Bugünlerde Ermenistan’ın jeostratejik hamlelerine bakıldığında bir taraftan Karabağ sorununu çözerek, şimdiye kadar dışlandığı bölgenin bir parçası olarak gelişmişlik düzeyini yükseltmek ve Rusya’nın yörüngesinden kısmen çıkmak istediği, diğer yandan da Rusya’nın desteğini kaybetmeden Azerbaycan ve Türkiye’ye karşı ulusal çıkarlarını koruma refleksiyle hareket ettiği söylenebilir. Bu nedenle Armen Sarkisyan’ın seçilmesi sadece Ermenistan’ın dış politikada gerçekleştireceği makas değişikliğinin habercisi görülmemeli. Ermenistan’daki mevcut iktidarın ve Meclisin Reven/Erivan doğumlu Armen Sarkisyan tercihi, Dağlık Karabağ (Artsakh) kökenli politikacıların baskın olduğu siyasi yaşamın yeniden dizayn edileceğini ortaya koyuyor. Dağlık Karabağ Özerk Oblastı’ndan Ermenistan devlet kademesinde etkin olanların tasfiyesi gerçekleştiriliyor. Bu tasfiye hareketlerinin sonucunda Dağlık Karabağ sorunu; Azerbaycan ve Ermenistan iktidarlarının beslendiği milli dava olmaktan çıkabilir. Azerbaycan ve Ermenistan’da iktidara gelen tüm aktörler, otoriter ve güvenlik odaklı bir siyasal algıya oynuyor. Adeta ekmek teknesi. Her iki ülkede bir diğerinin düşmanlığıyla ayakta duruyor. Neden mi? Çünkü Başkanlık sistemine dayalı yönetim yapısına sahip Ermenistan’da milliyetçilik ve güvenlik odaklı siyasal algı o kadar kuvvetli ki, Sovyetler Birliğinin dağılmasından sonra bağımsızlık ilan edilen Ermenistan’da, Devlet Başkanlığı koltuğuna oturan isimlerin tamamının Dağlık Karabağ kökenli ya da bu bölgenin Azerbaycan’dan koparılması esnasında önemli bir rol oynayan isimlerden oluşması asla tesadüf değildir. Sebebine gelince; diaspora Ermenilerinin çatışmacı tutumu belirleyici olduğu kadar Ermeni toplumunun bütün benliğini adeta esir almış olan “sözde soykırım” faktörünün de önemli bir payı var.(1)

Ermenistan’da temiz bağırsaklar operasyonu başladı. Yolsuzluk görünümlü bu operasyonlar, hiç şüpheniz olmasın Dağlık Karabağ kökenli karar verici aktörlerin tasfiyesinden başka bir şey değil. Çünkü bunlar Ermenistan’a ayak bağı. Serj Sarkisyan’ın sokak gösterileri ile çantada keklik gördüğü Başbakanlıktan arkasına baka baka uzaklaştırılmasının devamı sayılabilecek bir başka gelişme de Karabağ Savaşı kahramanı olarak bilinen Tümgeneral Manvel Grigoryan’ın tutuklanması. Ermenistan Milli Güvenlik Servis ekiplerinin 16 Haziran’da milletvekili, Manvel Grigoryan’ın evinde ve yazlığında yaptıkları aramada onlarca ruhsatsız silah, garajında Karabağ için bağışlanmış birçok araç ve ordu için özel üretilmiş gıda malzemesi ele geçirilmişti. Aramadan sonra gözaltına alınan Manvel Grigoryan’ın milletvekili dokunulmazlığı Ermenistan Parlamentosu’nda yapılan oylamayla kaldırıldı. Bu olaydan önce geçtiğimiz mayıs ayının başlarında Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Ermenistan Emniyet Başkanı Vladimir Gasparyan’ı ve Ermenistan Milli Güvenlik Servisi başkanı Georgi Kutoyan’ı görevden uzaklaştırma önerisini Cumhurbaşkanı Armen Sarkisyan’a sunmuş, sonrasında Başkent Yerevan’ın Emniyet Müdür Yardımcısı olan Valeri Osipyan, Başbakan’ın önerisi ile Cumhurbaşkanı Armen Sarkisyan tarafından Ermenistan Emniyet Genel Müdürü görevine atanmıştı. Cumhurbaşkanı, Paşinyan tarafından Ermenistan Milli Güvenlik Servisi’nin Müdürlüğü’ne getirilen Artur Vanetsyan’ın atamasını da onaylamıştı.(2)

