ABD Dışişleri Bakanlığı’nın Kafkasya konusundaki yeni kıdemli danışmanı Philip Ricker, bölgeye yaptığı ziyaret kapsamında Ermenistan’ı ziyaret etti. Riker’in Ermenistan ziyareti kapsamında ülkede üç gün kalması dikkat çekti.
Philip Ricker ayrıca “ABD Minsk Grubu Eşbaşkanı” unvanına da sahiptir.
Resmi Bakü şu anda bu unvanı kabul etmemektedir. Bu anlamda Ricker Erivan’a “ABD Minsk Grubu’nun eş başkanı” olarak gelecek olsa da Bakü’de sadece ABD Dışişleri Bakanlığı’nın Kafkasya’daki yeni kıdemli danışmanı olarak karşılanacak.
Paşinyan ile görüşme
Philip Ricker, Erivan’da Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ile bir araya geldi. Taraflar, Azerbaycan-Ermenistan ilişkilerinin normalleşmesi konusunu görüştüler.
Genel olarak ABD, mevcut çatışmanın bir an önce sona ermesini ve taraflar arasında barışın sağlanmasını istiyor. Öte yandan Washington, arabuluculukta Moskova ve Brüksel’in gerisinde kaldığını çok iyi biliyor. Bu nedenle resmi Washington, Philip Riker’ı bölgeye gönderiyor ve “biz de bölgedeyiz” mesajını vermeye çalışıyor.
Ancak Washington’un bölgeye ve çatışmaya bakışı Bakü için hiç de kabul edilebilir ve yapıcı değil. Amerikalı diplomat, ziyareti kapsamında bu ülkenin dışişleri bakanı Ararat Mirzoyan ile de bir araya geldi. Ararat Mirzoyan ve Philip Ricker, Ermenistan-Azerbaycan ilişkilerinin normalleşmesi ile birlikte Karabağ meselesini görüştüler.
Elbette Riker, ziyaret sırasında herhangi bir Ermeni yetkiliyle görüşebilir ancak istediği konuyu tartışamaz. Özellikle Ermeni-Azerbaycan ilişkilerinin normalleşmesiyle ilgilenen bir ülke, Bakü’nün resmi kırmızı çizgisi olan Karabağ sorununu şu anda Erivan’da tartışmamalıdır.
Karabağ, uluslararası hukuk tarafından tanınan Azerbaycan toprağıdır ve bu konu üçüncü ülkeler tarafından tartışılamaz. Ricker’ın bu konuyu Ermeni yetkililerle tartışması kendi içinde toprak bütünlüğümüze saygısızlıktır.
Ricker-Rubinyan görüşmesi ve Ankara-İrevan ilişkileri
Ermenistan ziyareti sırasında Philip Ricker, Ermenistan Parlamentosu Başkan Yardımcısı Ruben Rubinyan ile bir araya geldi. Taraflar, Ermenistan-Türkiye ilişkilerinin normalleşme sürecinde gelinen aşamayı görüştüler.
Rubinyan, Ermenistan-Türkiye ilişkilerinin normalleşme sürecinin mevcut aşamasını ve Ermenistan’ın tutumunu Philip Ricker’a sundu. Görüşmede, Ermenistan ve Türkiye’nin özel temsilcilerinin vardıkları anlaşmaların uygulanmasının önemi de vurgulandı.
Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin normalleşmesi ABD için de ilginç. Bu, Ermenistan’ın Batı’ya entegrasyonu ve Rus etkisinden çekilmesi için hayati bir meseledir. Türkiye-Ermenistan sınırının kapalı olması şu anda bu sürecin önündeki en büyük engel. Ankara’nın bu konudaki tutumu Bakü’nünkiyle aynıdır. Bu bağlamda Rubinyan, Ricker’den Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin normalleşmesinde ABD’nin arabuluculuğunu isteyebilir.
Ancak Türkiye’nin bu konudaki tutumunun değişeceğini düşünüyorum. Bakü ve Ankara stratejik ortaklar ve Ermeni-Azerbaycan ilişkileri normalleşmedikçe Ermeni-Türkiye ilişkilerinin normalleşmesi gerçekçi değil.
Öte yandan, ABD’nin bu konuya yaklaşımı yapıcı değil. Gerçek şu ki, Philip Ricker sözde “Ermeni Soykırımı” anıtını ilk kez Ermenistan ziyareti sırasında ziyaret etti. Biden’ın “soykırım” ifadesini kullanmasının ardından Ricker’ın da anıtı ziyaret etmesi, Washington’un bu konudaki gerçekçi yaklaşımını gösteriyor.

Turan Rzayev