KAFKASSAM – Kafkasya Stratejik Araştırmalar Merkezi

  1. Anasayfa
  2. »
  3. İran
  4. »
  5. Rusya gerçekten İran’ın stratejik ortağı mı?

Rusya gerçekten İran’ın stratejik ortağı mı?

Hasan Oktay Hasan Oktay - - 7 dk okuma süresi
349 0

Suudi Arabistan-İran stratejik ortaklığı ya da… Rusya gerçekten İran’ın stratejik ortağı mı?

Hangisini beğenirseniz…

Temmuz 2015’de Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin beş üyesine ek Almanya’yla beraber İran’ın imzaladığı nükleer anlaşma, bu 17 Ocak’ta (‘Uygulama Günü’) “mutlu son”a ulaştı.. En az bir ülkenin sevinmediğini, bunun da Rusya olduğunu göze sokmak gerekiyorsa, sokalım.

17 Ocak’ı herkes resmi ağızlar ve kanallardan kutladı.. Önceki yazımızı öyle bağlamıştık, aynı yerden çözerek gidelim; Öyle ki, Başkan Obama konuyla ilgili memnuniyet açıklaması yaparken, Türk Dışişleri de resmi sayfasından “tebrik ve temennilerini” duyuruyordu.

Herkes kutladı, Rusya istisna. Küstü!

Kuşkusuz Kremlin’in bulacağı herhangi bir makul mazerete-konuyu bilenler hariç-herkes ikna olacaktır. İyi de bunu ne yapacağız; “Uygulama Günü’nü Çin Halk Cumhuriyeti diplomasisinin büyük bir zaferi olarak memnuniyetle kutluyor ve takdir ediyorum.” (‘Foreign Minister Wang Yi Gives Interview to Xinhua News Agency on “Implementation Day” of Joint Comprehensive Plan of Action on Iranian Nuclear Issue’, 17/01, Çin Dışişleri Bakanı’nın açıklaması.)

Çin Devlet Başkan›ı Xi Jinqing’in üç ülkeli (S.Arabistan, Mısır ve en kritiği İran) 5 günlük resmi ziyareti ile beraber düşünüldüğünde buna ancak ergen ağzıyla yorum yapılabilir; Wov!

Rusya ve Çin arasında ABD-İran yakınlaşmasına durulan mesafenin farklı olduğunu anlıyoruz ki, bu nokta Pekin-Kremlin mesafesini de gösteriyor. Üzerine İran’ın elinden tutan Batı’ya karşı Rus küslüğünü/sessizliğini ekleyerek izah gerekiyor.

ODADAKİ FİLDEN KİMSE BAHSETMİYOR

Rusya, ABD/Batı-İran yakınlaşması ve hatta müstakbel Ankara-Tahran işbirliği üzerine hangi kâbusları görüyor, hangi önsezileri hissediyor olabilir? Kimi «parseller” üzerinde ortak esneklikler var ama Batı-Rusya ilişkisi bir avuç kum gibi, dökülüyor…

Bu kadarla bitse iyi.. İran aynı zamanda/artık Rusya için doğal bir rakip değil mi? E, bu anlaşıldı da, Katar Emiri’nin, hem “Türkiye ile sorunları artık aşsak, uygun bir formüle biz de destek versek” arabuluculuğunda Putin’le görüşmesi nasıl hâlâ anlaşılamadı? Katar da Tahran’ın enerji konusunda vaat ettiği rekabetten rahatsız.

Kısa süre önce ABD Başkanı’nın zikrettiği, İran gençliğinin Batı tipi demokrasiye (‹hayat tarzı› anlayınız) yönelik beklentilerine güveninin bir benzeri Rusya’da da var! Onlar da “Tahran’daki yönetici elitin» Batı tipi siyaset tarzıyla mahcup flörtünün farkında. Ortadoğu’ya yansıyacağını da tahmin ediyorlar.

Bundan sonra İran’ın bütün önceliğinin ekonomi olacağına ilişkin kimsenin şüphesi yok, olmasın da! Dünya-İran ilişkileri artık sadece paranın etrafında dönüyor ve zaten “anlaşma” o!

Tahran, İran iç politikasına hızla, “ekonomi bize iş ve bağımsızlık vereceği” pompalamaya başlarken, dış politikasını da bu “parayı” getiren, getirmeye devam edecek hamlelerle donatacak, tahkim edecek.

Beğenirsiniz, beğenmezsiniz bu Batı tipi bir “iş”tir ve Rusya’nın giderek artan tedirginliği de budur.

Türkçesi şu; İran, Rusya ile ilişkilerini zaman içinde, a) Batı ile her türlü pazarlıkta el altında tutabileceği bir “per”, artı, b) stratejik açıdan dünyada “varoluş” biçimi olmayan, “askeri, güvenlik” konularında bir ortak olarak dış politikasına oturtacak. ‘Bütün Batı’ ile ilişkilerinin kilit taşı ise ekonomi olacak. Stratejik ve yaşamsal olan da bu. İran’ın ilk sipariş olarak “uçak ısmarlamasını” dünyaya yeniden geliş pazarlığının maddelerinden sayın ama İlber Ortaylı’nın dediği gibi, “adamlar ülkenin bir ucundan diğerine giderken bayıldılar artık” sosyolojik çözümlemesini de unutmayın. Moskova işin bu noktaya (d)evrileceğini şimdiden görüyor.

Buraya kadar tamamsa gelelim sadede…

SÜNNİ ARAPLAR YANLIŞ TERCİHİN ANLAMINI BİLİYOR!

Rusya ne yapacak? Basit, yumuşayacak! Sovyet usulü. Tek istediği kazanıyor görünsün, kazanması gerekmiyor.

İran’ın Batı kampına doğru hareketlenmesine Rusya diren(ebil)di mi? Moskova stratejik açıdan Tahran ile gerçekten müttefik mi?.. “Rusya, Suudi-İran gerilimin alevlenmesi ve uzun süredir devam eden vekâlet savaşlarının Orta Doğu’yu sarmasından faydalanmak istiyor. Yani Rusya, Suudi Arabistan ile yüz yüze gelmesinde İran’ı desteklemeyecek.” (‘Russia won’t support Iran in its face-off with Saudi Arabia. Here’s why’, 18/01, Russia Direct.)

Mesele şu ki, İran bunu yutmaz. Rusya bu yüzden İran’da Kum’u destekliyor! Tahran ise başka; iddialı gelebilir ama şu an Ruhani ve kurmayları “iktidarda kalmanın yolunun ABD’den geçtiğini görüyor.”

Kaldı ki, Sünni Arap ülkeler de bu durumu görüyor ve Riyad’ın İran’a karşı çağrılarına yüz verirken zorluk çıkarıyorlar! Bunu iyi anlamak lazım. Bunu görmeme hali, her gün Türk gazetelerindeki köşe yazılarına yanıltıcı ve utandırıcı bilgiler olarak yansıyor.

Kısaca Tahran-Riyad savaşı falan olmayacak.. Ben size son haftanın en kritik görüşmesinde Ruhani’nin Navaz Şerif’e söylediklerini aktarayım, konu kapansın; “ Bölgedeki ve İslam dünyasındaki mevcut durum/statüko S.Arabistan ile İran’ı savaş açmaya değil, Müslüman dünya için bir koalisyon oluşturmaya teşvik etmeli.”

Ya Türkiye?

‘Hepsi Biden’ iyi oluyor.

Nedret Ersanel/yenişafak

İlgili Yazılar

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir