Fransa Cənubi Qafqazda gərginliyi artırır. Ermənistanı sürətlə silahlandıran rəsmi Paris regionda sülhə mane olur.

Diqqətçəkən digər məqam isə Fransanın Ermənistanı silahlandırması fonunda Azərbaycanın Zəngəzura hücum edəcəyinə dair feyk informasiyaların tirajlanmasıdır. Halbuki rəsmi Bakı siyasi və ya hərbi müstəvidə Ermənistana qarşı aktivlik nümayiş etdirmir. Azərbaycanın Ermənistanın cənub ərazilərinə hücum etməsinə dair heç bir əsaslı arqument yoxdur.

Fransa Cənubi Qafqazda gərginliyi artırmaq prosesinə Gürcüstanı da cəlb edib. Məsələ ondadır ki, Parisin Ermənistana satdığı silahların Gürcüstanın Poti limanından daşındığı ilə bağlı ciddi faktlar var.

Gürcüstan 44 günlük İkinci Qarabağ müharibəsi və sonrasında Rusiya və Qərbdən Ermənistana silah yardımı etməsinə icazə verməyib. Hətta Gürcüstanın bu mövqeyinə görə Rusya Ermənistana göndərdiyi 500 tona yaxın silah-sursatı İran üzərindən çatdırmalı olmuşdu.

İndiki məqamda sual yaranır: Əvvəllər bənzər cəhdlərə mane olan Gürcüstanın indi buna icazə verməsinin səbəbi nədir?

Əvvəla, onu demək lazımdır ki, Gürcüstan və Azərbaycan arasında heç bir problem yoxdur. Əksinə, iki ölkənin münasibətləri tarixinin ən yaxşı dövrünü yaşayır. Lakin rəsmi Tiflisin belə addım atmasının iki əsas səbəbi ola bilər:

Birincisi, Gürcüstan Avropa İttifaqına namizəd statusu alıb. Bu məsələdə Fransanın dəstək verməsi istisna deyil. Rəsmi Tiflis məhz bu yolla Parisə minnətdarlığını bildirir. Bundan başqa, Aİ-yə tamhüquqlu üzvlük üçün Fransanın dəstəyinin davam etməsini istəyir. Lakin Tiflis Parisə bu məsələdə etibar edərək ciddi səhvə yol verir.

Məsələ ondadır ki, Abxaziya və Cənubi Osetiya münaqişələri qaldığı, habelə Qərbin tələb etdiyi demokratik institutlar Gürcüstanda tətbiq edilmədiyi təqdirdə rəsmi Tiflis Aİ-yə üzv ola bilməyəcək. Bundan başqa, Aİ üzvləri Gürcüstanın sırf imtiyazlardan yararlanmaq üçün üzv olmaq istədiyini bilir. Aİ-yə isə daha çox güclü iqtisadiyyatı olan ölkələr lazımdır.

İkincisi, Gürcüstan Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin normallaşmasından ehtiyat edir. Əslində, Tiflisin ehtiyat etdiyi məsələ Zəngəzur yolunun açılmasıdır. Tiflis düşünür ki, yekun sülh müqaviləsinin imzalanmasından sonra bu yol açılacaq və Gürcüstan Azərbaycanın regional layihələrindən kənarda qalacaq. Halbuki bu narahatlıq əsassızdır, çünki Ermənistanla icra ediləcək yeni layihələr Gürcüstanla layihələrin əhəmiyyətini azaltmır. Əksinə Bakı mövcud boru xətlərinin ötürücülük qabiliyyətini artırmaq üçün yeni sazişlər imzalaya bilər. Bundan başqa, Ermənistanla yekun sülh müqaviləsi imzalansa da, hər hansı iqtisadi layihənin icrası illər çəkə bilər.

Fransa təkcə Cənubi Qafqazda gərginliyi artırmır, həm də Azərbaycanın Balkan ölkələri, hətta Türkiyə ilə münasibətlərini pozmaq istəyir. Belə ki, Fransanın Ermənistana silahları Gürcüstan üzərindən göndərməsi bu silahların Gürcüstana haradan gəldiyi sualını gündəmə gətirir.

İndiki məqamda üç variant var: Rumıniya, Bolqarıstan və Türkiyə. Rəsmi Ankaranın Fransanın İstanbul boğazından silah daşımasına icazə verdiyini düşünmürəm. Lakin bu ehtimalın özü belə Ankara ilə Bakı arasında gərginliyə hesablanıb. Rumıniya və Bolqarıstana gəldikdə isə bu versiya realdır. Xüsusilə Rumıniyanın Konstanta limanından istifadə edilməsi ehtimalı yüksəkdir.

Düzdür, bütün bunlar Azərbaycanın Gürcüstan, Bolqarıstan, Rumıniya ilə münasibətlərinə təsir etməsə də, xarici siyasətdə müəyyən korrektələr etməsinə səbəb ola bilər. Xüsusilə hər üç ölkəyə satılan mavi qazın qiymətinin artırılması ən effektiv etiraz ola bilər.

Turan Rzayev