Vladimir Putinin səfəri Çin və ABŞ arasında bir sıra intensiv danışıqlardan və Çin liderinin Avropa turnesindən sonra baş tutdu. Pekində Si Cinpin, Dövlət Şurasının Baş naziri Li Tsyan, Çinin vitse-prezidenti Xan Cjen ilə rəsmi və qeyri-rəsmi görüşlər, Harbində keçirilən regionlararası Çin-Rusiya forumunda iştirak, mətbuatla ünsiyyət, tələbələrlə görüş və s. Putinin Çində xüsusi tərzdə qarşıladığını söyləmək olardı. Amma yox…. Ötən ilin dekabrında Si Cinpinin şəxsi dəvəti ilə eyni intensivlikdə və miqyasda proqram bu ilin mayında yenidən təyin olunmuş Rusiyanın baş naziri Mixail Mişustin üçün baş tutdu. Mişustin hökumət üzvlərindən, dövlət korporasiyalarının rəhbərlərindən, iş adamlarından və regional liderlərdən ibarət böyük bir nümayəndə heyətinin başında gəlmişdisə, Putin Rusiya Federasiyasının köhnə və yeni müdafiə nazirlərini Çinə gətirdi…..
Putin Pekində Ukrayna müharibəsindən bol-bol danışdı. Rusiya ideyalarına görə rədd edilmiş İstanbul razılaşmaları Ukrayna üzrə beynəlxalq sülh konfransının mövzusuna çevrilməlidir. Bu mövzu Putin və Si arasında bağlı qapılar ardında 4 saat davam edən görüşdə çox güman ki müzakirə mövzusu olub. İyun ayında İsveçrədə keçiriləcək Sülh Sammitinin nəticəsi Çinin mövqeyindən asılıdır. Əgər İstanbul razılaşmalarının vizyonu ortaq Çin-Rusiya vizyonuna çevrilərsə, bu, Ukraynanın ərazilərdən və suverenlikdən məhrum edilməsi narrativinin Qlobal Cənubda yayılması və nəticədə bu narrativin Qərb ölkələri arasında təbliği demək olacaq. Qaz problemi də çox vacibdir. Putin təbii ki, bu layihənin təsdiqini istəyəcək və Çin getdikcə daha çox endirim tələb edir. Bu gün birinci Sibir Gücü qazı dünya qiymətindən 40% aşağı qiymətə verilir. İkinci layihə üçün isə Çin tələsmir və daha böyük endirimlər tələb edir, Moskvanı tamamilə asılı vəziyyətə salır. İkinci mühüm iqtisadi məsələ isə təbii ki, bu gün Putin Rusiyasının beynəlxalq kapital bazarlarına çıxışı olmadığı və əməliyyatların dollar və avro ilə aparılmadığı valyuta məsələsidir……
Çin çox ehtiyatlı mövqe tutur. Onun yanaşması belədir ki, Rusiyaya qarşı heç bir iş görməyəcək, eyni zamanda Rusiya Federasiyasına dəstək vermək üçün özü üçün heç bir iqtisadi riskə getməyəcək. Ödənişlərlə bağlı çətinliklər məhz çinlilərin ikinci dərəcəli Amerika sanksiyaları ilə bağlı yarana biləcək çətinliklərdən ehtiyatla qaçması ilə əlaqədardır. Və bu mövqe dəyişməyəcək. Çin Rusiya ilə əlaqələri intensivləşdirmək naminə iqtisadiyyatı üçün itkiləri qəbul etməyəcək. Amma eyni zamanda hesab edirəm ki, bu məhdudiyyətləri aradan qaldırmaq yolları təbii olaraq müzakirə olunur. Əks halda hər hansı bir inkişafı gözləmək kifayət qədər çətindir. Çinin isə müxtəlif tərəfdaşlarla işləmək təcrübəsi var (Şimali Koreya, İran, Myanma). Putinin Harbin şəhərinə səfəri isə olduqca önəmlidir. Harbin, vaxtilə Çin Şərqi Dəmiryolunun paytaxtı olmuş vilayətin paytaxtıdır. Və hazırda Rusiya ilə ən yaxın əlaqələri saxlayır. Heilongjiang əyalətinin gələcəyi Rusiya Federasiyası ilə əlaqələrdən asılıdır……..
Səfəri uğurlu adlandırmaq olarmı..? Mən deyərdim ki, bu məcburi ziyarətdir. Putin Ukraynada Qərblə vuruşur və Şərqdə strateji arxa və dəstəyə malik olmağa məcburdur. Səfər, digər məsələlərlə yanaşı, belə bir simvolik nəzakət jesti xarakteri daşıyırdı. Çünki ötən il Si Cinpin Çin Xalq Respublikasının Sədri kimi rəsmi fəaliyyətə başlayanda ilk səfərini Moskvaya etmişdi. Putin də eyni şeyi etdi. Səmimiyyətə gəlincə, siyasətdə heç vaxt səmimiyyət olmayıb. Üstəlik, dəyərlər haqqında bir kəlmə deyilmədi yalnız maraqlar haqqında danışılırdı. Unutmayaq ki, Çin siyasəti sonsuz hiyləgərlik yoludur. Bu Çinlilər üçün başlıca PRİNSİPDİR…….
