Gambiya Cumhuriyeti, Afrika kıtasının batısında yer alan devlet. Ülke yüzölçümü açısından Afrika kıtasının en küçük ülkesi. Ülke Gambiya Nehri ‘nin her iki kıyısı boyunca kurulmuş olup, Atlas Okyanusu kıyısı hariç, tamamen Senegal ile çevrili bir konumda. Ülke genelinde 2013 tahmini nüfus sonuçlarına göre 1.740.860 kişi yaşıyor. Başkent, Atlantik Okyanusu kıyısında ada üzerine kurulu olan Banjul.Gambiya’nın ana gelir kaynaklarından biri turizm. Fakat ülkede yoksulluk yaygın. Gambiya bağımsızlığını 1965’te İngiltere’den kazandığında, aynı yıl ülkemiz tarafından da tanınan bir ülke.
Türkiye ve Gambiya arasındaki ilişkiler, 1980’lerin sonunda, Gambiya’nın Bulgaristan’daki Türk toplumunun haklarına uluslararası platformlarda verdiği destek sonrasında yoğunluk kazanıyor. Gambiya yönetimi, ülkemiz açısından önemli uluslararası konularda Türkiye’yi destekleyen bir tutum sergilediği gibi, her türlü konuda uluslararası platformlarda da ülkemizin yanında yer alıyor. Gambiya tabiki tüm bunları Türkiye’nin karakaşına kara gözüne hasret olduğu için yapmıyor. Gambiya tutunacak dal arayışında. Çünkü komşu ülke Senegal, sürekli müdahale edip durduğundan bağımsızlığının bir anlam ifade etmediğinin farkında. Geçtiğimiz yıl Senegal ordusunun başını çektiği Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu (ECOWAS) askeri gücü ülkeye müdahale etmişti.
Gambiya’nın genel dış politik perspektifinden Türkiye’ye bakış açısı, siyasi destek sağlamak ve mali-ekonomik yardım almak temelli. Ancak Gambiya’nın Türkiye’ye yönelik bu bakış açısının, Batı ülkelerinden farklı olarak, Türkiye’yi Müslüman kardeş ve yol gösterici/lider olarak görmek arzusundan kaynaklandığı söylenebilir. Fakat siyasi kariyeri öncesinde ABD ve Türkiye gibi ülkelerde askeri eğitimler almış Yahya Jammeh’in seçimleri kaybetmesinin sonrasında Gambiya devlet başkanlığına seçilen Adama Barrow’un talimatıyla Cuma günü tatil olmaktan çıkarılırken, ülkenin künyesinden “İslam Devleti” ibaresi de kaldırıldı.
Türkiye Yahya Jammeh’in döneminde Gambiya yönetiminin bu beklentilerini karşılıksız bırakmamış, Gambiya’yı, Sahra’nın Güneyindeki Afrika’da askeri alanda en yoğun ilişkileri tesis ettiğimiz ülke konumuna yükseltmişti. 1991- 2005 yılları arasında Türk Jandarma Eğitim Timi’nin Banjul’da görevlendirilmesi ve ardından Askeri Danışmanlık Mekanizması’nın kurulmasıyla kurulan özel nitelikli askeri ilişkiler, iki ülke arasındaki dostluk ve kardeşlik bağlarını pekiştirmesini ve Gambiya makamlarının Türkiye’ye yönelik destekçi yaklaşımını sürdürmesini sağlamıştır. Türkiye’de Gambiya Silahlı Kuvvetleri (GAF)’ne bugüne kadar verilen ve 7500 askerin eğitildiği askeri eğitim ve lojistik yardım sayesinde, GAF, hem ülke içi asayişi sağlayabilmiş, hem de BM Barışı Koruma Operasyonlarına asker gönderebilmiştir.
Gambiya yüz ölçümü bakımından Afrika’nın en küçük ülkesi. Coğrafi konumu eski Fransız sömürgesi olan Senegal’in bağrına sokulmus bir hançer gibi. Senegal’in çevreledigi Gambiya limanları sayesinde dış dünyaya açılabiliyor. Fransa’nın sömürgesi Senegal, 4 Nisan 1960’da bağımsızlığını ilan etmesine ragmen Senegal’in eğitim sistemini Fransızlar kontrol ediyor. Başkent Dakar’da Fransız ordu komutanlığı var. Ayrıca bizdeki mandacılar gibi Senegal’in Fransa’nın bir eyaleti olmasını isteyen elitler mevcut.
Gambiya Türkiye açısından önemli. Çünkü Gambiya’nın Atlas Okyanusu’na açılan küçükte olsa bir kıyısı mevcut ve Türkiye’nin Afrika’ya açılan kapısı. Cumhurbaşkanı Adam Barrow, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın davetiyle 11-15 Şubat 2018 tarihleri arasında Ankara’ya resmi bir ziyaret gerçekleştirdi. Cumhurbaşkanı Barrow’a Hükümet Genel Sekreteri ve Kamu Hizmetleri Başkanı Habib Saihou Drammeh, Dışişleri, Uluslararası İşbirliği ve Yurtdışında Yaşayan Gambiyalılar Bakanı Ousainou Darboe ve Ticaret, Bölgesel Entegrasyon ve İstihdam Bakanı Isatou Touray eşlik etmişti.
Gambiya ile sürdürülen dostluk ve kardeşlik ilişkileri çerçevesinde, iki ülke arasında çok sayıda Anlaşma, Protokol ve Mutabakat Zaptı imzalanmıştı. İşte bu anlaşmalar çerçevesinde
Türkiye; Batı Afrika ülkelerinden Gambiya ordusuna ekipman yardımı yaptı. Türkiye’den gelen donanımın başkent Banjul’daki askeri karargahta törenle sunuluşuna 2015’ten günümüze Gambiya Genelkurmay Başkan Yardımcılıgı görevini yürüten Tümgeneral Yankuba Drammeh, Türkiye’nin Banjul Büyükelçisi İsmail Sefa Yüceer ile çok sayıda asker katıldı.
Yankuba Drammeh Gambiya’nın kara kutusu ve en güçlü adamı.General Drammeh, Foni Kansala bölgesindeki Bwiam Kankuntu kasabasından. Önceki başkan Yahya Jammeh’i iktidara getiren 22 Temmuz 1994 darbesi sırasında, Drammeh Teğmendi ve çoğu subay gibi, aynı zamanda Mile II Devlet Merkez Cezaevi’ne götürüldü. Daha sonra serbest bırakıldı ve Gambiya Ulusal Ordusundaki görevine geri döndü. General Drammeh, Savunma İşleri Şefi olarak en üst sıraya kadar istikrarlı bir şekilde yükseldi. Gambiya’nın bir süre BM’de Misyon Başkan Yardımcılığı görevinde bulundu ve burada tekrar çağrılana ve tekrar Silahlı kuvvetlere yeniden yerleşene kadar görev yaptı. Geçtiğimiz Aralık ayında yapılan Başkanlık seçimleri boyunca, General Drammeh, Yahya Jammeh’in cumhurbaşkanlığı toplantılarında çok görüldü. Banjul’dan Basse’ye kadar tüm kampanyayı Jammeh’le birliktte yürütmüştü. Gambiya Merkez Bankası 2. Başkan Yardımcısı da Yankuba Drammeh. General Yankuba Drammeh Türkleri ve Türkiye’yi yakından tanıyor. Çünkü 2011 yılı sonlarında iki ülke arasında karşılıklı olarak Büyükelçiliklerin açılmasının ardından Gambiya’nın Ankara büyükelçiliğinde askeri ateşe ve büyükelçi yardımcısı olarak bulunmuştu. Yahya Jammeh gitti Adam Barrow geldi ama o hâlen görevinin başında.
Ömür Çelikdönmez
Twitter:@oc32oc39
