“Ya İstiklal Ya Ölüm” dizisini tarihçi gözüyle izledim. Dizi 16 Mart 1920 İstanbul’un resmi işgali ve hemen sonraki günlerde İstanbul ve Ankara’da yaşanan gelişmelere değiniyor. 16 Mart’ın tarihimizdeki yeri önemlidir. İngilizlerin İstanbul’u Türklere bırakmamak için ellerini güçlendirme çabalarının bir yansımasıdır. İngilizler 16 Mart günü askerlerimizi şehit etmişler, bir çok vatansever insanı tutuklayıp Malta’ya sürgüne göndermişlerdir. Bunlar arasında Çanakkale Deniz savaşının kahramanı Cevat Çobanlı Paşa da vardır. İngilizler bu şekilde davranarak İstanbul ve ülke genelinde bir korku ve dehşet havası yaratmak, Türkleri psikolojik anlamda sindirip direnme güçlerini yıkmak istediler. Fakat başarılı olamadılar. Bu dönemde Atatürk “Şerefsiz, istiklâlsiz, esir bir millet çocukları olarak yaşamak yerine efendice ve kahramanca ölmek elbette şayan-ı tercihtir” diyerek milletine yol gösteriyordu. Diziye dönecek olursak, bu süreç içinde gerek Ankara, gerekse İstanbul’da yaşananlar gerçekçi bir şekilde işleniyor. Olaylar gerçek, karakterler gerçek. Atatürk’ün bütün konuşmaları kaynağından araştırılarak aktarılmış. Dizinin yapımcıları hakkında bir bilgim yok. Tarih danışmanı ise çok iyi tanıdığım değerli bir kardeşim. Prof. Dr. Ali Satan. Kendisi dönemin uzmanıdır ve bu anlamda diziye ciddi bir katkı verdiğini düşünüyorum. Bu güzel diziye emeği geçen herkesi kutluyorum. Herkesi izlemeye davet ediyorum. 16 Mart ile ilgili son bir not. 1 Kasım 1922 tarihinde saltanat kaldırılırken “Osmanlı Hükümeti’nin 16 Mart 1920 tarihinden itibaren tarihe karıştığı” ibaresine yer verilmiştir. Buradaki devlette devamlılık vurgusu önemli. Dikkat edilirse tarihe karıştığı söylenen Osmanlı Hükümeti’dir. Bunun diğer anlamı Türk Devleti’nin devam ettiğidir

Vahdettin Engin