Hatay’a komşu olan HTŞ(Heyet Tahrir el Şam)’nin merkezi İdlib, Esad karşıtı radikal
dinci unsurların son kalesi olarak görülmekteydi. Ancak 2017 yılında Türkiye-Rusya-
İran arasında imzalanan Astana mutabakatında İdlib ile Suriye rejimi arasındaki sınır
boyunca tampon bölge oluşturulması kararlaştırıldı. Oluşturulan tampon bölge
boyunca Türk silahlı kuvvetlerinin gözlem noktaları ve askeri üsleri bulunacaktı.
Körfez Savaşı sonrasında Kuzey Irak’ta ilan edilen uçuşa yasak bölge gibi İdlib
çevresinde oluşturulan bu tampon bölge ile HTŞ’ye karşı Suriye rejiminin olası bir
müdahalesine karşılık koruma sağlanmıştı.
Sağlanan bu koruma ve askeri ekipman takviyesi sonucunda 27 Kasım 2024’te
HTŞ’nin Şam’a karşı ilerleyişi başlamıştır. Ağustos 2021’deki Taliban ilerleyişinden
farklı olarak Suriye’de Afganistan’daki NATO askeri varlığı gibi yabancı bir askeri
misyonun olmamasından dolayı Taliban’ın Kabil’e ilerleyişi gibi yavaş olmamış, 8
Aralık’ta Esad rejimini devirmiştir.
Ortadoğu’daki son Baas rejiminin tasfiye edilmesinden sonra, HTŞ, Afganistan’daki
Taliban örneğinden farklı olarak uluslararası alanda Suriye’nin meşru temsilcisi
olarak tanınmak için söylem ve eylem değişikliğine gitmektedir. Örnek olarak,
Colani’nin kravat ve takım elbiseli olarak görüntü vermesi gibi. Ancak Suriye
genelinde birleştiriciliği ve bütünleştiriciliği sağlayamaması durumunda Colani ve
HTŞ’nin de Suriye’de devam etmesi söz konusu olmayacaktır.
2003 Amerikan işgali sonrasında Irak’ın toprak bütünlüğünün bozulması deneyiminin
yaratmış olduğu karışıklığın etkileri halen daha devam ederken Esad sonrasındaki
süreçte Türkiye Suriye’nin toprak bütünlüğünün sağlanmasından ödün vermemelidir.
Bu politikaya ek olarak, Türkiye-Suriye sınır hattı boyunca 30km’lik bir güvenlik
koridoru ve Türkiye’deki başta Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı verilenler olmak
üzere tüm Suriyeli sığınmacıların geri dönüşü sağlanmalıdır. Bu sayede, Suriye
siyasetinde vatandaşlık verilen Suriyeliler üzerinden doğrudan etki edebilme hakkı
olacaktır.
NURİ CEM TABANLI