Aleksey Gonçarenko: Rusya-Ukrayna barış planı

Ukrayna Milletvekili Aleksey Gonçarenko, ABD medyasının duyurduğu barış planını dün akşam Telegram kanalında yayımlandı. Plan, Ukrayna’nın egemenliği, 2022’de Rusya ile anlaşma imzalamış bölgelerin statüsü, nükleer silahlanma ve Moskova’nın dondurulmuş varlıkları gibi konuları kapsayan 28 maddeden oluşuyor.

ABD yetkilileri, Milletvekili tarafından yayımlanan belgenin gerçekliğine ilişkin henüz yorum yapmadı. Belgede yer alan bazı maddeler daha önce Politico, Reuters, Financial Times ve diğer yayın organları tarafından da aktarılmıştı.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, ABD Başkanı Donald Trump tarafından onaylanan ve Kiev’in büyük tavizler vermesini içeren planı doğrudan reddetmedi ve müzakere hazır olduğunu açıkladı.

Rus rbc.ru sitesinin Ukrayna dilinden çevirdiği 28 maddelik plan şöyle:

1. Ukrayna’nın egemenliği teyit edilecek.

2. Rusya, Ukrayna ve Avrupa arasında kapsamlı bir saldırmazlık anlaşması imzalanacak. Son 30 yıldaki tüm anlaşmazlıklar çözümlenmiş sayılacak.

3. Rusya’nın komşu ülkelere saldırmaması, NATO’nun ise genişlemeyi durdurması bekleniyor.

4. ABD arabuluculuğunda Rusya ve NATO arasında güvenlik konularında diyalog yürütülecek, küresel güvenlik ve ekonomik gelişim için iş birliği zemini oluşturulacak.

5. Ukrayna güvenilir güvenlik garantileri alacak.

6. Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin personel sayısı 600.000 ile sınırlandırılacak.

7. Ukrayna, NATO’ya katılmayacağını anayasasına madde olarak ekleyecek, NATO ise Ukrayna’yı gelecekte hiçbir zaman ittifaka almayacağını kayda geçirecek.

8. NATO, Ukrayna topraklarında asker konuşlandırmayacak.

9. Avrupa savaş uçakları Polonya’ya konuşlandırılacak.

10. ABD güvenlik garantileri:

a) ABD, sağladığı güvenlik garantilerine karşılık tazminat alacak.
b) Ukrayna Rusya’ya saldırırsa garantiyi kaybedecek.
c) Rusya Ukrayna’ya saldırırsa, askeri yanıt verilecek; yaptırımlar geri getirilecek ve mevcut anlaşma avantajları iptal edilecek.
d) Ukrayna sebepsiz yere Moskova veya St. Petersburg’a füze fırlatırsa garanti geçersiz sayılacak.

11. Ukrayna’nın AB üyeliği hakkı korunacak; üyelik değerlendirilirken ülkeye Avrupa pazarına ayrıcalıklı erişim sağlanacak.

12. Ukrayna için küresel kapsamlı yeniden inşa programı:

a) Hızla büyüyen sektörler için Ukrayna Kalkınma Fonu kurulacak (teknoloji, veri merkezleri, yapay zekâ vb.).
b) ABD, Ukrayna ile gaz altyapısının ortak işletilmesi, yenilenmesi ve modernizasyonunda iş birliği yapacak.
c) Savaş bölgelerinin yeniden inşası ve modernizasyonu desteklenecek.
d) Altyapı geliştirme projeleri yürütülecek.
e) Doğal kaynak ve maden çıkarma projeleri desteklenecek.
f) Dünya Bankası bu çabalara özel finansman sağlayacak.

13. Rusya dünya ekonomisine yeniden entegre edilecek:

a) Yaptırımlar kademeli ve bireysel olarak kaldırılacak.
b) Enerji, doğal kaynaklar, altyapı, yapay zekâ, veri merkezleri ve Arktik bölgesi dahil olmak üzere uzun vadeli ABD–Rusya ekonomik iş birliği anlaşması imzalanacak.
c) Rusya G8’e yeniden davet edilecek.

14. Dondurulmuş varlıkların kullanımı:

100 milyar ABD doları tutarındaki Rus varlığı Ukrayna’nın yeniden inşasına yönlendirilecek; bu fondan elde edilen kârın %50’si ABD’ye ait olacak.
Avrupa da Ukrayna yatırımlarını artırmak için ek 100 milyar dolar sağlayacak.
Avrupa’daki dondurulmuş Rus varlıkları serbest bırakılacak.
Geri kalan Rus varlıkları ABD–Rusya ortak yatırım fonuna aktarılacak ve iki ülke arasında ortak projelerde kullanılacak.
Bu düzenlemeyle taraflar arasındaki ekonomik bağımlılığın artırılması ve savaş riskinin azaltılması hedefleniyor.

15. Anlaşmanın uygulanmasını sağlamak için ABD–Rusya ortak güvenlik çalışma grubu kurulacak.

16. Rusya, Ukrayna ve Avrupa’ya yönelik saldırmazlık politikasını yasalaştıracak.

17. ABD ve Rusya, nükleer silahların kontrolü ve yayılmasının önlenmesine dair anlaşmaları sürdürmek üzere uzlaşacak. (Süre dolan START anlaşmalarının uzatılması dahil.)

18. Ukrayna nükleer silahsız statüsünü koruyacak ve NPT’ye (Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması) bağlı kalacak.

19. Zaporijya Nükleer Santrali IAEA denetiminde yeniden faaliyete geçecek ve üretilen enerji %50 Rusya’ya, %50 Ukrayna’ya dağıtılacak.

20. İki ülke halkları arasında hoşgörü ve kültürel anlayış için sosyal programlar uygulanacak:

a) Ukrayna, AB standartlarına uygun dini hoşgörü ve dil hakları politikaları benimseyecek.
b) Her iki ülke medya ve eğitim alanındaki tüm kısıtlamaları kaldıracak.
c) Nazizm ideolojisi ve buna bağlı hareketler tamamen yasaklanacak.

21. Toprak düzenlemeleri:

a) Kırım, Luhansk ve Donetsk Rusya’ya ait sayılacak; ABD de dahil uluslararası tanıma sağlanacak.
b) Herson ve Zaporijya cephe hattı boyunca dondurulmuş statü kazanacak; fiili kontrol hattı esas alınacak.
c) Rusya, bu beş bölge dışındaki diğer toprak iddialarından vazgeçecek.
d) Ukrayna kontrolündeki bazı Donetsk bölgeleri boşaltılacak ve uluslararası tanınan silahsız tampon bölge oluşturulacak; Rusya bu bölgeye asker sokmayacak.

22. Taraflar mevcut sınırların güç yoluyla değiştirilmemesi konusunda anlaşacak. Bu şart ihlal edilirse güvenlik garantileri uygulanmayacak.

23. Rusya, Ukrayna’nın Dnipro Nehri’ni ticari amaçlar için kullanmasına engel olmayacak; Karadeniz üzerinden tahıl sevkiyatına serbest erişim sağlanacak.

24. İnsani maddeler:

a) Tüm askerî esirler ve cenazeler “tümü tümüne” ilkesiyle değiştirilecek.
b) Sivil rehineler ve kaçırılmış çocuklar iade edilecek.
c) Aile birleşimi programı başlatılacak.
d) Savaş mağdurlarının yardımına yönelik önlemler uygulanacak.

25. Ukrayna’da 100 gün içinde seçim yapılacak.

26. Savaş sürecine katılan tüm taraflara tam af verilecek; taraflar gelecekte hukuki talepte bulunmayacak.

27. Anlaşma hukuken bağlayıcı olacak ve uygulama ABD eski Başkanı Donald Trump’ın başkanlık edeceği “Barış Konseyi” tarafından denetlenecek. İhlaller yaptırımla sonuçlanacak.

28. Tarafların anlaşmayı kabul etmesi halinde, her iki tarafın belirlenen pozisyonlara çekilmesinin ardından ateşkes derhal yürürlüğe girecek.