Tümgeneral Manvel Grigoryan’a yönelik operasyonların bu görev değişikliğinin hemen ardından gelmesi dikkat çekici. Çünkü Manvel Grigoryan’ın ikamet adreslerinde yapılan aramalarda elde edilen dokümanlar, bulguların görüntüleri, Ermenistan Başbakanı Paşinyan’ın atamasını yaptığı Artur Vanetsyan’ın başında bulunduğu Ermenistan Ulusal Güvenlik Servisi’nce (NSS) sosyal medyaya servis edilmiş, kamuoyunda Manvel Grigoryan’ın aleyhine ortam oluşması sağlanmıştı. Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Grigoryan’ın tutuklanması üzere Facebook resmi sayfasından paylaştığı videoda Grigoryan’ın sadece ruhsatsız silah bulundurma değil 2016 Nisan ayı 4 günlük savaşı sırasında askerlere gönderilen yardıma el koymasıyla suçlandığını açıkladı. Ermenistan devlet kanalı, Milli Güvenlik Servisi’nin Grigoryan’a ait evler ve binalarda yaptığı arama sırasında çektiği görüntüleri yayınladı.16 Haziran 2018’de Vagharshapat’taki evinde, ateşli silah ve mühimmat bulundurmakla suçlandı ve Ulusal Güvenlik Servisi tarafından tutuklandı. Başbakan Nikol Paşinyan da, 2016 Dağlık Karabağ çatışmalarında okul çocuklarının gönderdiği Azerbaycanlı savaş gemisinde askerlere yönelik yardım çaldığını iddia etti. Sosyal medyada büyük yankı bulan video kamuoyunda Grigoryan’a karşı milli kahraman algısını değiştirdi. Sosyal medya kullanıcıları onun hakkında kahraman değil “hain” ve “hırsız” sözcükleri kullandı.

Manvel Grigoryan2ın tutuklanmasına yönelik operasyonu yöneten, Ermenistan Ulusal Güvenlik Servisi (NSS) başkanı Artur Vanetsyan, 8 Aralık 1979′ Erivan doğumlu. Ermenistan Devlet Tarım Üniversitesi’nde okudu. Saint Petersburg Üniversitesi Dış Ekonomik İlişkiler ve Hukuk ve RF Federal Güvenlik Hizmet Akademisi’nden mezun. 2000 yılından beri Ulusal Güvenlik Servisi’nde çalışıyor.(3) Ailesinde hükümet görevinde bulunan tek kişi değil. Artur Vanetsyan’ın annesi 61 yaşındaki Margarit Azaryan’da üst düzey bürokrat. Artur’un annesi Margarit Azaryan 2002-2011 yılları arasında Kamu Hizmeti Konseyi üyesiydi. 2011 yılında Cumhurbaşkanlığı Personel Kurulu Başkanı olarak atanmış, ayrıca Ermenistan’ın Kamu Yönetimi Akademisi yönetim kurulunda yer almıştı. Başkanlık Konseyi Yönetim Kurulu Başkanı Margarit Azaryan’ın eşi ve Artur Vanetsyan’ın babası ise işadamı. Gagik Vanetsyan. Artur Vanetsyan’ın babası Gagik Vanetsyan 2012’de kurduğu çiçek ithalatçısı Av Group Ltd. Şirketinin sahibi. Şirket halen faaliyet gösteriyor ve GagikVanetsyan tek hissedarı. Aile dolar milyarderi ve gayrimenkul zengini.(4)“Vatan Koruyucusu Gönüllüler Birliği” Başkanı Tümgeneral Manvel Grigoryan’a ait evlerde yapılan aramalarda onlarca ruhsatsız silah, binlerce merminin yanı sıra, Karabağ’da Nisan 2016’da ortaya çıkan dört günlük savaş esnasında Karabağ’a bağışlanan askeri araçlar ve ordu için üretilen gıda ve hijyen ürünleri bulundu. Girgoryan’ın evinde aynı zamanda onlarca gayrimenkul tapusu ele geçirildi. Manvel Grigoryan’ın yazlık olarak kullandığı evin arazisinde hayvanat bahçesi kurduğu ortaya çıktı. Milli Güvenlik Servisi, Ermenistan ordusu için üretilen ve satışa tabi olmayan, farklı bireyler, okullar ve dernekler tarafından Karabağ bölgesinde askerlik yapanlara bağışlanan gıdanın, hayvanat bahçesinde tutulan ayı ve kaplanları beslemek için kullanıldığı bilgisini paylaştı.

