Tarihsel şahsiyetleri ortaya çıkaran, dönemin şartlarıdır, yaşadıkları çevredir, aldıkları eğitimdir, meydana gelen olayları çözme becerileridir, kriz yönetme yetenekleridir. Dolayısıyla her şahsiyetin ortaya çıkma tecrübeleri kendine münhasır ve birbirinden farklıdır. Bu nedenle bunlar arasında kıyaslama yapmak, birini ötekine üstün veya aşağı görmek çok doğru bir yaklaşım değildir.
Duygusal yönümüz genelde ağır bastığı için sevgimizi de öfkemizi de zirvelerde yaşıyoruz. Tarihimizin bir parçası olan şahsiyetleri doğrularıyla, yanlışlarıyla, iyi veya kötü yönleri ile bir bütün olarak kabul etmiyoruz. Hatta neredeyse ifrat-tefrit kıvamında eleştirilerimiz oluyor…
Bu durum maalesef Enver Paşa ve Mustafa Kemal Paşa konusunda da yaşanmaktadır. Son günlerde sosyal medya üzerinden bazılarının yoğun bir şekilde bu tartışmayı alevlendirdikleri dikkat çekmektedir. Her iki şahsiyet de Türk tarihinde önemli rolü olan kişilerdir. Birini, diğerine karşı değerlendirmek bir anlam ifade etmez. Her iki Paşa da vatan sevgisiyle krizlere çözüm arayan Osmanlı devletinin son yıllarında yetişmiş iki kurmay askeridir. Her iki şahsiyetin de bu ülkeye önemli katkıları olmuştur.
Bu tür mukayeseleri gördüğümde aklıma hep şu anekdot gelir…
“Çankaya’da Enver Paşa hakkında atıp tutan bir milletvekiline karşı Mustafa Kemal Paşa şunları söyler:
-Enver bir güneş gibi doğmuş, bir gurup ihtişamıyla batmıştır. Lütfen bu bahsi tarihe bırakalım”
Ruhları şad, mekânları cennet olsun…
Prof Dr Salim Gökçen