KAFKASSAM – Kafkasya Stratejik Araştırmalar Merkezi

  1. Anasayfa
  2. »
  3. Gündem
  4. »
  5. Rockefeller’ın adamı Tillerson’dan Türkiye’ye Kıbrıs’ta 6. Filo kazığı!

Rockefeller’ın adamı Tillerson’dan Türkiye’ye Kıbrıs’ta 6. Filo kazığı!

Ömür Çelikdönmez Ömür Çelikdönmez - - 12 dk okuma süresi
313 0

ABD Dışişleri Bakanı Rex Tillerson’ın son Ankara ziyaretinde; Türk Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile görüşme gerçekleştirdiği mekân, ikonik mesajlar içeriyordu. Ulus’ta ‘Devlet Konukevi’ yani Ankara Palas’ta bir araya gelmişlerdi. Ankara Palas’ın karşısında İstiklal savaşını yürüten Gazi Meclis 1.Meclis bulunuyor. Türk yetkililer at besicisine mesaj vermek için çok anlamlı mekân seçimi yapmışlardı. Lakin gündeme yansıyan olaylara bakıldığında Amerikalı sığır çobanlarının “anlayana sivrisinek saz anlamayana davul zurna az” kabilinden idrak kapasiteleri olduğu anlaşılıyor. Neden mi? Tillerson-Erdoğan görüşmesinde Tillerson’ın Erdoğan’a şu 3 durumu teklif ettiği ABD medyasında yer almıştı. Münbiç’te Türk-Amerikan ortak askeri devriyeleri, Afrin’de tampon bölgenin kurulması ve tedrici olarak ABD’nin Suriyeli Kürt savaşçılarla olan ilişkilerini azaltması.(1)

Erdoğan’ın ne cevap verdiği kamuoyunun malûmu. ABD Suriye’de ikna edemediği Türkiye’yi Doğu Akdeniz’de köşeye sıkıştırmayı deniyor. Bu amaçla kendilerine Güney Kıbrıs Rum kesiminin sunduğu fırsatı jeopolitik üstünlüğe dönüştürecek adım attılar. Güney Kıbrıs hükümeti ile el sıkışan ExxonMobil ve Qatar Petroleum, geçen yıl imzaladıkları anlaşma ile 10’uncu parselde 2018’de sondaj yapmak için mutabık kalmıştı. Kıbrıslı Rumların 10’uncu parsel olarak kabul ettiği bölgede Rex Tillerson’ın ABD Dışişleri Bakanı olmadan önce CEO’luk ve Yönetim Kurulu Başkanlığı yaptığı ExxonMobil şirketi ile Katar devletine bağlı Qatar Petroleum ortaklığında doğalgaz aranmaya başlandı. Daha öncede Kıbrıs Rum Kesiminin Münhasır Ekonomik Bölge’sine İtalyan petrol şirketi ENI’nin göndermek istediği Saipem 12000 adlı sondaj gemisi, Türk savaş gemilerince engellenmişti. Türk Deniz Kuvvetleri tarafından engellenen -İtalyan petrol şirketi ENI’nin kiralamış olduğu- Sapien 12000 adlı sondaj gemisi Güney Kıbrıs’ın tek taraflı olarak ruhsatlandırdığı 3 numaralı parselde hiçbir çalışma yapamadan 23 Şubat’ta Kıbrıs’tan ayrılmıştı.(2)

Liman kenti Larnaka’nın güneydoğusundaki araştırma bölgesinin yakınlarında bulunan ve son haftalarda baş gösteren diplomatik gerginliğin baş aktörü olan gemi, amacına ulaşamamıştı. Bununla birlikte Kıbrıs açıklarındaki doğalgaz arama çalışmaları Türkiye ile AB arasında da gerilimi de tetiklemişti. AB liderleri Türkiye’ye Türk gemileri tarafından uygulanan ablukayı sona erdirme çağrısı yapmış, AB Konseyi Başkanı Donald Tusk, “tehditlere ve iyi komşuluğa zarar veren tüm davranışlara karşı mesafe alınması” gerektiğini söylerken, AB Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker ise Türkiye’nin AB üyesi devletlerin kendilerine ait hava sahası ve karasuları üzerindeki egemenliğine saygı göstermesi gerektiğini ifade etmişti. Türkiye’den karşı cevap gecikmemiş, Cumhurbaşkanı Erdoğan; Kıbrıs’ın Akdeniz’de doğal gaz arama faaliyetlerini eleştirerek “Bizim için Afrin neyse Ege’deki, Kıbrıs’taki haklarımız da odur” diye krizin taraflarını uyarmıştı. (3)

