden önce bir devlet idare bilimidir. İç ve dış politika dahil hayatın her alanına sirayet eden bütün konular jeopolitiğin ilgi alanına girer. Siyasi, askerî, ekonomik, bilimsel-teknolojik ve sosyo-kültürel konular doğrudan jeopolitiğin ilgilendiği alanlardır. Askerî ve milli güvenlik literatüründe bu parametreler milli güç unsurları olarak tanımlanmaktadır. Bu açıdan bakıldığında jeopolitik her şeyden önce siyasi, askerî, ekonomik, bilimsel-teknolojik ve sosyo-kültürel parametreleri dikkate alan bir güç analizi yöntemidir. Hem kendimizin hem de diğerlerinin sahip olduğu güç ve bunun bizim ve uluslararası sistem üzerindeki etkisi jeopolitik analiz yöntemleri ile ortaya çıkarılabilir. Devletler gücü, ortaya koydukları hedeflere ulaşmak için teksif ederler ve kullanırlar. Sahip olunan güç ile ortaya konan hedeflerin ele geçirilebilmesi; güç ile hedefin orantılı ve tutarlı olmasını gerektirir. Sahip olunan en az güçle hedefin ele geçirilmesi ve optimum bir yolun bulunması elzemdir. Sahip olunan güç ile ele geçirilemeyecek hedefler ortaya koymak ve bu yolda ilerlemek devletleri felaketlere sürekler ve tarih bunun örnekleri ile doludur.
Devletlerin sahip oldukları güç ile ortaya koydukları hedeflere ulaşması için izlenen yol ve yöntemler literatürde “strateji” olarak tanımlanmaktadır. Strateji hedefe giden yol ve takip edilecek yöntem olarak ifade edilebilir. Jeopolitik ve strateji kavramlarının bu şekilde tanımlama ihtiyacı bu kavramların doğru bir şekilde kullanılmamasından kaynaklanmaktadır. Sıklıkla yapılan hata “jeopolitik konum” kavramının kullanılmasıdır. Bir ülkenin “jeopolitik konumu” değil ancak “coğrafî konumu”ndan bahsedebiliriz. Bununla birlikte bir ülkenin “coğrafî konumu”nun yanında “jeopolitik durumu”ndan söz edebiliriz. Bu kavramların yerli yerinde kullanılması bilimsel literatür açısından büyük önem taşımaktadır. Bununla birlikte bir bilim dalı olan jeopolitiğin alt dallarını jeoekonomi ve jeokültür olarak tanımlayabiliriz ve bu noktada da jeoekonomik durum ve jeokültürel durum kavramlarının kullanılmasının uygun olacağını belirtebiliriz.
Son olarak jeostrateji kavramına da açıklık getirmemiz gerekmektedir. Çünkü jeostrateji kavramının da sıklıkla yanlış yerlerde kullanıldığını görmekteyiz. Jeostrateji jeopolitik çıkarların stratejik yönetimi olarak tanımlanabilir. Bu noktada bir ülkenin veya konunun stratejik öneminden bahsederken, ancak jeostratejik değerinden bahsedebiliriz.
Yapmış olduğumuz bu değerlendirmenin amacı jeopolitik durum, coğrafî konum, jeoekonomik ve jeokültürel durum, stratejik değer ve jeostratejik önem kavramlarının bilimsel olma hassasiyeti ile doğru şekilde kullanılmasını sağlamaktır.
kafkassam