Kripto para ile terör örgütleri, silah alımından, rüşvete bir çok işlemi gerçekleştiriyor, önüne geçmek için Türkiye, kendi sistemini kurmak zorunda Küreselleşen ve internet bankacılığının hızla arttığı içinde bulunduğumuz dönemde kripto yada sanal para kullanımın yaygınlaştığını görüyoruz. Bahsi geçen sanal para konusunun bugün itibari ile en yaygın olanı BİTCOİN adı ile anılıyor. Bunun dışında bir çok başka sanalpara birimi bulunmasına rağmen BİTCOİN yerleşmiş yapısı, işlem hacminin oldukça artması nedeniyle en çok tercih edilen kriptopara birimi.
Son dönemlerde, kripto para kullanımın artmasındaki bazı önemli nedenleri; en başta para kaynağının resmi makamlarca sorulamıyor olması, alıcının yada satıcının yada havale eden kişinin gerçek kimliğinin hiç bir şekilde belirlenemiyor olması sayılabilir.
Yapılan alışverişler ve havalelerde, para kaynağının sorulamıyor olması vergi kaçakçılığı için gerekli ortamı tam olarak sağlayabiliyor. Ayrıca bu sistemler, büyük miktarda kaynağı belirsiz ‘fiziki’ para taşıma sorununu, bankalardaki takip sürecinden kaçarak bir yerden başka bir yere transfer etmeyi mümkün kılıyor. Bu anlamda büyük ölçeklerdeki para translerinde kriptopara kullanımı, kara parayı elmasla takas ederek yurtdışına çıkarmaya benzetilebilir.
Bu konu ile ilgili olarak Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi (UNODC) sanal para kullanımın kaçakçılığı ve kara para aklamayı kolaylaştırması sebebiyle,sistemin engellenmesi doğrultusunda bir çok kez görüş bildirdiği biliniyor. Ancak bazı ülkeler sanal para kullanımını tamamen serbest bırakmış durumda, hatta restoranlarda bu birimini kabul edildiği görülebiliyor.
Örnek olarak verdiğimiz kripto para sistemi ile terör örgütlerinin silah alımından, rüşvete,uyuşturucu alımından kara para aklamaya kadar her türlü yasadışı ödeme yapılabiliyor. Bu düzenek, herhangi bir merkez ya da ülke ya da hukuki altyapı bulundurmadığı için ne işlem yapan ne de yönetici takip edilemiyor. Her ne kadar havaleler ya da siparişler internet üzerinden takip edilebilsede, kullanıcı isimlerinin sahte olması müdahaleyi imkansız kılıyor.
Örnek olarak verdiğimiz BİTCOİN sistemi kim tarafından nerede kurulmuştur bilinmiyor. Kuruluş döneminde (2009) Satoshi Nakamato takma ismini kullanan şahıs yada kurum bilinen tek isim. Her ne kadar kuruluşundan yakın dönem kadar Nakamato’nun kimliği esrarını korusada 2016 mayıs ayında Avustralyalı işadamı Craig Wright Nakamato’nun kendisi olduğunu iddia etti ancak kamuoyunda inandırıcı bulunmadı. Buradan bakıldığında, sistemin güvensizliği ve tehlikeleri daha rahat anlaşılabilir.
Kripto para sisteminin nasıl çalıştığı konusu çok karışık olmakla beraber çok kabaca şöyle anlatılabilir.
Kriptopara bugünkü anlamıyla internet üzerinden bir satın alınabilen bir para birimi. 1 birimi bugün itibari ile yaklaşık 18.000 tl civarında. Bu değer bir çok dış etmene ve talebe göre yükselip düşebiliyor. Dolayısıyla tıpkı kağıt paralarda olduğu gibi kendi borsası olan bir sanal para birimi. Ancak bir merkez bankası yada ülkeye bağlı olmadığı için paranın altın türevi bir karşılığı yok. Elinizde bulunan sadece kripto bir rakam. Kripto rakamların elde edilmesi son derece karışık ve teknik bilgi istemesi nedeniyle detaylara burada girmeyeceğiz.
Bugün dünya genelinde kriptopara hacmi 100 milyar dolara ulaşmış durumda ve katlanarak artmayı sürdürüyor. Kriptopara birimlerinin makro ölçekte risklerine değinecek olursak; orta vadede sanal para ile bazı zayıf ülkelerin borsalarında ani alım satımlar yapılması ile borsalarda değer kaybı yaratılarak ekonomik krizler çıkarılması söz konusu olabilir. Bu nedenle günümüz şekli ile sanalpara gelişmekte olan ülkelerin borsalarınш etkileme kapasitesine sahip.
Tüm bu gelişmelere paralel, Rus Enformasyon bakanı Nikolay Nikiforov , 15 ekim’de Moskova’da yaptığı basın açıklamasında Rus hükümetinin kendi kripto para birimini oluşturacağını ve diğer tüm sanal paraların kullanımını yasaklayacağını söyledi. Bu açıklamanın ardından, bağımsızlığı Rusya ve diğer 5 ülke tarafından tanınan Abhazya Cumhuriyeti Ekonomi Bakanı Adgur Ardzınba, Moskova’nın yardımı ile kendi sanal paralarını kullanacaklarını belirtti.
Abhazya gibi Moldovya’dan tek taraflı bağımsızlığını ilan etmiş Rus yanlısı Transdinyester Cumhuriyeti ve Ukrayna Donbas bölgesindeki ayrılıkçı yönetim kriptoruble konusunda benzer açıklamalarda bulundu. Bu cumhuriyetler gerçektende yakın dönemde kriptoruble kullanımına geçeceklerdir. Bu eğilime Kazakistan, Belarus gibi ülkelerde katılacaklardır. Kremlin yönetiminin kuracağı’kriptoruble’ para biriminin, tüm Avrasya coğrafyasında yaygılaşacağı öngörülebilir.
Türkiye’de ise hızla artan ‘denetimsiz’ kripto para sistemi terör örgütlerinin ve uyuşturucu kartellerinin işlemlerini kolaylaştırmayı sürdürüyor. Burada yapılabilecek en mantıklı yol, Rus örneğinde olduğu gibi tamamen devlet kontrolünde kendi kriptopara birimini yaratmak. Sonrasında caydırıcılık amaçlı,geri kalan tüm ‘yeni dünya düzeni’ sanal para birimlerini yasaklamak ve internet üzerinden alım satım sitelerine ulaşımı kısıtlamak mantıklı bir çözüm olabilir.
Türk kripto para birimi Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın D8 zirvesinde ısrarla vurguladığı, uluslar arası ticarette Amerikan doları ve euro kullanımını azaltma çağrısına cevap olabilir. Öte yandan Türkiye’de Rusya örneğinde olduğu gibi kendi para bölgesini oluşturabilir.
Türkiye’nin’kriptolira’ oluşturabilecek, bilgi birikimi, teknik altapısı, nitelikli elemanı ve ‘zorunlulukları’ vardır. Bu anlamda, trendin gerisinde kalmadan acil adım atılarak kendi para kriptopara biriminin oluşturulması elzem gözüküyor.
Engin Özer
(Kaynak:http://www.ankaramoscow.com)