Bu görüntülerim ardından Parlamentoda Cumhuriyetçi Grubun mensubu olan milletvekili Manvel Grigoryan’ın tutuklanması için Başsavcı Artur Davtyan, Ermenistan Parlamentosu’na başvurdu. Gizli oylamada 77 milletvekili Grigoryan’ın dokunulmazlığının kaldırılmasına ‘evet’ dedi. Oylamaya katılan 82 milletvekilinden 3’ü dokunulmazlığın kaldırılmasının aleyhine oy kullandı. Ecmiatsin Belediye Başkanı, Manvel Grigoryan’ın oğlu Karen Grigoryan istifa etmek zorunda kaldı. Belediye Başkanı’nın istifasını talep eden protestolara rağmen Grigoryan, seçilmiş bir belediye başkanı olduğunu ve istifa etmeyeceğini açıklamıştı.(5) Ermenistan Ejmiatsin kentinde günler önce Manvel Grigoryan’a ve oğlu Belediye Başkanı Karen Grigoryan’a karşı protestolar başlamıştı. Protestoların arkasında yurtdışında yaşayan zengin iş adamı Artur Asatryan’ın olduğu söyleniyordu. Asatryan da Grigoryan’ın tutuklandığı gün ruhsatsız silah bulundurma suçlamasıyla yakalandı. Belediye Başkanı Grigoryan ise kendisinin gitmesini talep eden protestoculara karşı oturma eylemi başlatmıştı. Bir gün sonra babasının tutuklanması ve suçlamalarının ardından Belediye Başkanlığı’ndan istifa ettiğini açıklamak zorunda kaldı. Manvel Grigoryan’ın siyaset sahnesine çıkışı, Ermenistan Cumhuriyeti’nin eski başbakanı ve Ermenistan Silahlı Kuvvetleri’nin kurucusu Vazgen Sarkisyan’ın, meclisi basan gazeteci Nairi Hunanyan tarafından 27 Ekim 1999’da Ermenistan Meclisinde yaptığı konuşma sırasında dönemin 7 bakanı ve Sovyetler birliği zamanındaki Ermeni lider Karen Demirciyan ile beraber suikastta öldürülmesinden sonra gerçekleşti.

Ermeni ordusunun Dağlık Karabağ’a saldırısında da en büyük destekçisi Ruslar olmuştu. Rusya Ermenistan’ın kendi kontrolünden çıkmasını istemiyor. Türkiye ile Ermenistan’ın yakınlaşması Rusya’nın işine gelmediğinden Türkiye’nin bölgesel müttefiki ve dostu Azerbaycan’a, Ermeni ordusunu musallat ediyor. Alpaslan Türkeş’in girişimleri başlayan Türkiye Ermenistan görüşmelerini de Rus gizli servisinin sabote ettiği sonradan anlaşılmış, görüşmelere onay veren Ermeni liderler sonraki süreçte tasfiye edilmişti. 1991-1998 yılları arasında Ermenistan Devlet Başkanlığı görevinde bulunan Suriye doğumlu Levon ter Petrosyan, ekonomik kriz ve artan muhalefet baskısıyla 3 Şubat 1998de görevinden istifa etti. Petrosyan’ı istifaya zorlayan Ermenistan savunma bakanlığı ve başbakanlık görevlerinde bulunan Vazgen Sarkisyan, Ermenistan Meclisinde konuşma yaptığı sırada kabinesinde yedi bakan ve Sovyet dönemi Ermeni liderlerinden Karen Demirciyan ile birlikte Meclisi dört silahlı militanla basan Taşnak Partili Nairi Hunanyan tarafından öldürüldü. Ne derece doğru bilinmez ama olayın gerçekleştiği tarihte Rusya Federal Güvenlik Servisinin eski bir üst düzey yetkilisi olan Albay rütbeli Aleksandr Litvinenko, Moskova yönetiminin Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki Dağlık Karabağ sorununun diplomatik yolla çözümünü engellemek için bu suikast komplosunu organize ettiği iddiasını gündeme getirmişti. Daha sonra İngiltere’de yaşamaya başlayan Albaya göre; bu saldırı olmasaydı Ermenistan Cumhurbaşkanı Robert Koçaryan ile Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın Aralık 1999’da İstanbul’daki zirvesinde bir barış anlaşması imzalayacaktı. Aleksandr Litvinenko Rus Askeri istihbaratının bu menfur suikastın planlayıcısı olduğunu ve Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki anlaşmayı engellediğini gündeme taşımıştı.(6) Manvel Grigoryan’ın, Vazgen Sarkisyan ile birlikte yedi bakan ve Karen Demirciyan’ın öldürüldüğü suikastla ilgisinin olup olmadığı önümüzdeki günlerde ortaya çıkacak gibi görünüyor.