AB ile Türkiye arasında neredeyse uluslararası krize evrilen ‘Münhasır Ekonomik Bölge (MEB / Exclusive economic zone); Deniz Hukuku ile ilgili Birleşmiş Milletler Sözleşmesi uyarınca bir devletin deniz kaynaklarının araştırılması ve kullanılmasında su ve rüzgar enerjisi de dahil olmak üzere özel haklara sahip olduğu deniz bölgelerinden oluşuyor. Bu alanın devletin denize olan kıyı kenarından, denize doğru karasularında 200 deniz mili dışına kadar uzandığı kabul edilmekte. Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) kavramı 1982 yılında imzalanan Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi ile düzenlendi. Ancak Türkiye, Ege sorununda elini zayıflatacağı gerekçesiyle 31 yıldır bu sözleşmeye imza koymuş değil. Türk Dışişlerinin, 5 Ağustos 2011 tarih ve 181 No’lu, ‘GKRY’nin Doğu Akdeniz’de Petrol ve Doğalgaz Arama Faaliyetleri Hk.’ açıklaması, konuyla ilgili resmi perspektifi ortaya koyuyor. Türkiye’ye göre; Uluslararası hukuk, yarı kapalı bir deniz olan Doğu Akdeniz’de kıta sahanlığı veya münhasır ekonomik bölge sınırlandırmalarının, ilgili ülkeler arasında ve tüm tarafların hak ve çıkarları gözetilerek, hakça yapılmasını amirdir. Dolayısıyla Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin yaptığı bu anlaşmalar ve petrol/doğal gaz arama faaliyetleri Kıbrıs sorununun çözümünü olumsuz etkilemekte ve ayrıca bölge ülkeleri arasında yeni ihtilaflara neden olmaktadır. Bu duruma ilişkin olarak, gerek ülkemizin gerek KKTC’nin görüşleri ve ikazları bölge ülkeleri ve BM nezdinde zamanında kayda geçirilmiş, Kıbrıs Adası’nın güneyinde geçerliliği bulunmayan ruhsatlara dayanarak petrol/doğal gaz arama-çıkarma faaliyetlerine ilgi duyan şirket ve ülkelerin sorumluluk ile hareket etmelerini beklediğimiz belirtilmiştir.(4)

Kıbrıs’taki sondaj krizi, adadaki çözümsüzlüğün bedeli. Güney Kıbrıs’ın 2011 yılındaki tek taraflı hamlesinden hemen sonra Kuzey Kıbrıs da Ankara ile anlaşarak Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına (TPAO) ada açıklarında petrol ve doğal gaz arama yetkisi vermişti. Ancak TPAO’ya yetki verilen bölgelerden bazıları, Güney Kıbrıs’ın uluslararası enerji şirketleri aracılığıyla arama yaptırdığı parsellerle çakışıyor. Kıbrıslı Rumlar diş geçiremedikleri Türklere karşı farklı ittifak arayışlarına girişiyor. Hatta Atina, NATO’yu Türkiye’ye karşı daha güçlü bir tutum sergilemeye çağırarak Ankara’ya savaş uçaklarının satılmasını sınırlamak için Washington’a diplomatik baskı uygulamaya başladı. Güney Kıbrıs Dışişleri Bakanı Nikos Christodoulides, Türkiye’nin belli bir dönemde Doğu Akdeniz’deki gerçekleştirdiği faaliyetlerin, bölgenin stratejik enerji kontrolü kendi çıkarları için hedeflediği konusunda görüş birliğine vardıklarını söyledi.(5) Kıbrıslı Rumların ExxonMobil şirketiyle de anlaşmaları bu arayışın sonucu. Ancak bu sefer durum farklı. ABD’li petrol devi Exxon’un kiralamış olduğu araştırma gemileri 5 Mart Pazartesi günü sonbaharda başlatılması planlanan sondaj çalışmaları öncesi saha araştırması yapmak üzere 10 numaralı parselde çalışmalara başladı. Aynı gün; 5-6 Mart tarihlerinde ABD Ankara Büyükelçiliği terör tehdidi nedeniyle güvenlik önlemleri doğrultusunda kapanmıştı. Ben bu fiili durumun konuyla ilgili olduğunu kanaatindeyim. Kuzey Kıbrıs’ın TPAO’ya ruhsat verdiği alanlarla çakışmayan 10’uncu parsel Türkiye’nin münhasır ekonomik bölgesine de girmiyor. Ancak Türkiye, Güney Kıbrıs’ın tek taraflı eylemi nedeniyle 10’uncu parseldeki olası sondaj çalışmalarına da karşı çıkıyor. ABD’li enerji devi ExxonMobil’in 10’uncu parselde sondaja başlaması, zor bir süreçten geçen Ankara-Washington ilişkilerinde yeni bir gerginliğin yaşanabileceğini gösteriyor. Zaten Bölgeye intikal eden ExxonMobil’e ait araştırma gemilerine Amerikan donanmasına bağlı 6. Filo’nun eşlik etmesi bunu gösteriyor.

