New York Times gazetesi yayımladığı uzun bir makaleyle geçtiğimiz ay Tahran semalarında vurularak düşürülen Ukrayna uçağını ve hükümetin olayda herhangi bir sorumlulukları olmadığı şeklindeki yanlış beyanlarının ortasında askeri yetkililerin 176 kişiye mezar olan uçağı kendilerinin düşürdüklerini açıklamalarını ele aldı. Gazete, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) yaşanan trajedideki sorumluluğunu itiraf etmemesi halinde istifa etmekle tehdit ettiğini bildirdi.

Olay, İran’ın, Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani’nin Bağdat’ta ABD tarafından düzenlenen hava saldırısıyla öldürmesine misilleme olarak Irak’ta konuşlu iki Amerikan askeri üssüne yönelik füzeli saldırılar başlatmasından kısa bir süre sonra meydana geldi. DMO, yalanlamalarla geçen günlerin ardından Ukrayna Uluslararası Havayolları’na ait sivil uçağın yanlışlıkla vurularak düşürüldüğünü itiraf etti.

Gazetenin haberine göre bir DMO subayı, şüpheli Ukrayna uçağını vurma izni almak için komutanlarıyla iletişim kurmaya çalıştı, ancak komutanlarına ulaşamadı. Ardından iki adet uçaksavar füzesini peş peşe ateşledi. DMO’nun üst düzey komutanlarının birkaç dakika içinde olaydan haberdar olduklarını aktaran gazete, ancak derhal gerçeği örtbas etmek için harekete geçtiklerini ve İran’ın olayda sorumluluğu olduğunu açıkça reddeden Cumhurbaşkanı Ruhani’yi bilgilendirmekten kaçındıklarını belirtti.

ABD merkezli gazete haberine şöyle devam etti:

“Ruhani, neler olup bittiğini öğrendikten sonra DMO komutanlarına ya gerçeği itiraf etmeleri ya da istifa edeceği tehdidinde bulundu. İran’ın Dini Lideri Ali Hamaney, olaydan 72 saat sonra buraya müdahale etti ve hükümete ölümcül hatanın sorumluluğunu kabul etmesi talimatını verdi.”

İran 21 Ocak’ta ABD ve Fransa’dan Ukrayna uçağının kara kutularının içeriğini aktarabilmek için gerekli cihazların temin edilmesini istedi. Reuters’ın haberine göre bu, İran’ın incelenmek üzere kara kutuları yurt dışına göndermeyi reddetmesiyle yaşanan küresel hayal kırıklığını daha da artıran bir talepti.

Olayda ülkesinin 57 vatandaşını kaybettiğini açıklayan Kanada Başbakanı Justin Trudeau, İran’ın kara kutuların içeriğini okumak için yeterli donanıma sahip olmadığını belirterek onları Fransa’ya göndermelerini istedi.

Ukrayna, İran’a birçok kez, Tahran’ın 8 Ocak’ta yanlışlıkla vurulduğunu açıkladığı, Ukrayna Uluslararası Havayolları’na ait ABD yapımı Boeing 737 model uçağın kara kutularını iade etme çağrısında bulundu.

Reuters, İran’ın kara kutuların yurt dışına gönderilip gönderilmeyeceğine dair çelişkili sinyaller verdiğine dikkati çekti.

İran ordusu, Kudüs Gücü Komutanı Süleymani’nin ABD’nin düzenlediği hava saldırısında öldürülmesine misilleme olarak ABD güçlerinin hedef alınmasının ardından ülkede alarm durumuna geçildiği sırada Ukrayna uçağının kasıtsız olarak düşürüldüğü açıklamasında bulunurken kara kutuların yurt dışına gönderilmesindeki gecikmenin sürmesinin İran üzerindeki uluslararası baskıyı artırması bekleniyor.

Öte yandan İran’ın uçağın düşmesinde sorumluluğu olduğunu günlerce inkar etmesinin ardından sorumluğunu kabul etmesi sonucunda protesto gösterileri başladı.

İran Sivil Havacılık Kurumu felakete ilişkin yayımladığı ikinci ön raporda, “Yeterli malzeme ve ekipmanın temin edilmesi halinde veriler çıkarılabilir ve kısa sürede okunabilir” ifadelerine yer verdi. Raporda ayrıca İran’ın ihtiyaç duyduğu ekipmanların bir listesini, Amerikan Ulusal Taşımacılık Güvenlik Dairesi (NTSB) ve Fransız Sivil Havacılık Güvenlik Soruşturma Bürosu’na (BFU) gönderdiği belirtildi. Şuana kadar, bu ülkelerden söz konusu ekipmanların gönderilmesine dair olumlu bir yanıt gelmediği bildirilen raporda, Ukrayna uçağının Tahran’dan havalanmasından birkaç dakika sonra karadan havaya iki adet TOR-M1 füzesinin ateşlendiği kaydedildi.

İran Sivil Havacılık Kurumu, ellerinde bu model bir uçağın kara kutularından verileri aktarmak için gerekli ekipmanların olmadığını da ekledi.

Kanada Başbakanı Trudeau, verilerin derhal analiz edilmesi gerektiğini vurguladı. Kanada’nın Manitoba eyaletinin başkenti Winnipeg’de düzenlediği basın toplantısında Trudeau, “Bunu konunun uzmanlarının yapması gerekiyor. Ancak bunu yapabilmek aynı zamanda gerekli teknoloji ve ekipmanın kullanılabilirliği ile de ilgili. Bu teknoloji ve ekipman ise İran’da mevcut değil. Uluslararası toplum arasında kara kutuların gönderileceği en iyi yerin Fransa olduğuna dair yaygın bir görüş birliği var. İran’a bunu yapması için baskı yapmaya devam edeceğiz” diye konuştu.

Trudeau ayrıca, İran’ın çifte vatandaşlığı tanımayı reddetmesinin ‘birçoğu İran’la yakın bağları olan Kanadalı kurbanların ailelerine yardım etme ve destekleme çabalarına karşı bir tehdit oluşturduğunu’ söyledi.

Reuters’ın haberine göre İran, yıllardır modern uçak ve Amerikan teknolojisine sahip ürünler satın almasını kısıtlayan ABD yaptırımlarına maruz kalıyor ve İran’da kullanılan yolcu uçaklarının çoğu onlarca yıldır çalışmaya devam ediyor.
Şarkulavsad