10 Haziran’da Kazan kraliçesi Suyimbiyke’nin anıtı Kasimov’da açıldı. Kraliçe Suyimbiyke’nin adını taşıyan meydanda, Han’ın camisinin ve Kasimov krallığının hükümdarı Şah Ali’nin türbesinin yanında, sekiz köşeli bir yıldız şeklinde bir kaide üzerine tam uzunlukta bir figür yerleştirildi.
Suyimbiyke, ünlü Edige’nin soyundan gelen asil Nogay Bey Yusuf Yusupov’un kızıdır.
(Edige, Edige, 14. yüzyılın sonlarında ve 15. yüzyılın başlarında Altınordu’nun zindanıdır. Mangyt yurtunun kurucusu ve Nogay Ordusu’na başkanlık eden hanedanlığı).
Suyimbiyke, kadınsı güzelliğin, vatanseverlik ve insanlara özverili hizmetin bir standardı haline geldi.
Nogay prensesi, Kazan tahtının varisinin annesi, han’ın karısı, politikacı. Tarihimize girdi ve muazzam bir dönemin sembolü oldu.
Halkın anısına, Suyimbiyke’nin imajı, büyük bir tehlike anında Kazan hanlığının başına gelen cesur, güçlü iradeli bir kadın, devlet adamı olarak rolüyle bağlantılıdır ve tatar halkının ulusal bağımsızlığını korumak için çok şey yapmıştır.
Kendi içinde üç Postordyn devletini birleştirdi: Kazan Hanlığı, Nogay Ordusu ve Kırım Hanlığı, tarihsel hafıza için önemli olan.
Suyimbiyke, bu halkları birbirine bağlayan önemli bir köprüydü ve hala devam ediyor.
Suyimbiyke 1520’de doğdu. Yerli Nogay bozkırından Kazan’a, yaklaşık 12 yaşındayken, henüz yetişkinliğe ulaşmış olan hanlığın hükümdarı Jan – Ali’yle evlenmek üzere getirildi. Çocukları yoktu.
25 Eylül 1535’te Jan – Ali açıklanamayan koşullar altında öldürüldü. Kırım prensi Fetih Geray’ın oğlu Safa Giray tahtına katıldı. Suyimbiyke onun beşinci karısıydı. O, Safa – Giray’ı, Utyamyş – Giray’ın varisi olan bir oğlu doğurdu. 1549’da Safa Girey ölür. Suyimbiyke sevgili kocasının ölümü için acı bir şekilde yas tutuyordu. Kırım muhafızlarının valisi Safa Gireya Ulan Kuchan’ın yardımıyla, üç yaşındaki prens Utyamyş’in naibi oldu, aslında bir hükümdar oldu.
1549 ilkbaharından 1551 ortalarına kadar hüküm süren Suyimbiyke, köylüleri, küçük zanaatkarları ve tüccarları yüksek vergilerden muaf tutan bir dizi reform gerçekleştirdi. Bunun dışında kişisel kütüphaneyi Kul Şerif camii’ndeki medreseye teslim etti, hem öğretmenlere hem de öğrencilere kitaplarını kullanabileceği kitaplardan yararlandı.
Aynı zamanda kraliçe, eşinin gömüldüğü caminin bakımını üstlendi.
Ancak Kazan hanlığı’nda bir bölünme başladı. Gruplardan biri geleceğini egemen bir müslüman devlette, diğeri ise Moskova rusya’nın bir parçası olarak gördü. 1551’de, promosyon grubu devraldı ve rus çarı Groznıy İvan’a Suyimbiyke’ye verildi. Oğlu ve han hazinesiyle birlikte zorla konvoy eşliğinde Kazan’dan çıkarıldı. Bu olaylar Kazan chronicle’da canlı bir şekilde anlatılmıştır.
Bu kroniğe göre, Groznıy Ivan’ın emriyle Kazan’a gelen Serebryanıy prens, kraliçe’ye şu andan itibaren Moskova egemeninin esiri olduğunu ilan etti. Toplama için 10 gün ayrıldı, bundan sonra Moskova’ya transfer edildi. Tarihteki tek ouzan kraliçesinin saltanatı çok üzücü bir şekilde sona erdi.
Moskova’da eski kraliçe aceleyle Kasimov’lu han Şah Ali ile evlendi. Utyamysh’in tek oğlu Giray, onu Moskova yöneticilerinin taleplerine uygun olarak yetiştirmek için annesinden uzaklaştırıldı. Mucizevi bir manastırda vaftiz edildi ve yeni bir isim verildi – Alexander Safargireevich ve kralın mahkemesinde yaşamaya bırakıldı.
Suyimbiyke, yeni kocasını takip etmek için Kasimov şehrine (Ryazan bölgesi) gitti. Orada günlerini acı bir üzüntü ve azapla bitirdi.
Kırk yaşına ulaştıktan sonra Suyimbiyke vefat etti. Utyamyş – Girey annesini 9 yıl boyunca yaşadı ve 1566’da on bir yaşında öldü. Moskova kremlin’in Arkhangelsk katedrali’ne gömüldü. Suyimbiyke’nin kendisinin nasıl, tam olarak ne zaman ve nerede gömüldüğü bilinmemektedir.
Doğumunun kesin tarihi ve büyük kraliçe Suyimbiyke’nin ölüm tarihi bilinmemektedir.
Venera LukmanovaKafkassam
