Eğitim için Osmanlı topraklarına gelen Rusya Müslümanlarının uygun okullara yerleştirilmesi ve hükümet nezdinde çıkacak problemlerin çözümü için Mütareke döneminde 1919 yılında kurulan Türk Tatar Okuyucuları Cemiyetinin kuruluş için yaptığı başvuru hakkında Dahiliye Nezareti Hukuk Müşavirliğinin mütalaası. Bu vesile ile bu gün aynı işlevi samimiyetle sürdürmeye çalışan derneklere selam olsun…
Dâhiliye Nezâreti Hukuk Müşavirliği
Türk Tatar Okuyucuları Cemiyeti hakkında
29 Nisan sene [1]335 / 29 Nisan 1919
Nezârete müzekkere
Kânûn-ı mahsusun üçüncü ve dördüncü maddelerindeki esâsât ve makâsıd-ı memnu‘ayı ihtiva etmemek şartıyla cemiyet teşkîli esasen hükümetden ruhsat istihsâline mütevakkıf olmadığına ve teşkîli talep edilen Türk-Tatar Okuyucuları Cemiyeti’nin maksadı Rusya Müslümanlarının Dâru’l-hilâfeti’l-İslâmiye’ye berâ-yı tahsîl gelen kardeşlerimizin münâsip mekteplere yerleştirilmesi hususunun hükûmet-i seniyye nezdinde delâletde bulunmak ve umûmiyetle Türk Tatar ilmî ve fikrî terakkilerine hâdim olmak ve siyâset sahasından külliyen uzak bulunmakdan ibaret olduğunu işbu istid‘â ile mütâlaa ve tedkîk olunan nizamnâmesi mündericâtından anlaşıldığına nazaran cemiyet-i mezkûrenin teşkîli için iktizâ eden ilmühaberin i‘tâsı icab eder.
Ancak sâlifü’l-beyan cemiyetin müessisleri ile azâsı miyânında tabiiyet-i ecnebiyeyi haiz kesânın bulunması itibariyle ilmühaber itâ edilip edilmemesi câ-yı teemmül görülebilirse de icabının Memâlik-i Osmaniye’de cemiyetler teşkîl edip edemeyeceklerine veyahud bu cemiyâtın heyet-i idarelerine azâ olup olamayacaklarına dair gerek el-yevm mer‘î olan Cemiyetler Kanunu’nda gerek ecânibin hukuku ve vezâifine müteallik bulunan kanunda bir kayıt ve sarahat mevcud olmadığı ve makasıd-ı siyasiyeden gayrı maksadları ecânibin teşkîl etdikleri cemiyâta öteden beri ilmühaber verilmekde bulunduğu cihetle takip edeceği gayeye nazaran bir mâhiyet-i ilmiyeyi hâiz bulunan işbu cemiyetin teşekkülüne aid muamelenin itmâmına müsaade buyurulması mütevakkıf-ı re’y-i âlî-i nezâret-penâhileridir.
Fî 28 Nisan sene [1]335 / 28 Nisan 1919
BOA, DH. HMŞ, 4-1/4-3
Kemal Gurulkan
