Bunun yanıtı: Ya Rusya ya da Çin’e yarıyacaktır!
1) Tacikistan’ın sınırlarını Rus askerleri kontrol ediyor. Çin ise hem Kırgızistan, hem Tacikstan’da büyük yatırımlar yapmış, her ikisine borç krediler vermiş, onların ekonomisini kontrol ediyor. Orta Asya’da Rusya-Çin yarışması ve gerilimi var. Her iki ülke orayı kendi kontrolleri altına almak istiyor. Rusyanın tarihten gelen etkisi varsa bu bölgede, Çin’in büyük ekonomik gücü var.
2) Moskova 1925’te Türkistan’ı 5 sovyet cumhuriyetine bölerken, sınırları bilerek ilerde tartışmalara yol açacak şekilde çizdi, şimdi bağımsızlık döneminde bütün 5 cumhuriyet arasında sınır tartışmaları var.
3) Sınır tartışmalarında en büyük konu su kaynaklarının kontrölüdür. İlerde sınırlardaki bu tartışmalı su kaynakları cumhuriyetler arasındaki çatışmalara neden olabilecektir. Bütün Orta Asya’da ilerde su sıkıntısı başlayacaktır.
4) Batı Türkistan’daki bu beş cumhuriyet bir araya gelerek ekonomi, kültür, sosyal alanlarda bölgesel birlik kuracak anlaşmalar yapmazlarsa, Rusya ile Çin bu bölgede çok sayıda çatışmalar çıkaracabilecektir, çatışmalardan sonra da “arabulucu” olarak kendi askerlerini bu cumhuriyetler arasında yerleştirirler. Bu konuya önem vermek gerekir!
Timur Kocaoğlu