İki yıl önce Rusya ile İsrail arasındaki yakınlaşmaya İran kanadından tepki gecikmemiş Lübnan’da neşredilen Hizbullah’a yakın bir gazetede Putin’in Yahudi olduğuna ilişkin bir makale yayınlanmıştı. Rusya’da Yahudiliğin Judaizm’e şimdiye kadar hiç olmadığı kadar tolerans sağlanması ile değer kazandığı belirtilmiş ve Putin’in sık sık Yahudi ayinlerine resmi olarak iştirak etmesi ile Yahudi topluluğunun önde gelenleri ile yakın ilişkiler kurması gerekçe gösterilmişti. Hatta Putin’in 2000’de yayınlanan oto-biyografisinde çocukluk yıllarında Yahudiler ile çeşitli deneyimlerine geniş ölçüde yer verilmesinden söz edilerek, Putin için baba figürünün yerine geçen boks hocasının dindar bir Yahudi olmasına vurgu yapılmıştı. Onlara göre Putin, kripto Yahudi’ydi.
Ne kadar yanlış bir sonuç! Rusya ve İsrail ilişkileri, Rus uçağının düşürüldüğü tarihe kadar yeni yetmelerin deyimiyle ‘kanka’ derecesindeydi. Bunun Putin’in Yahudi kökenli olmasıyla açıklanması spesifik bir bakış açısı olduğu gibi nesnelde değil! Çünkü iki ülkenin yakınlaşması, sosyopsikolojik etkenler ile jeopolitik değişkenlerden kaynaklanıyor. Sovyetler kBirliği`nin dağılmasıyla İsrail, Almanya ve Amerika`ya göç etmeye başlayan Rus Yahudileri, yeni rejimin oturmasıyla kgeri dönüşe başladı ve 21. yüzyılda Yahudilik Rusya`da yeniden yükselişe geçti. Ülkede Yahudiler için daha özgürlükçü yeni bir yaşam standartına paralel şekilde Rusya`daki Yahudi nüfusta arttı.
Putin’in Suriye politikasını Rus Yahudiler mi belirliyor? Şimdi bu da nereden çıktı demeyin?
Rusya’daki Yahudi toplumunun en yetkili üç isim, Rusya’nın Yahudi Dini Kongre Başkanı Zinovy Kogan, Rusya Yahudi Cemaati Federasyonu Başkanı Alexander Boroda ve Rusya Hahambaşı Berl Lazar. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le düzenli olarak görüşen Rusya Hahambaşı Berl Lazar, Rusya’nın Suriye’ye S-300 hava savunma sistemleri konuşlandırma kararını hata olarak nitelendirdi. Düşünebiliyor musunuz Türkiye’deki Ortodoks, Katolik, Rum, Ermeni, Süryani cemaatin ruhani liderleri kalkacak Türk devletinin Suriye politikasını veya bu bölgedeki askeri varlığını eleştirecek? Demek ki böyle şeyler Rusya’da olabiliyor!
Putin’e posta koyabilecek veya ayar çekecek kadar kendinde bu gücü gören Rusya Hahambaşı Berl Lazar kim? Kendisi itikadi açıdan Hasidik ve Chabad Lubavitch hareketine mensub. Hasidizm ‘Dindar’ anlamına gelen İbranice ‘hasid’ sözcüğünden türetilmiş Ortodoks Yahudilik. 18. yüzyıl sonlarında Doğu Avrupa’da İsrael Ba’al Şem Tov tarafından kurulan dini bir hareket. Takipçilerine veya mensuplarına ‘Hasidim’ deniliyor. Hasidikler genelde Hazar Musevisi.
Yahudi örgütü Chabad-Lubavitch ise dini felsefi bir akım olduğu gibi aynı zamanda bu isimle anılan kurumsal bir yapıdır. Günümüz Yahudi toplum yaşamında en dinamik dini ve sosyal güç kabul edilir. Lubavitch” kelimesi , hareketin bir asırdan fazla süredir bulunduğu Beyaz Rusya’daki şehrin adıdır. Uygun bir şekilde, Rusça’daki Lubavitch sözcüğü, “kardeşçe sevginin şehri” anlamına gelir. Lubavitch ismi, Chabad felsefesinin getirdiği sorumluluğun ve sevginin özünü, her bir Yahudi’ye iletilmesini ilke edinmiştir. 250 yıl önceki başlangıcından sonra, Hasidizmin bir kolu olan Chabad-Lubavitch hareketi, Rusya üzerinden tüm dünyada Yahudilerin yaşadıkları her ülkede taraftar buldu. Berel Lazar’ın ilk ismi Shlomo Dovber Pinchas Lazar. İtalya’da Milano (Milan) kentinde 1964 yılında doğdu. İlk dini tahsilini 15 yaşına kadar Milano’nun Merkez Yahudi Günü Okulunda aldı. Daha sonra New York’ta çalışmaya devam etti ve New Jersey’deki Morristown’daki Amerika Birleşik Devletleri Rabbelical College’da dini eğitim alanında lisans derecesini aldı. 23 yaşında, New York’ta Central Lubavitch Yeshiva’da görevlendirildi.
Berel Lazar, 1990’da Moskova’nın Maryina Roshcha İlçesi’ndeki sinagoga Haham atandı.
2000 yılında Rusya vatandaşlığına geçti.
Rusya’nın Hahambaşısı Berl Lazar ile Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’in 2002’de gerçekleşen görüşmesinde, Lazar Putin’e şu sözleri söylemişti: “Yahudilik Rusya’da yeniden yükselişte… Yahudiler artık burada kalabileceklerini ve dünyadaki herhangi bir insanla aynı seviyede olacağının farkında.” Hahambaşı Lazar, Rus ordusunda söz sahibi.
Bir kaç yıl önce 1917 Bolşevik ihtilalinden beri, ilk kez Rus silahlı kuvvetleri ve çeşitli güvenlik servislerinde Yahudi askerlerin dini ihtiyaçlarını karşılamak üzere bir baş haham atanmasını sağlamıştı. Rusya hükümetinden bir ordu hahamlığı kurmak üzere izin alan Şabad-Bubavitch hareketinin baş hahamı Berel Lazar, Rus ordusu baş hahamlığına Aharon (Harun) Gurevich’i atamıştı.
Aslında Türkiye’de Diyanet İşleri Başkanlığı ile geçmiş yıllarda irtibat kurduğu söylenebilir. 2011’de Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’nde ” Kültürlerarası diyalogun dinsel boyutu” başlıklı oturumda Romanya Patriği Daniel, Vatikan’ın Dinlerarası Diyalog Konseyi’nin Başkanı Kardinal Jean-Louis Tauran, Diyanet İşleri Başkanı Prof. Mehmet Görmez, Rusya Hahambaşı Berel Lazar, Almanya Protestan Kilisesi’nin AB nezdindeki tam yetkili temsilcisi Rahip Bernhard Feimberg birlikte konuşmuşlardı.
Ömür Çelikdönmez
Twitter:@oc32oc39