Aralık 1999’da Karabağ Savaşı muhariplerinden, Tuğgeneral Manvel Grigoryan «Yerkrapah Gönüllüler Birliği» (YGB) başkanlığına seçildi. Manvel Grigoryan, 1988-90’lı yıllarda Gönüllü Birliklerin oluşumunda yer aldı, Etchmiatsin Gönüllü Birliğini yönetti. Ölümünden sonra Vazgen Sarkisyan; Manvel Grigoryan tarafından ″Ebedi başkan″ olarak ilan edildi. YGB 1993 yılında kurulan YGB bünyesinde büyük çoğunluğu Karabağ Savaşı muharibi 10 bin üyesi bulunuyor.(7) Manvel Grigoryan’ın biletinin kesilmesine neden olan en son cürmü; 18 Şubat’ta Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan’ı desteleyeceklerini açıklamasıydı. Manvel Grigoryan 14 Temmuz 1956’da Ermenistan’ın orta bölgesinde yer alan Armavir (Serdarabad) eyaletine bağlı Şafak anlamını taşıyan ve Aziz Karapet Manastırının bulunduğu Arshaluys’ta doğdu. Sekiz çocuğu var. Bunlardan biri de uluslararası satranç şampiyonu ve Ecmiatsin Belediye Başkanlığından istifa eden Karen Grigoryan. Manvel; 1975’ten 1977’ye kadar Sovyet Ordusunda görev yaptı. 1993 yılında Stepanakert Devlet Üniversitesi’nden ve 1998’de Erivan Devlet Üniversitesi’nden mezun oldu. 1993’te, silahlı kuvvetlerin 83. Tugay Komutanı olarak atandı. 1996-2000 yılları arasında Ermenistan Cumhuriyeti Savunma Bakanlığı’nın ilk kolordu Komutanı olarak terfi ettirildi ve Büyük General unvanını kazandı. 2000 yılında Grigoryan Ermenistan Cumhuriyeti Savunma Bakan Yardımcısı oldu.6 Mayıs 2012’de, Ermenistan Cumhuriyet Partisinden milletvekili seçildi.(8)

Ermenistan’da bunlar yaşanırken Azerbaycan biraz durulmuş gibi mi yoksa fırtına öncesi sessizliği mi yaşıyor? Ya Türkiye?

Bakınız:
1- http://kafkassam.com/ermenistanda-the-wests-man-batinin-adami-neden-cumhurbaskani-secildi.html
2- https://www.ermenihaber.am/tr/news/2018/05/11/Pa%C5%9Finyan-Ermenistan/129005
3- http://hetq.am/eng/news/88792/armenias-new-government-short-cvs-and-contacts.html
4- https://www.newsinfo.am/eng/article/view/VJbGJ11AV
5- http://www.agos.com.tr/tr/yazi/20810/tumgeneralin-dokunulmazligi-kaldirildi
6- http://fikrikadim.com/azerbaycan-rusyayi-suriyede-destekledi/
7- https://news.am/tur/news/93887.html
8- http://www.parliament.am/deputies.php?ID=1060&sel=details&lang=eng -https://hyetert.org/2018/06/20/ermeni-tumgeneral-manvel-grigoryanin-dokunulmazligi-kaldirildi/ – https://www.ermenihaber.am/tr/news/2018/06/18/Ermenistan-general-Manvel/131471

Ömür Çelikdönmez
Twitter: @oc32oc39