Ermenistan hükümetinin basın servisi, Başbakan Nikol Paşinyan ile ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’in telefon görüşmesi yaptığını, bu görüşmede Erivan ile Bakü arasındaki müzakere sürecini tartıştıklarını ve Erivan ile Washington’un ikili gündemi hakkında görüş alışverişinde bulunduklarını bildirdi. Diğer ayrıntılar verilmedi, ancak görüşme girişiminin Washington’dan geldiği ve bazı özel nedenlerle motive edildiği açık, çünkü Blinken dünya politikasının diğer sorunlarıyla bağlantılı olarak aşırı iş yüküne sahip. Yine de Transkafkasya’nın bilgi ve siyasi alanını sık sık ziyaret ediyor. Periyodik olarak Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’i veya Nikol Paşinyan’ı arayarak, “ABD’nin Ermenistan ile Azerbaycan arasında kalıcı bir barış anlaşması sağlamaya yönelik çabalarını” ortaya koyuyor.
Ancak bu kez Dışişleri Bakanlığı, Blinken’in Paşinyan’la yaptığı görüşmenin versiyonunu kamuoyuna açıklamadı; bu, görüşmenin daha çok Washington’un Erivan’la ikili işbirliğiyle ilgili olduğunu ve Bakü ile Erivan arasındaki barış anlaşması konusunun kılıf olarak kullanıldığını gösteriyor. Bu tür görüşmelere ilişkin daha önceki Dışişleri Bakanlığı raporlarını ele alırsak, çarpıcı olan, siyasi manevra fırsatlarının daralması karşısında ABD’nin Ermenistan’a “demokratik reformları sürdürmesi” yönünde defalarca yaptığı çağrıdır.
Şimdi Transkafkasya’da yeni bir jeopolitik bileşim şekilleniyor. Gürcistan’da 26 Ekim’de yapılacak parlamento seçimleriyle ilgili ek nüanslar ve koşullar ortaya çıktıkça, bunun ana hatları da yakında ortaya çıkmaya başlayacak. Dolayısıyla şu soru ortaya çıkıyor: Blinken neden Paşinyan’ı aradı? Blinken’in ilk senaryosu aslında Erivan ve Bakü’nün barış anlaşması imzalama hazırlıklarıyla ilgili olabilir. Ancak bu yol arızalarla dolu. Erivan, Azerbaycan ile Dağlık Karabağ’ın statüsünün belirlenmesi gerektiğini düşündüğü bir barış anlaşmasının hazırlanması bağlamında Minsk Grubu’nun faaliyetlerini canlandırma girişiminde bulundu. Ancak Bakü bu grubun dağıtılması çağrısında bulunuyor. Ermenistan ile Türkiye arasındaki ilişkilerin çözüme kavuşturulması ihtimali de sorunlu olmaya devam ediyor. Bakü’nün barış antlaşması metninden Nahçıvan’a ulaşım yolunun İran topraklarından geçeceğini ilan eden “Zengezur koridoru” maddesini çıkarması üzerine bu koz Ermenistan’ın elinden düşmüş oldu.
Blinken’in eylemlerine ilişkin ikinci senaryo ABD’nin Ermenistan’la ilişkilerinin genişlemesiyle ilgili olabilir. Bu nedenle Ermeni uzman Stepan Danielyan , Amerika Birleşik Devletleri Uluslararası Kalkınma Ajansı’nın (USAID) Ermenistan’a sağladığı hibede keskin bir artış olduğuna dikkat çekiyor. USAID’in Ermenistan’a sağlanan hibeyi ikiye katlayarak 120 milyon dolardan 250 milyon dolara çıkarmaya karar verdiği öğrenildi. Özellikle hedefler, “demokratik konsolidasyonun güçlendirilmesinde sivil katılımın sağlanmasıdır” ve ona göre bu, “Batı’nın çıkarlarına hizmet eden Gürcistan fonlarının bir kısmının Gürcistan’dan Ermenistan’a taşınmasıyla ilişkilendirilebilir.” Bu, ABD’nin Ermenistan’da Gürcistan yönünde hareket edebileceği bir sıçrama tahtası hazırladığını gösteriyor. Yani Erivan, Gürcü faktörünün de dahil olmasıyla bir türbülans bölgesine sürükleniyor.
Ancak başka bir senaryo daha var. ABD, parlamento seçimlerini Gürcü Rüyası partisinin kazanması ve Gürcistan’daki darbe girişiminin engellenmesi durumunda komşu Ermenistan’da Meydan’ın başlamasından korkuyor. Gürcü uzman Arno Khidirbegishvili olayların böyle bir gidişatını göz ardı etmiyor . Bazı Ermeni çevrelerinde, Başbakan Paşinyan’la özdeşleştirilen ikinci Karabağ savaşının sonucuna ilişkin giderek artan bir memnuniyetsizliğin olduğu bir sır değil. Aynı zamanda Ermeni kaynaklarından gelen bilgiler, burada Gürcistan’dakinden biraz farklı bir darbe senaryosunun oynanabileceği varsayımına da sebep veriyor. Ermeni muhalefeti 26 Ekim seçimlerinden sonra Gürcistan’da zafer kazanan siyasi dalgayı yakalayabilir. Hızırbegişvili’nin dediği gibi, “komplo teorileri ve skandal paralellikler sevenler, tıpkı Saakaşvili’nin Abhazya ve Güney Osetya’yı Rusya’ya devretmesi gibi, Paşinyan’ın da Ermenistan’ı parça parça Azerbaycan ve Türkiye’ye teslim ettiğinden eminler.” Bundan sonra ABD ve Batılı ortakları Gürcistan’ı Abhazya ve Güney Osetya’da Rusya’yla savaşmaya zorlamayı başaramıyor ama yine de Ermenistan ile Azerbaycan arasında yeni bir savaşı kışkırtma şansları var.