Bu neyse de 6. Filonun Doğu Akdeniz’e geleceği tarihle Exxon-Mobil-Katar Petrolleri (Qatar Petroleum) konsorsiyumunun sondaj çalışma takviminin çakışması nasıl açıklanmalı? Kulislerde seyrüsefere çıkan iddialara bakılırsa Türk Donanmasının Exxon-Mobil şirketinin sondaj gemilerine müdahalesi olursa, 6. Filo söz konusu arama ve sondaj gemilerini koruma görevi yapacakmış. Doğu Akdeniz’deki gelişmeleri yakından takip eden Prof. Ata Atun’a göre; 6. Filo’nun Doğu Akdeniz’e intikalinin göstermelik gerekçesi Suriye’ye yönelik olası müdahale. Ancak Suriye’de Türkiye’yi istediği çizgiye getiremeyen ABD’nin 10. Parselde arama işlemlerine başlayacak olan Yunanistan’ın güneyindeki Lavriyon ile Makrosios adasının arasında seyreden Ocean Investigator ve İsrail’in Hayfa limanı açıklarından harekete geçen Cook Adaları bandıralı Med Surveyor Med Surveyor adlı gemilere muhafızlık etmesinin gerçek nedeni olası bir Türk müdahalesine mani olmak. ABD’nin gerçekte vermek istediği mesaj, ‘ABD, Rumların tek yanlı Münhasır Ekonomik Bölge ilanını ve bu bölge üzerindeki egemenlik haklarını tanımaktadır ve 10. Parsel’de Exxon-Mobil-Katar Petrolleri (Qatar Petroleum) konsorsiyumunun yapacağı işlemleri de desteklemektedir. Türkiye’nin müdahalesi olursa da gerektiğinde 6. Filo söz konusu arama ve sondaj gemilerini koruma görevini yapacaktır.(6)

Bir enerji şirketinin ABD’yi kendi çıkarları doğrultusunda kullanabilmesi ABD tarihinde ilk, ExxonMobil de sıradan şirket değil. Gelmiş geçmiş ABD yönetimleriyle sıkı ilişkileriyle tanınan Teksas merkezli ExxonMobil, Rockefellerların fonlarıyla kurulmuş bir Amerikan petrol devi. Bu maksatla ABD Deniz Kuvvetleri’nden 4 geminin (USS Iwo Jima, USS New York, USNS William McLean, USS Oak Hill) 28 Şubat çarşamba günü Cebelitarik Boğazı’ndan Akdeniz’e girmiş ve 3 Mart’ta Doğu Akdeniz’de 6. Filo da operasyon alanına konuşlanmıştı. Bu gemilerde 2500 Amerikan deniz piyadesi olduğu sanılıyor. USS Iwo Jima amfibik saldırı gemisinde saldırı helikopterleri, keşif uçakları, karadan havaya füzeler de bulunuyor. Amerikan Deniz Kuvvetleri bugün de 6. Filo ile ilgili yeni paylaşımlarda bulundu. USS Iwo Jima amfibik grubu, ABD’nin Doğu Akdeniz’de kalıcı olarak bulunan biri kumada gemisi, 4’ü destroyer olan 5 savaş gemisine ilaveten geldi. Amerikalılarla Doğu Akdeniz’de çatışacağımız ihtimal dahilinde olmakla birlikte bana kalırsa çok düşük bir olasılık. Neden mi? ExxonMobil-Katar Petrol’ün ruhsat aldığı 10. parsel ise Türkiye’nin MEB’i kapsamında değil de ondan. Asıl kapışma; Suriye’de, Irak’ta ve İran’da! Dün Suriye’de düşen Rus Uçağı, bugün Çeçenistan’da düşen helikopter bölgenin hayli ısınacağını haber veriyor.

Bakınız:
1- https://turkish.aawsat.com/2018/03/article55378983/kibrisin-dogal-gazi-turk-yunan-catismasini-korukluyor
2- https://www.amerikaninsesi.com/a/eni-den-sonra-exxon-un-gemileri-dogu-akdeniz-e-geliyor/4279095.html
3- http://www.dw.com/tr/erdo%C4%9Fan-afrin-neyse-k%C4%B1br%C4%B1staki-haklar%C4%B1m%C4%B1z-da-odur/a-42563757
4- http://www.mfa.gov.tr/no_-181_-5-agustos-2011_-gkry_nin-dogu-akdeniz_de-petrol-ve-dogalgaz-arama-faaliyetleri-hk_.tr.mfa
5- http://www.cna.org.cy/WebNews-tr.aspx?a=c4c46a5aa43f48849898ff32f9733f43
6- https://www.amerikaninsesi.com/a/eni-den-sonra-exxon-un-gemileri-dogu-akdeniz-e-geliyor/4279095.html
7- https://tr.sputniknews.com/dogu_akdeniz/201803061032519114-exxonmobil-sondaji-korumak-icin-altinci-filo-kibris-aciklarinda/

Ömür Çelikdönmez
Twitter: @oc32oc39

İlgili Yazılar

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir