Sibirya’nın Novosibirsk kentinde yaşayan iki çocuk babası Dmitri için, Rusya’nın üç yıldır Ukrayna’yı işgal etmesi hayatındaki en büyük sıkıntı olmuş.
Devlet Başkanı Vladimir Putin’in politikalarına karşı çıkan bilişim uzmanı, Batı’nın yaptırımları nedeniyle iş gelirlerinin düştüğünü, otomobil gibi bazı malların fiyatlarının arttığını ve oğlunun okulda tehlikeli milliyetçi propagandaya maruz kaldığını söyledi.
Ancak genel olarak, tatillerini her zaman ailesinin daçasında veya yakındaki Altay bölgesinde geçiren Dmitry, işgalden bu yana hayatın çok fazla değişmediğini söylüyor. Şu anda neredeyse 50 yaşında olan Dmitry, yıllar içinde büyük şokların payını aldı; bunlar arasında 1991’de Sovyetler Birliği’nin çöküşü, 1998’de Rusya’nın ruble çöküşü ve borç temerrüdü ve Rusya’yı sert bir şekilde vuran 2008-09 küresel ekonomik krizi de var.
“Yaptırımlar yüzünden işler zor çünkü Rus yazılımları ABD teknolojisi kadar iyi değil. Ama masrafları karşılayacak kadar param var — yeni bir araba hariç,” dedi ve otomobillerin “artık çok pahalı” olduğunu ve giderek daha fazla Çinli olduğunu ekledi.
Kuzey Moskova’daki bir konut inşaatının yakınında bir adam bebek arabasını itiyor. (dosya fotoğrafı)
RFE/RL’ye konuşan diğerleri gibi Dmitry de devletin her türlü eleştiriye sert bir şekilde baskı yapması nedeniyle güvenlik endişeleri nedeniyle soyadının açıklanmamasını istedi.
Moskova’da yaşayan ve Ukrayna’da akrabaları olan iki çocuk annesi Viktoria için savaşın başlangıcındaki ilk şok ve korku dağıldı. Savaşın ilk günlerinde stokçuluk nedeniyle bazı ilaçların kıtlığı çoktan unutuldu. Birçok malın fiyatındaki artış, daha yüksek ücretlerle telafi edildi. Ve Moskova’da son üç yılda açılan birçok yeni cazibe merkezi hayatı bazı açılardan daha keyifli hale getirdi.
En büyük etki Batı’ya seyahat edememek oldu, dedi. Bir zamanlar Paris veya Roma gibi Avrupa başkentlerini yıllık olarak ziyaret eden Viktoria ve ailesi, 2022’den beri çoğunlukla Orta Doğu’da veya Rusya’nın içinde tatil yaptı. Batı’nın işgale karşı protesto amacıyla ülkeye kapısını kapatmasının ardından Rusya’nın turizm sektöründe yatırımlarda artış görüldü. Altay, Kafkaslar ve Karadeniz’deki Soçi artık kendisi ve Moskovalı arkadaşları için destinasyonlar, dedi.
“Arkadaşlarımın hiçbiri savaş nedeniyle gerçekten zorluk yaşamadı” diye ekledi. “Ama ben Moskova’lıyım ve bölgelerdeki durum farklı.”
Rusya’nın, 24 Şubat 2025’te üçüncü yıl dönümünü kutlayan Ukrayna’yı işgali, 21. yüzyılın belirleyici anlarından biri haline gelmiş, yıkıcı bir insani bedele yol açmış ve II. Dünya Savaşı’ndan bu yana yürürlükte olan Batı öncülüğündeki dünya düzenini yerle bir etmiştir.
Ve sonuçları dünyanın her yerinde farklı şekilde ortaya çıktığı gibi, Rusya’nın içinde de eşitsiz bir şekilde yaşanıyor ve 144 milyon vatandaşının bir kısmı büyük ölçüde etkilenmezken, diğerleri faydalanıyor, çok daha fazlası da -en önemlisi haklarını ve hayatlarını- kaybediyor.
Bölgeler Gerginliği Hissediyor
Viktoria’nın da belirttiği gibi, siyasi olarak aktif olanlar ve göçmenler ve LGBTQ topluluğu gibi belirli azınlık gruplarının üyeleri hariç, Moskovalılar, zorunlu askerlik gibi savaşın en kötü etkilerinden büyük ölçüde kurtuldu.
Ukrayna sınırındaki Belgorod ve Sibirya’nın en fakir bölgelerinden biri olan Buryatya gibi bölgelerde ise etki önemli ve kapsamlı oldu; iş ve maaşlarda artıştan sayısız ölüm ve yaralanmaya kadar.
Ukrayna’da savaşan Rus askerlerinin çoğunluğunu bölge erkekleri oluşturuyor ve onlar için savaşa katılım, yerel standartlara göre inanılmaz bir maddi kazançla geri dönmenin ödülü olan bir piyango bileti gibiydi.
Rusya’nın savaş çabaları tüm hızıyla sürerken, milyonlarca Rus fabrikalarda gece gündüz vardiyalı olarak çalışıyor.
Askerlerin maaşları yerel ücretlerden kat kat daha yüksektir ve hayatta kalanlara ilk dairelerini, daha iyi bir arabayı satın alma veya ilk yurtdışı tatillerini karşılama fırsatı verir. Yüksek maaşların yoksul bölgelerdeki erkekleri cephede savaşmak için gönüllü olmaya yönlendirmede oynadığı önemli rol, askerlik hizmetlerini Güncel Zaman’a “iş” olarak tanımlamalarında yansıtılmıştır.
Savaş, aslında, hükümetin ulusal servet fonundan en fakir bölgelere asker maaşları, savaş ölümleri ve yaralanmaları gibi fayda ödemeleri ve askeri silah ve ekipman siparişleri şeklinde büyük bir servet transferiydi. Rusya bu yıl savunma harcamalarını çeyrek artırarak 150 milyar dolara çıkarıyor. Rusya’nın askeri fabrikalarının çoğu bölgelerde bulunuyor.
Araştırma firması Macro-Advisory’nin kurucusu Chris Weafer, RFE/RL’ye verdiği demeçte, “Savaş harcamaları sadece Moskova’da değil, ülke genelinde bir tüketici patlaması yarattı. Ancak bu sürdürülebilir değil. Bir barış anlaşması yapılır yapılmaz bu duracak ve gelirler çok düşecek.” dedi.
Ceset Torbaları Ve Tabutlar
Ancak savaş, büyük ölçüde Ukrayna’da yaşanmış olmasına rağmen Rusya’ya acı ve ızdırap da getirdi. Kremlin can kayıpları konusunda ağzını sıkı tuttu ancak eski ABD Savunma Bakanı Llyod Austin Ocak ayında Rusya’nın savaşta bugüne kadar 700.000’den fazla can kaybı yaşadığını ve ülkenin tarihsel olarak yetersiz finanse edilen sağlık sistemine büyük bir yük bindirdiğini söyledi. Buryatya gibi etnik bölgeler savaş ölümlerinin yükünü taşıdı.
Ülkenin dört bir yanındaki küçük kasaba ve köylere ölü askerlerin bulunduğu siyah ceset torbaları ve tabutların gelişi, savaşın başlangıcında şok edici bir görüntüydü. Şimdi, üç yıl sonra, RFE/RL’nin Idel.Realities , BBC ve diğer haber kuruluşlarının bağımsız araştırmalarına göre, savaşta öldürülen Rus askerlerinin sayısı on binlere fırladı ve bu da Kremlin’i toplumsal huzursuzluğa yol açmaması için ölüm sayısını devlet sırrı yapmaya yöneltti. Ancak ülkenin kayıplarının gerçek boyutunu gizlemek, Rusların başka bir komşusunun ölüm haberine duyarsızlaşmasını engellemedi.
“Başlangıçta her ölüm konuşuluyordu, cenazelere katılıyorduk. Şimdi ise en son kimin öldüğünü, hatta ölüp ölmediklerini, kaç kişinin öldüğünü bile bilmiyorum” diyor Ulan-Ude’de yaşayan 40 yaşındaki bir öğretmen.
Savaş, bazı Rus bölgelerine yıkım getirdi ve eğitim ve diğer hizmetlerden gelen fonları başka yere yönlendirdi. Belgorod düzenli olarak bombalamanın hedefi olurken, komşu Kursk’un bazı kısımları Ukrayna tarafından ele geçirildi ve bu da savaşı Rusya nüfusunun en azından küçük bir kısmına taşıdı. Rusya’nın en batı bölgelerindeki enerji ve askeri tesisler – St. Petersburg’dan Krasnodar’a – düzenli olarak vuruluyor.
Baskıcı Devlet
Putin, 2022 yılında Ukrayna’ya yönelik tam ölçekli işgalini başlatarak ifade özgürlüğü, örgütlenme ve mahremiyet üzerindeki baskıyı hızlandırdı; liberaller, LGBTQ bireyler, göçmenler ve kadınlar baskının en kötüsünü yaşadı.
Savaşa karşı çıkan insanlar rutin olarak aşırılıkçılık suçlamasıyla toplanıp uzun hapis cezalarına çarptırıldı. LGBTQ örgütleri yasaklandı ve gey barları kapatıldı. Bu arada, Orta Asya’dan gelen göçmenler savaşmaya zorlandı ve diğerleri sınır dışı edildi.
Rusya’daki muhalif hareket, liderlerinin hapse atılması, öldürülmesi ve ülkeden kovulmasıyla dağılırken, taraftarları güvenlik nedeniyle yurt dışına kaçtı veya tutuklanma korkusuyla kamuoyuna yönelik eleştirilerini sonlandırdı.
Halk, 16 Şubat’ta Moskova’daki Borisovo Mezarlığı’nda Rus muhalif lider Aleksey Navalny’nin mezarına çiçek bıraktı.
Putin ayrıca toplumun her düzeyinde, özellikle de öğrencilere “anavatanı sevmenin” öğretildiği ve ülkeye hizmet etmeye teşvik edildiği okullarda vatanseverlik öğretisini artırdı .
Savaş, telkin ve baskının güçlü karışımı toplumu böldü; Ruslar , doktor muayenehanesi gibi kişisel ortamlarda savaşı eleştirmeye cesaret eden komşularını sık sık ihbar ediyorlar .
Bu arada, savaş Rusya’nın zaten korkunç olan demografik durumunu daha da kötüleştirirken, hükümet kürtaja erişimi kısıtlıyor ve kadınların daha fazla çocuk sahibi olmaları için teşvikleri artırıyor.
Kremlin’in konuya ilişkin sinyalinin ardından, son aylarda Rusya’nın bir düzineden fazla bölgesinde “kürtaja zorlamayı” yasaklayan yasalar çıkarıldı.
Doğu İçeri, Batı Dışarı
Rusya’nın Ukrayna’yı tamamen işgal etmesi, Batı ile onlarca yıllık ticaret bağlarını da kopardı. ABD ve Avrupa firmaları (üreticiler ve perakende zincirleri dahil) ülkeden çekildi. Onların yerini yerli ve Asyalı şirketler aldı.
“Sokaklarda dolaşırsanız, bilindik Batı markalarının ve dükkanlarının çoğunun orada olmadığını fark edersiniz. Benzer ürünler satan çok sayıda Rus şirketi veya Asya ürünleri var,” dedi Weafer. “Ve yollarda kesinlikle çok daha fazla Çin arabası görüyorsunuz.”
Yaz aylarında Moskova ve St. Petersburg’a akın eden Avrupalı turistlerin yerini Arap ve daha az oranda da Çinli turistlerin aldığını belirten Çavuşoğlu, Batı ülkelerinde yasaklı olan Rus havayollarının Ortadoğu ve Asya’da yeni ve daha fazla rota geliştirmesiyle bu durumun değiştiğini kaydetti.
Ruble değer kaybederken, Moskovalılar Rusya’nın başkenti Moskova’da bir döviz bürosunun yanından geçiyor ve ülkenin silahlı kuvvetleri için askeri sözleşmelerin reklamını yapan bir reklam panosunun önünden geçiyor.
Batı’nın enerji ithalatını kısıtlaması veya durdurması ve ülkeyi finans piyasalarından soyutlaması üzerine, savaş Rusya’yı ekonomisini Asya’ya, özellikle de Çin’e doğru yeniden yönlendirmeye zorladı.
Weafer, Batı ile diplomatik ve ticari ilişkilerin barış anlaşmasının ardından tam olarak düzelmesi durumunda bile Rusya ile ticari ve diğer bağların eski haline dönmesinin pek mümkün olmadığını söyledi.
“Ruslar eski Batı mallarını satın alma veya çoğunlukla Batı’ya seyahat etme alışkanlıklarına geri dönmeyecekler, çünkü yeni markalara ve destinasyonlara alıştılar” dedi.
