Özbekistan, büyük güçlerin ticaret ve yatırım fırsatlarına olan ilgisinin yoğunlaştığı bir ortamda mücadele ediyor.
Orta Asya’nın en kalabalık ülkesi, son zamanlarda büyük güçlerin ilgi odağı oldu ve bu durum, ABD ile ” benzeri görülmemiş düzeyde ” diplomatik temaslar , Avrupa Birliği liderliğiyle bölgesel bir zirveye ev sahipliği yapılması ve Taşkent ticaret fuarına katılan yüzlerce Rus yetkili ve yöneticinin yeni tamamlanan ziyaretiyle vurgulandı . Batı’nın ilgisi, Özbekistan’ın kritik minerallerin bol rezervlerine ve nükleer güç de dahil olmak üzere temiz enerji kaynakları geliştirme arzusuna odaklanıyor ; Rusya, Çin ile birlikte, üretim kapasitesi geliştirme de dahil olmak üzere daha geniş ticaret çıkarlarına sahip.
Şimdiye kadar yapılan tüm tartışmalar, ticaretin genişletilmesinin gelecekteki potansiyeli hakkında çok fazla iyimser jargon üretti, ancak elle tutulur çok az sonuç elde edildi. AB yetkilileri 12 milyar avroluk bir yatırım paketi duyurdu, ancak ayrıntılarda yetersizdi. Bu arada, Rus heyetinin ziyareti hiçbir önemli duyuru getirmedi.
Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev’in ofisinden Kremlin yetkilileriyle yapılan görüşmelerin ardından nisan ayı sonlarında yapılan açıklamada , “Ticaret ve ekonomik işbirliğinin artırılmasının, işbirliği proje ve programlarının teşvik edilmesinin, ‘Innoprom’ ticaret fuarı platformunda koordineli çözümlerin geliştirilmesi de dahil olmak üzere, önemi vurgulanmıştır” denildi .
Anlaşma olsun ya da olmasın, manevralar azalma belirtisi göstermiyor. Özbek medya raporlarına göre, Özbek Dışişleri Bakanı Bakhtiyor Saidov, Nisan ayının başlarında Washington’a yaptığı bir ziyarette Başkan Trump’a Özbekistan’ı ziyaret etmesi için resmi bir davet gönderdi. Taşkent’te gazetecilere konuşan ABD’nin Taşkent elçisi Jonathan Henick, davetin Beyaz Saray tarafından ciddi şekilde değerlendirildiğini belirtti.
Kun.uz haber ajansı Henick’in “Bağımsızlığın üzerinden 30 yıldan fazla zaman geçtiğini göz önünde bulundurarak, bir ABD başkanının bölgeye ziyarette bulunması için doğru zamanın şimdi olduğuna inanıyorum” dediğini aktardı . ABD büyükelçisi, Trump’ın herhangi bir ziyaretinin, ABD’nin beş Orta Asya ülkesiyle bağları güçlendirme girişimi olan C5+1 formatı dahilinde gerçekleşeceğini öne sürdü.
Henick, Özbekistan’ın Trump yönetimiyle yasadışı göç konusunda iş birliğini övdü ve başkanın “Önce Amerika” bakış açısını ikili ticaret ilişkileri için kazan-kazan yaklaşımı olarak çerçeveledi. Gazeta.uz haber ajansı, Henick’in “Özbekistan’daki çalışmalarımız hayırseverlik veya insani yardıma dayalı bir ilişki değil. Bu, ortaklığa ve karşılıklı faydaya dayalı bir ilişkidir” dediğini aktardı.
Belki de şu anda en ateşli büyük güç çekişmesi nükleer güç etrafında dönüyor. Rusya’nın nükleer enerji ajansı Rosatom, bir reaktör inşa etmek için bir anlaşmaya sahip, ancak Özbek yetkililer, herhangi bir dış gücün kontrol edici bir çıkar elde etmesini ve dolayısıyla Taşkent’e siyasi baskı uygulama yeteneğine sahip olmasını önlemek için bir nükleer santralin işleyişini çeşitlendirme arzusunu dile getirdiler.
Mirziyoyev’in açıklamalarına bakıldığında, Özbekistan’ın Rosatom Başkanı Aleksey Likhachev ile nisan ayı sonunda gerçekleştirdiği görüşmenin ardından tutumunda herhangi bir değişiklik olmadığı görülüyor.
Nükleer santral inşası için finansman önemli bir sorun olmaya devam ediyor ve Taşkent’in en iyi anlaşmayı yapmaya çalışırken tüm kozları elinde tutmadığı açık. 25 Nisan’da, Özbekistan’ın nükleer enerji ajansı Uzatom’un üst düzey yetkilileri, Çin’in Eximbank’ından finansman talep etti , ancak banka temsilcileri tarafından finansmanın Özbekistan’daki nükleer projelerin uygulanmasında Çinli şirketlerin katılımına bağlı olacağı söylendi.
